77 yoshida klinik psixolog, oilaviy terapevt va bestseller "Meni qattiqroq quchoqla" kitobi muallifi Syu Jonson vafot etdi. Syu 30 yildan ortiq vaqt davomida o‘ziga xos mualliflik uslubi yordamida odamlarga o‘z munosabatlarini tiklash va mustahkamlashda yordam berdi. U hissiy-fokuslangan terapiyani ishlab chiqib, sevgi mexanizmini chuqur o‘rganib, barchamiz uchun javoblar izlagan.
Syu Jonsonni eslab, u munosabatlar mavzusini o‘rganib, kelgan xulosalarini e’tiboringizga havola qilamiz.
1. Qanday qilib sherigingizga ochilishni bilish
Biz sevgililarimiz bizning og‘riqlarimizga javob berishini xohlaymiz va intilamiz. Lekin agar uni yashirsak, sheriklar buni qila olmaydi. Haqiqiy sevgi jasorat va ishonchni talab qiladi. Agar sizda turmush o‘rtog‘ingizning yaxshi niyatlaridan shubhalanish uchun real va asosli sabablar bo‘lsa, albatta, hech narsani tan olish yaxshiroqdir. Masalan, agar siz sherigingizdan jismoniy jihatdan qo‘rqayotgan bo‘lsangiz. Bunday holatda ehtimol, psixoterapevtga murojaat qilish yoki bunday munosabatlarni davom ettirish kerakmi, deb o‘ylab ko‘rish kerak bo‘ladi.
Agar ochilish qaroriga kelsangiz, kichik narsalardan boshlang. Darhol sherikingiz oldida butun qalbingizni ochib tashlashning hojati yo‘q. Ko‘pincha biror narsani baham ko‘rishga tayyor bo‘lganingizda his qiladigan his-tuyg‘ularingizni muhokama qilish yordam beradi. Bu bunday suhbatda ajoyib birinchi qadamdir. Masalan, "Bu haqda gapirish menga oson emas..." deyish mumkin. Keyin yana bir qadam tashlash va biroz ochilish osonroq bo‘ladi. O‘zingizni erkinroq his qilganingizda, o‘z dardlaringizni ochiqroq muhokama qilishingiz mumkin bo‘ladi.
2. O‘zini qanday tushunish mumkin
Tanamiz stressga javob beradi. Ko‘pchilik qusish hissi yoki oshqozonning tortilishi, ovozning noqulay o‘zgarishi va sovuq yoki qotib qolish haqida gapiradi. Ba’zida his-tuyg‘ularingizni tushunishning yagona yo‘li – o‘z tanangizni tinglashdir. Kuchli his-tuyg‘ular butun organizmni safarbar qiladi. Ularni yashin tezligida omon qolish rejimiga o‘tkazadi. Har bir his-tuyg‘uga mos keladigan fiziologik javob bor. Qo‘rqanimizda, qon oyoqlarga oqib keladi, g‘azablanganimizda esa – qo‘llarga.
3. Bir kishi ikkinchisini yetaklaydi
Har ikkala sherik ham bir-birining harakati boshqa birining ham harakatini chaqirishini tushunishi kerak. Tuzoqka tushib qolgan holda, har bir kishi ikkinchi yarmiga u yerdan chiqishiga ongsiz ravishda yordam beradi. Men sizni himoyalanish va oqlanishga majbur qilaman. Qanchalik niyatim bo‘lmasa-da, sizning sezgirligingiz va ochiqligingizni qabul qilmaslik uchun hamma narsani qilaman. Sovuq va befarq bo‘lib, sizning tashlab ketilgan va yolg‘iz qolganlik hissiyotingizni yanada kuchaytiraman. Va shu bilan yanada qattiqroq hujumlarga sabab bo‘laman.
4. Avvalo musiqani o‘zgartirish kerak
Munosabatlarda aniq sabablar va oqibatlar yo‘q, to‘g‘ri chiziqlar yo‘q. Faqat sheriklar birgalikda yaratgan zararli doira mavjud. Biz bir-birimizni yaqinlik va yakkalanish spiraliga tortamiz.
