Туғмаслик - бу репродуктив ёшдаги шахсларда бир йил мобайнида мунтазам ҳимояланмасдан жинсий алоқада бўлган ҳолда ҳам ҳомиладорликнинг юз бермаслиги ҳолатидир.
Агар аёлда тўлиқ гинекологик ва жисмоний соғлиқ бўлиб ҳам ҳомиладор бўлолмаса, бу ҳолатда психологик туғмаслик ҳақида гапириш мумкин. Тана ва руҳият ўртасида гўё турли мақсадлар бор. Руҳият ички зиддият туфайли танани ҳомиладорликдан ҳимоя қилади. Психосоматика моҳияти - бу тан ва руҳнинг ўзаро боғлиқлигидадир. Номаълум сабабли туғмаслик билан ишлаш перинатал психолог кўмагида руҳни эшитиш ва тушунишдан бошланади.
Перинатал психологнинг туғмаслик билан ишлашдаги асосий йўналишлари:
Мен иш жараёнида мижознинг ҳаёт тарихидаги туғмаслик сабабларини учта даражада ўрганаман:
Ҳар бир даражани батафсил кўриб чиқайлик.
Анализда аёлнинг шахсий идентификацияси, ҳаётга меҳр, стрессга чидамлилиги, боланинг туғилиши учун етарли шароит мавжудлиги, она бўлишга руҳий тайёрлиги, ҳомиладорликка жисмоний тайёрлиги, ўз онаси билан муносабатлари, касби, қўрқувлари, ўтмишдаги жароҳатли тажрибалари ва бошқа жиҳатлар муҳим аҳамият касб этади.
Эркак ҳам бу ҳолат учун бирдек жавобгардир. Вазият умумий бўлиб, баъзи ҳолларда эркакларда ҳам "туғмаслик ҳимояси" пайдо бўлиши мумкин ва биз буни ҳам тушунишга ҳаракат қиламиз.
Шериклар орасида аниқлик киритиш муҳимдир. Бу вазиятни чуқурроқ ўрганиш ва уларнинг қарорларини қабул қилиш орқали ички ташвишлар камаяди ва жуфтликнинг ҳар бир аъзоси ортиқча масъулиятдан қутулади.
Бу босқичда сабабни аниқлаш учун муҳим саволлар: бу одам сиз учун бола туғишни истайдиган инсонми, унга ишонасизми? Сизнинг муносабатларингиз қанчалик барқарор? Бу муносабатларда фарзандга жой борми ёки унинг ўрни шерингиз томонидан ментал равишда эгалланганми?
Жуфтлик учун оилавий сценарийлар ва моделларни билиш муҳимдир. Очиқ мулоқот орқали оила ва фарзандлар ҳақидаги чуқур интилишларни тушуниш орқали ҳам натижага эришиш мумкин.
Бу иш жараёнида аёл билан барча ёдга тушадиган жиҳатларни ўрганиб чиқамиз ва аждодларнинг ишонувчан тажрибаларини, уларнинг қоидаларини ажратиб чиқамиз.
Бундай иш натижасида келажак ёрқинроқ ва эркинроқ бўлади, ҳомиладорлик имкониятлари ортиб, фарзандларни туғиш ва тарбиялаш учун руҳий ресурслар пайдо бўлади.
Норозилик қилманг, туғмасликни жазо эмас, балки ички ўзгаришлар учун бир имконият сифатида қабул қилинг. Келажакдаги фарзандга қўл очинг. Ҳаётбахш энергия жуфтликка муҳаббат орқали етиб келади. Қанча муҳаббатга эгасиз? Уни шеригингиз билан бўлишиш учун етариққий муҳаббат борми? Бу осон иш эмас, албатта, лекин ўзгаришни мақсад қилганлар учун натижа албатта келади.
Агар аёлда тўлиқ гинекологик ва жисмоний соғлиқ бўлиб ҳам ҳомиладор бўлолмаса, бу ҳолатда психологик туғмаслик ҳақида гапириш мумкин. Тана ва руҳият ўртасида гўё турли мақсадлар бор. Руҳият ички зиддият туфайли танани ҳомиладорликдан ҳимоя қилади. Психосоматика моҳияти - бу тан ва руҳнинг ўзаро боғлиқлигидадир. Номаълум сабабли туғмаслик билан ишлаш перинатал психолог кўмагида руҳни эшитиш ва тушунишдан бошланади.