Mening treninglarga keladigan ko‘plab hamkasblarim, sheriklar o‘rtasidagi mojaro va qarama-qarshilikni munosabatlarning asosiy muammosi deb bilishga odatlangan. Shuning uchun ular faqat turmush o‘rtoqlarni murakkab vaziyatlarni hal qilish uchun muloqot qilish va samarali muzokaralar olib borishga o‘rgatadilar. Ammo bu kasallik bilan emas, balki simptomlar bilan kurashishdir. Odamlarni janjal va sovuqlik cheksiz raqsida yangi harakatlarga o‘rgatishadi, garchi musiqani allaqachon o‘zgartirish vaqti kelgan bo‘lsa ham.
5. Sevgi – bu mehnat
Sevgi olovini uzoq muddatli saqlab qolish mutlaqo mumkin. Munosabatlarning dastlabki bosqichidagi kuchli qiziqish faqat boshlang‘ich qismdir. Va kuchli sevgi, hamkorlar bir-biriga moslashib, bir-biriga mos kelganida, simfoniya.
Sevgi qurish, hatto hamma narsa yaxshi bo‘lganda ham, ishlashni davom ettirish kerakligini tushunishni talab qiladi. Chunki siz ikkalangiz ham o‘zgarasiz va bu sizning munosabatlaringizni shakllantiradi. Amerika yozuvchisi Ursula Le Guinning aniqlashicha, "sevgi oldingizda tosh kabi yotmaydi. Uni yaratish kerak. Xuddi non kabi, uni har kuni pishirish kerak, shunda u har doim yangi bo‘ladi." Hissiy-fokuslangan terapiya juftliklarga sevgini yaratish usulini taklif qiladi.
6. Ideal haqida
Sevgida ham, yotoqda ham idealga erishish mumkin emas. Mukammallikka intilish – bu yopiq yo‘ldir. Eng muhimi – bu hissiy ishtirok.
Maslahat: hayotingizdagi hamkor sifatida qanchalik mukammal ekanligingizni bilish emas, balki munosabatlaringiz sherik uchun qanchalik yaqin va xavfsiz ekanligini tushunishga harakat qiling. Sizga eng muhim bo‘lib ko‘rinadigan savollar yoki javoblar haqida navbatma-navbat gaplashishingiz mumkin.
7. Hissiy ochlik
Hissiy izolyatsiya, rad etish yoki tashlab ketish hissi hissiy va jismoniy darajada og‘riq keltiradi va vahima uyg‘otadi.
Biz yaqinlikka bo‘lgan asosiy ehtiyoj bilan ishlay boshlamagunimizcha va uni yo‘qotish qo‘rquvi bilan ishlay boshlamagunimizcha, muzokaralar olib borish qobiliyatlarini rivojlantirish va nizolarni hal qilish, bolalikdagi travmalarni tahlil qilish yoki munosabatlarda tanaffus qilish kabi standart yondashuvlar befoyda va samarasizdir. Munosabatlarda baxtli bo‘lgan sheriklar hech qanday yaxshiroq yoki "to‘g‘riroq" muloqot qilmaydi, ularning kamroq omadli sheriklariga qaraganda. Ular bir-birlarini tinglashni va tinglashni yaxshi bilishlari yoki o‘tmishdagi travmalarni hozirgi paytda qabul qilishga qanday ta’sir qilishini tushunishmaydi. Ba’zilar o‘zlarining xatti-harakatlari motivlari va sabablari haqida aniq tushunchaga ega bo‘lishadi va uni yaxshi tushuntira oladilar. Ammo his-tuyg‘ular ularga butunlay hukmronlik qilganda, sheriklari bilan aniq va izchil muloqot qilishga qodir emaslar.
8. Sevgi asosi
Bizga chinakam e’tibor bera oladigan odam kerak. Kimdir ba’zida bizni kutib olib, jismoniy va hissiy jihatdan qattiq quchoqlay oladigan odam. Biz bilan birga bo‘ladigan odam. Va hech narsa buni o‘rnini bosmaydi. Yaqinlik sokin baxt tuyg‘usini beradi. Quchoqlash chuqur tinchlantiradi va qondiradi, qabul qilasizmi yoki taklif qilasizmi. Ko‘pchilik bolalarni qo‘lida ushlab turishni yaxshi ko‘radi. Bu o‘z yaqinlaringizni quchoqlash kabi deyarli yoqimli.
Ammo sevgi faqat bog‘liqlik va aloqada bo‘ladimi? Kattalar o‘rtasidagi munosabatlar, shuningdek, jinsiylik va g‘amxo‘rlik asosiga qurilgan. Bog‘lanish – bu sevgi qurilgan ikki asosiy elementning asosidir. Ularning o‘zaro bog‘liqligi aniq. Yaqinlik qanchalik kuchli bo‘lsa, yaqin munosabatlar shunchalik yaxshi bo‘ladi. Haqiqiy hissiy yaqinlik yuzaki munosabatlarda mumkin bo‘lmagan xavfga ega. U sheriklar o‘rtasidagi ochiqlikda o‘zini namoyon qiladi.
9. Oiladagi iliqlik
Baxtli oilalar ota-onalar o‘rtasidagi yaxshi munosabatlardan boshlanishi allaqachon ma’lum. Agar biz doimo stressda bo‘lsak va sherigimiz bilan tinimsiz urishsak, bu bolalarimiz bilan munosabatlarimizga muqarrar ta’sir qiladi. Shubhasiz haqiqat: ota-onalar o‘rtasidagi nizolar bolalarning ruhiyatiga zarar etkazadi va ularning hayot sifatini keskin pasaytiradi. Agar siz g‘azablangan va xavotirda bo‘lsangiz, farzandlaringizga qo‘llagan tarbiya usullaringiz pedagogikadan yiroq bo‘lishi mumkin. Ko‘pincha odamlar qattiqroq va izchillikdan yiroqroq bo‘lishadi. Ammo bu tarbiya masalasi emas. Baxtsiz munosabatlarda sherigingiz bilan doimiy kurashishda biz ko‘pincha hissiy muvozanatni yo‘qotamiz. Farzandlaringizga ochilish yoki ularning ehtiyojlariga sezgir bo‘lish qiyinlashadi. Hissiy jihatdan yaqin bo‘lmasdan, siz ularga g‘amxo‘rlik qilishingiz va ularni qo‘llab-quvvatlashingiz, yo‘naltirishingiz mumkin emas.
Ijobiy tomondan qaraganda, munosabatlarida tinchlik hukm suradigan sheriklar uchun yaxshi ota-ona bo‘lish osonroq. Bolalarga xavfsiz baza va osoyishta joy bera olishadi. Kichik avlod o‘z navbatida his-tuyg‘ularni boshqarish va boshqa odamlar bilan munosabatlarni o‘rnatishni o‘rganadi. Ko‘pgina ilmiy dalillar shuni tasdiqlaydiki, xavfsiz yaqinlik muhitida o‘sadigan bolalar baxtliroq. Bundan tashqari, ularning ijtimoiy ko‘nikmalari rivojlangan va stressni yengish osonroq. Haqiqatan ham, farzandlaringiz uchun eng yaxshi narsa – bu o‘z baxtli munosabatlaringizni qurishdir. Bu hech qanday his-tuyg‘u bo‘lmagan hayoliy narsalar emas, balki haqiqiy ilmiy isbotlangan haqiqatdir.
10. Farzandlaringiz kelajagi
Sherigingiz bilan munosabatlaringizning xavfsizligi va ishonchliligi nafaqat kichik avlod bilan munosabatlaringizga, balki farzandlaringizning kelajakdagi munosabatlariga ham tarqaladi. Ayova shtati universitetining psixologlari Rand Konger va uning hamkasblari o‘smir farzandlari bo‘lgan 193 oilani to‘rt yil davomida kuzatib borishdi va quyidagi xulosaga kelishdi. Ota-onalar bir-birlariga qanchalik ko‘p iliqlik va yordam ko‘rsatishlari va bolalarga nisbatan qanchalik e’tiborli bo‘lishlarini hisobga olgan holda, kelgusi besh yil ichida kichik avlodning romantik munosabatlarini bashorat qilish mumkin. G‘amxo‘r va mehribon ota-onalar oilasidan chiqqan yigit va qizlar o‘z sheriklariga ko‘proq e’tibor berishgan va kamroq e’tibor berilgan tengdoshlariga qaraganda mustahkamroq va baxtliroq munosabatlar o‘rnatganlar. Turmush o‘rtog‘ingiz bilan sevgi va hamjihatlikda yashash orqali siz farzandlaringiz va ularning sheriklari uchun tayyor romantik stsenariyni yaratasiz.