Перинатал психологнинг туғмаслик билан ишлашдаги асосий йўналишлари:
- Психологик сабабларни аниқлаш;
- Вазият моҳиятини англашга ёрдам бериш;
- Ечим топиш (шифоланиш йўли).
Мен иш жараёнида мижознинг ҳаёт тарихидаги туғмаслик сабабларини учта даражада ўрганаман:
- Шахсий даража;
- Жуфтлик муносабатлари даражаси;
- Оилавий тизим даражаси.
Ҳар бир даражани батафсил кўриб чиқайлик.
Шахсий даража
Бу ерда аёлнинг шахсий тарихини ва ўзини қандай қабул қилишини ўрганамиз. Унинг барча эҳтиёжлари қондирилганми ва уларни фарзандга боғлаш ҳолати мавжуд эмасми?Анализда аёлнинг шахсий идентификацияси, ҳаётга меҳр, стрессга чидамлилиги, боланинг туғилиши учун етарли шароит мавжудлиги, она бўлишга руҳий тайёрлиги, ҳомиладорликка жисмоний тайёрлиги, ўз онаси билан муносабатлари, касби, қўрқувлари, ўтмишдаги жароҳатли тажрибалари ва бошқа жиҳатлар муҳим аҳамият касб этади.
Жуфтлик даражаси
Бола фақат аёлга эмас, балки жуфтликка ҳам тегишлидир. Бола - ота-онанинг муҳаббати мевасидир. Шу сабабли, иккинчи даражага келамиз - жуфтлик муносабатлари.Эркак ҳам бу ҳолат учун бирдек жавобгардир. Вазият умумий бўлиб, баъзи ҳолларда эркакларда ҳам "туғмаслик ҳимояси" пайдо бўлиши мумкин ва биз буни ҳам тушунишга ҳаракат қиламиз.
Шериклар орасида аниқлик киритиш муҳимдир. Бу вазиятни чуқурроқ ўрганиш ва уларнинг қарорларини қабул қилиш орқали ички ташвишлар камаяди ва жуфтликнинг ҳар бир аъзоси ортиқча масъулиятдан қутулади.
Бу босқичда сабабни аниқлаш учун муҳим саволлар: бу одам сиз учун бола туғишни истайдиган инсонми, унга ишонасизми? Сизнинг муносабатларингиз қанчалик барқарор? Бу муносабатларда фарзандга жой борми ёки унинг ўрни шерингиз томонидан ментал равишда эгалланганми?
Жуфтлик учун оилавий сценарийлар ва моделларни билиш муҳимдир. Очиқ мулоқот орқали оила ва фарзандлар ҳақидаги чуқур интилишларни тушуниш орқали ҳам натижага эришиш мумкин.
Оилавий тизим даражаси
Бу оила тизими, авлод ва оилавий тарбия ҳақида суҳбатдир. Фарзанднинг туғилиши учун оила тизимидан рухсат борми? Оилага тегишли илгариги таъқиқлар ("Болани фарзандсиз қолдирмаслик" ва ҳ.к.), белгилар ва қоидалар ("Бизда фарзандлар қийинчилик билан туғилади" ва ҳ.к.), маданий таъқиқлар мавжуд эмасми?Бу иш жараёнида аёл билан барча ёдга тушадиган жиҳатларни ўрганиб чиқамиз ва аждодларнинг ишонувчан тажрибаларини, уларнинг қоидаларини ажратиб чиқамиз.
Бундай иш натижасида келажак ёрқинроқ ва эркинроқ бўлади, ҳомиладорлик имкониятлари ортиб, фарзандларни туғиш ва тарбиялаш учун руҳий ресурслар пайдо бўлади.
Норозилик қилманг, туғмасликни жазо эмас, балки ички ўзгаришлар учун бир имконият сифатида қабул қилинг. Келажакдаги фарзандга қўл очинг. Ҳаётбахш энергия жуфтликка муҳаббат орқали етиб келади. Қанча муҳаббатга эгасиз? Уни шеригингиз билан бўлишиш учун етариққий муҳаббат борми? Бу осон иш эмас, албатта, лекин ўзгаришни мақсад қилганлар учун натижа албатта келади.