11. Jamiyat asosi
Kuchli va mehribon oilalar inson jamiyatining asosidir. Gonduraslik shoir Roberto Sosaning so‘zlariga ko‘ra, "Oshiqlar baxtlidirlar, chunki ular dengizlar markazini tutib turadigan qum donasi." Baxtli munosabatlarda paydo bo‘ladigan boshqalarga nisbatan befarqlik va javobgarlik bizning sheriklarimiz va farzandlarimizda tugamaydi. Va hatto kelajakda bizning o‘g‘illarimiz va qizlarimiz yaratadigan oilalarda ham tugamaydi. Ular yanada kengayib, butun jamoalarni ko‘proq e’tiborli va javobgar qiladi. Va oxir-oqibat, butun dunyo ko‘proq sezgir bo‘ladi.
12. Inson munosabatlar uchun yaratilgan
Sevgi intilishimizni va bu his-tuyg‘ular qanday shakllanganligini tushunish juda muhim. Ayniqsa, agar biz ushbu ehtiyojni qondirishga imkon beradigan va bizning eng yaxshi fazilatlarimizni aks ettiradigan dunyoni qurmoqchi bo‘lsak. Inson o‘zgalar bilan birga bo‘lishni talab qiladi. Bundan tashqari, u munosabatlar uchun yaratilgan. Dastlab bu yaqinlik oiladagi bir necha muhim ob’ektlar bilan yuzaga keladi. Keyin, sevgi va bog‘liqlik darslarini o‘rganganingizda, do‘stlar va hamkasblar bilan aloqalar o‘rnatiladi. Va avvalo – hamqishloqlar bilan. Kattalar bo‘lib, sevishni o‘rganib, biz boshqalar haqida g‘amxo‘rlik qilishimiz va ularni qo‘llab-quvvatlashimiz mumkin. Boshqalarning ham biz kabi – o‘z zaif tomonlari bilan oddiy odamlar ekanligini tushunamiz. Biz o‘z kichik dunyomizdan chiqib, butunning bir qismiga aylanishimizga imkon beradigan boshqalar bilan birlashishga xursand bo‘lamiz.
13. O‘zingizdan boshlash kerak
O‘zaro aloqalar tuyg‘usi, odam bilan yaqinlik hissi unga nisbatan hamdardlik qobiliyati bilan uzviy bog‘liq. Injil, Qur’on va Budda ta’limotini o‘z ichiga olgan traktatlar ham odamlarni yaqinlariga hamdardlik va hamjihatlik ko‘rsatishga chaqiradi. Ammo menimcha, avvalo bu sifatlarni yaqin munosabatlar doirasida qabul qilish va his qilish kerak, o‘zimizni mehribon ota-ona va sevgililar sifatida ko‘rsatishimiz kerak. Shunda biz butun dunyoda hamdardlik va hamjihatlikni tarqatishga ongli va samarali hissa qo‘shishimiz mumkin bo‘ladi.
14. Hissiyotlar darajasida
Asrlar davomida payg‘ambarlar va shoirlar, agar biz bir-birimizni ko‘proq sevgan bo‘lsak, hayot ancha yaxshi bo‘lishini ta’kidlashgan. Va shunday qilishimiz kerak. Ammo ko‘pincha bu muhim xabar axloqiy qoidalar va mavhum g‘oyalarda saqlanadi. Muammo shundaki, ular bizni hissiyotlar darajasida tegmaguncha, ular ishlamaydi. Bizning qo‘llab-quvvatlashimizga muhtoj bo‘lgan boshqalar bilan shaxsiy aloqani his qilmaguncha. Ammo biror kishi bilan aloqa o‘rnatishingiz bilanoq, uning og‘riq va azoblari o‘zingiznikidek his qilinadi.
15. Dunyoni o‘zgartirishga qodir
Bu hikoyalar menga umid beradi: biz sevishni o‘rganamiz, oilalarimizda sevgi uyg‘otamiz. Va keyin biz buni dunyoga olib chiqish istagi, kuchi va jasoratini topamiz. Va biz bir narsani o‘zgartira olamiz. "Yuragingiz gapirganda, uning so‘zlarini eslab qoling", deb maslahat bergan amerikalik yozuvchi Judith Kembell. Ushbu hikoyalar qalblarini ochib, boshqalarning qayg‘usiga chin dildan javob bergan oddiy odamlardan boshlandi. Ular shuni tasdiqlaydiki, ba’zan hissiy sezgirlik va samimiy ishtirok dunyoni yaxshilashni boshlash uchun yetarli.
Syu Jonsonni eslab, u munosabatlar mavzusini o‘rganib, kelgan xulosalarini e’tiboringizga havola qilamiz.
1. Qanday qilib sherigingizga ochilishni bilish
Biz sevgililarimiz bizning og‘riqlarimizga javob berishini xohlaymiz va intilamiz. Lekin agar uni yashirsak, sheriklar buni qila olmaydi. Haqiqiy sevgi jasorat va ishonchni talab qiladi. Agar sizda turmush o‘rtog‘ingizning yaxshi niyatlaridan shubhalanish uchun real va asosli sabablar bo‘lsa, albatta, hech narsani tan olish yaxshiroqdir. Masalan, agar siz sherigingizdan jismoniy jihatdan qo‘rqayotgan bo‘lsangiz. Bunday holatda ehtimol, psixoterapevtga murojaat qilish yoki bunday munosabatlarni davom ettirish kerakmi, deb o‘ylab ko‘rish kerak bo‘ladi.
Agar ochilish qaroriga kelsangiz, kichik narsalardan boshlang. Darhol sherikingiz oldida butun qalbingizni ochib tashlashning hojati yo‘q. Ko‘pincha biror narsani baham ko‘rishga tayyor bo‘lganingizda his qiladigan his-tuyg‘ularingizni muhokama qilish yordam beradi. Bu bunday suhbatda ajoyib birinchi qadamdir. Masalan, "Bu haqda gapirish menga oson emas..." deyish mumkin. Keyin yana bir qadam tashlash va biroz ochilish osonroq bo‘ladi. O‘zingizni erkinroq his qilganingizda, o‘z dardlaringizni ochiqroq muhokama qilishingiz mumkin bo‘ladi.
2. O‘zini qanday tushunish mumkin
Tanamiz stressga javob beradi. Ko‘pchilik qusish hissi yoki oshqozonning tortilishi, ovozning noqulay o‘zgarishi va sovuq yoki qotib qolish haqida gapiradi. Ba’zida his-tuyg‘ularingizni tushunishning yagona yo‘li – o‘z tanangizni tinglashdir. Kuchli his-tuyg‘ular butun organizmni safarbar qiladi. Ularni yashin tezligida omon qolish rejimiga o‘tkazadi. Har bir his-tuyg‘uga mos keladigan fiziologik javob bor. Qo‘rqanimizda, qon oyoqlarga oqib keladi, g‘azablanganimizda esa – qo‘llarga.
3. Bir kishi ikkinchisini yetaklaydi
Har ikkala sherik ham bir-birining harakati boshqa birining ham harakatini chaqirishini tushunishi kerak. Tuzoqka tushib qolgan holda, har bir kishi ikkinchi yarmiga u yerdan chiqishiga ongsiz ravishda yordam beradi. Men sizni himoyalanish va oqlanishga majbur qilaman. Qanchalik niyatim bo‘lmasa-da, sizning sezgirligingiz va ochiqligingizni qabul qilmaslik uchun hamma narsani qilaman. Sovuq va befarq bo‘lib, sizning tashlab ketilgan va yolg‘iz qolganlik hissiyotingizni yanada kuchaytiraman. Va shu bilan yanada qattiqroq hujumlarga sabab bo‘laman.
4. Avvalo musiqani o‘zgartirish kerak
Munosabatlarda aniq sabablar va oqibatlar yo‘q, to‘g‘ri chiziqlar yo‘q. Faqat sheriklar birgalikda yaratgan zararli doira mavjud. Biz bir-birimizni yaqinlik va yakkalanish spiraliga tortamiz.
Mening treninglarga keladigan ko‘plab hamkasblarim, sheriklar o‘rtasidagi mojaro va qarama-qarshilikni munosabatlarning asosiy muammosi deb bilishga odatlangan. Shuning uchun ular faqat turmush o‘rtoqlarni murakkab vaziyatlarni hal qilish uchun muloqot qilish va samarali muzokaralar olib borishga o‘rgatadilar. Ammo bu kasallik bilan emas, balki simptomlar bilan kurashishdir. Odamlarni janjal va sovuqlik cheksiz raqsida yangi harakatlarga o‘rgatishadi, garchi musiqani allaqachon o‘zgartirish vaqti kelgan bo‘lsa ham.
5. Sevgi – bu mehnat
Sevgi olovini uzoq muddatli saqlab qolish mutlaqo mumkin. Munosabatlarning dastlabki bosqichidagi kuchli qiziqish faqat boshlang‘ich qismdir. Va kuchli sevgi, hamkorlar bir-biriga moslashib, bir-biriga mos kelganida, simfoniya.
Sevgi qurish, hatto hamma narsa yaxshi bo‘lganda ham, ishlashni davom ettirish kerakligini tushunishni talab qiladi. Chunki siz ikkalangiz ham o‘zgarasiz va bu sizning munosabatlaringizni shakllantiradi. Amerika yozuvchisi Ursula Le Guinning aniqlashicha, "sevgi oldingizda tosh kabi yotmaydi. Uni yaratish kerak. Xuddi non kabi, uni har kuni pishirish kerak, shunda u har doim yangi bo‘ladi." Hissiy-fokuslangan terapiya juftliklarga sevgini yaratish usulini taklif qiladi.
6. Ideal haqida
Sevgida ham, yotoqda ham idealga erishish mumkin emas. Mukammallikka intilish – bu yopiq yo‘ldir. Eng muhimi – bu hissiy ishtirok.
Maslahat: hayotingizdagi hamkor sifatida qanchalik mukammal ekanligingizni bilish emas, balki munosabatlaringiz sherik uchun qanchalik yaqin va xavfsiz ekanligini tushunishga harakat qiling. Sizga eng muhim bo‘lib ko‘rinadigan savollar yoki javoblar haqida navbatma-navbat gaplashishingiz mumkin.
7. Hissiy ochlik
Hissiy izolyatsiya, rad etish yoki tashlab ketish hissi hissiy va jismoniy darajada og‘riq keltiradi va vahima uyg‘otadi.
Biz yaqinlikka bo‘lgan asosiy ehtiyoj bilan ishlay boshlamagunimizcha va uni yo‘qotish qo‘rquvi bilan ishlay boshlamagunimizcha, muzokaralar olib borish qobiliyatlarini rivojlantirish va nizolarni hal qilish, bolalikdagi travmalarni tahlil qilish yoki munosabatlarda tanaffus qilish kabi standart yondashuvlar befoyda va samarasizdir. Munosabatlarda baxtli bo‘lgan sheriklar hech qanday yaxshiroq yoki "to‘g‘riroq" muloqot qilmaydi, ularning kamroq omadli sheriklariga qaraganda. Ular bir-birlarini tinglashni va tinglashni yaxshi bilishlari yoki o‘tmishdagi travmalarni hozirgi paytda qabul qilishga qanday ta’sir qilishini tushunishmaydi. Ba’zilar o‘zlarining xatti-harakatlari motivlari va sabablari haqida aniq tushunchaga ega bo‘lishadi va uni yaxshi tushuntira oladilar. Ammo his-tuyg‘ular ularga butunlay hukmronlik qilganda, sheriklari bilan aniq va izchil muloqot qilishga qodir emaslar.
8. Sevgi asosi
Bizga chinakam e’tibor bera oladigan odam kerak. Kimdir ba’zida bizni kutib olib, jismoniy va hissiy jihatdan qattiq quchoqlay oladigan odam. Biz bilan birga bo‘ladigan odam. Va hech narsa buni o‘rnini bosmaydi. Yaqinlik sokin baxt tuyg‘usini beradi. Quchoqlash chuqur tinchlantiradi va qondiradi, qabul qilasizmi yoki taklif qilasizmi. Ko‘pchilik bolalarni qo‘lida ushlab turishni yaxshi ko‘radi. Bu o‘z yaqinlaringizni quchoqlash kabi deyarli yoqimli.
Ammo sevgi faqat bog‘liqlik va aloqada bo‘ladimi? Kattalar o‘rtasidagi munosabatlar, shuningdek, jinsiylik va g‘amxo‘rlik asosiga qurilgan. Bog‘lanish – bu sevgi qurilgan ikki asosiy elementning asosidir. Ularning o‘zaro bog‘liqligi aniq. Yaqinlik qanchalik kuchli bo‘lsa, yaqin munosabatlar shunchalik yaxshi bo‘ladi. Haqiqiy hissiy yaqinlik yuzaki munosabatlarda mumkin bo‘lmagan xavfga ega. U sheriklar o‘rtasidagi ochiqlikda o‘zini namoyon qiladi.
9. Oiladagi iliqlik
Baxtli oilalar ota-onalar o‘rtasidagi yaxshi munosabatlardan boshlanishi allaqachon ma’lum. Agar biz doimo stressda bo‘lsak va sherigimiz bilan tinimsiz urishsak, bu bolalarimiz bilan munosabatlarimizga muqarrar ta’sir qiladi. Shubhasiz haqiqat: ota-onalar o‘rtasidagi nizolar bolalarning ruhiyatiga zarar etkazadi va ularning hayot sifatini keskin pasaytiradi. Agar siz g‘azablangan va xavotirda bo‘lsangiz, farzandlaringizga qo‘llagan tarbiya usullaringiz pedagogikadan yiroq bo‘lishi mumkin. Ko‘pincha odamlar qattiqroq va izchillikdan yiroqroq bo‘lishadi. Ammo bu tarbiya masalasi emas. Baxtsiz munosabatlarda sherigingiz bilan doimiy kurashishda biz ko‘pincha hissiy muvozanatni yo‘qotamiz. Farzandlaringizga ochilish yoki ularning ehtiyojlariga sezgir bo‘lish qiyinlashadi. Hissiy jihatdan yaqin bo‘lmasdan, siz ularga g‘amxo‘rlik qilishingiz va ularni qo‘llab-quvvatlashingiz, yo‘naltirishingiz mumkin emas.
Ijobiy tomondan qaraganda, munosabatlarida tinchlik hukm suradigan sheriklar uchun yaxshi ota-ona bo‘lish osonroq. Bolalarga xavfsiz baza va osoyishta joy bera olishadi. Kichik avlod o‘z navbatida his-tuyg‘ularni boshqarish va boshqa odamlar bilan munosabatlarni o‘rnatishni o‘rganadi. Ko‘pgina ilmiy dalillar shuni tasdiqlaydiki, xavfsiz yaqinlik muhitida o‘sadigan bolalar baxtliroq. Bundan tashqari, ularning ijtimoiy ko‘nikmalari rivojlangan va stressni yengish osonroq. Haqiqatan ham, farzandlaringiz uchun eng yaxshi narsa – bu o‘z baxtli munosabatlaringizni qurishdir. Bu hech qanday his-tuyg‘u bo‘lmagan hayoliy narsalar emas, balki haqiqiy ilmiy isbotlangan haqiqatdir.
10. Farzandlaringiz kelajagi
Sherigingiz bilan munosabatlaringizning xavfsizligi va ishonchliligi nafaqat kichik avlod bilan munosabatlaringizga, balki farzandlaringizning kelajakdagi munosabatlariga ham tarqaladi. Ayova shtati universitetining psixologlari Rand Konger va uning hamkasblari o‘smir farzandlari bo‘lgan 193 oilani to‘rt yil davomida kuzatib borishdi va quyidagi xulosaga kelishdi. Ota-onalar bir-birlariga qanchalik ko‘p iliqlik va yordam ko‘rsatishlari va bolalarga nisbatan qanchalik e’tiborli bo‘lishlarini hisobga olgan holda, kelgusi besh yil ichida kichik avlodning romantik munosabatlarini bashorat qilish mumkin. G‘amxo‘r va mehribon ota-onalar oilasidan chiqqan yigit va qizlar o‘z sheriklariga ko‘proq e’tibor berishgan va kamroq e’tibor berilgan tengdoshlariga qaraganda mustahkamroq va baxtliroq munosabatlar o‘rnatganlar. Turmush o‘rtog‘ingiz bilan sevgi va hamjihatlikda yashash orqali siz farzandlaringiz va ularning sheriklari uchun tayyor romantik stsenariyni yaratasiz.
11. Jamiyat asosi
Kuchli va mehribon oilalar inson jamiyatining asosidir. Gonduraslik shoir Roberto Sosaning so‘zlariga ko‘ra, "Oshiqlar baxtlidirlar, chunki ular dengizlar markazini tutib turadigan qum donasi." Baxtli munosabatlarda paydo bo‘ladigan boshqalarga nisbatan befarqlik va javobgarlik bizning sheriklarimiz va farzandlarimizda tugamaydi. Va hatto kelajakda bizning o‘g‘illarimiz va qizlarimiz yaratadigan oilalarda ham tugamaydi. Ular yanada kengayib, butun jamoalarni ko‘proq e’tiborli va javobgar qiladi. Va oxir-oqibat, butun dunyo ko‘proq sezgir bo‘ladi.
12. Inson munosabatlar uchun yaratilgan
Sevgi intilishimizni va bu his-tuyg‘ular qanday shakllanganligini tushunish juda muhim. Ayniqsa, agar biz ushbu ehtiyojni qondirishga imkon beradigan va bizning eng yaxshi fazilatlarimizni aks ettiradigan dunyoni qurmoqchi bo‘lsak. Inson o‘zgalar bilan birga bo‘lishni talab qiladi. Bundan tashqari, u munosabatlar uchun yaratilgan. Dastlab bu yaqinlik oiladagi bir necha muhim ob’ektlar bilan yuzaga keladi. Keyin, sevgi va bog‘liqlik darslarini o‘rganganingizda, do‘stlar va hamkasblar bilan aloqalar o‘rnatiladi. Va avvalo – hamqishloqlar bilan. Kattalar bo‘lib, sevishni o‘rganib, biz boshqalar haqida g‘amxo‘rlik qilishimiz va ularni qo‘llab-quvvatlashimiz mumkin. Boshqalarning ham biz kabi – o‘z zaif tomonlari bilan oddiy odamlar ekanligini tushunamiz. Biz o‘z kichik dunyomizdan chiqib, butunning bir qismiga aylanishimizga imkon beradigan boshqalar bilan birlashishga xursand bo‘lamiz.
13. O‘zingizdan boshlash kerak
O‘zaro aloqalar tuyg‘usi, odam bilan yaqinlik hissi unga nisbatan hamdardlik qobiliyati bilan uzviy bog‘liq. Injil, Qur’on va Budda ta’limotini o‘z ichiga olgan traktatlar ham odamlarni yaqinlariga hamdardlik va hamjihatlik ko‘rsatishga chaqiradi. Ammo menimcha, avvalo bu sifatlarni yaqin munosabatlar doirasida qabul qilish va his qilish kerak, o‘zimizni mehribon ota-ona va sevgililar sifatida ko‘rsatishimiz kerak. Shunda biz butun dunyoda hamdardlik va hamjihatlikni tarqatishga ongli va samarali hissa qo‘shishimiz mumkin bo‘ladi.
14. Hissiyotlar darajasida
Asrlar davomida payg‘ambarlar va shoirlar, agar biz bir-birimizni ko‘proq sevgan bo‘lsak, hayot ancha yaxshi bo‘lishini ta’kidlashgan. Va shunday qilishimiz kerak. Ammo ko‘pincha bu muhim xabar axloqiy qoidalar va mavhum g‘oyalarda saqlanadi. Muammo shundaki, ular bizni hissiyotlar darajasida tegmaguncha, ular ishlamaydi. Bizning qo‘llab-quvvatlashimizga muhtoj bo‘lgan boshqalar bilan shaxsiy aloqani his qilmaguncha. Ammo biror kishi bilan aloqa o‘rnatishingiz bilanoq, uning og‘riq va azoblari o‘zingiznikidek his qilinadi.
15. Dunyoni o‘zgartirishga qodir
Bu hikoyalar menga umid beradi: biz sevishni o‘rganamiz, oilalarimizda sevgi uyg‘otamiz. Va keyin biz buni dunyoga olib chiqish istagi, kuchi va jasoratini topamiz. Va biz bir narsani o‘zgartira olamiz. "Yuragingiz gapirganda, uning so‘zlarini eslab qoling", deb maslahat bergan amerikalik yozuvchi Judith Kembell. Ushbu hikoyalar qalblarini ochib, boshqalarning qayg‘usiga chin dildan javob bergan oddiy odamlardan boshlandi. Ular shuni tasdiqlaydiki, ba’zan hissiy sezgirlik va samimiy ishtirok dunyoni yaxshilashni boshlash uchun yetarli.