Агрессивлик ва ғазаб ҳуружлари

Агрессивлик ва ғазаб ҳуружлари турли сабабларга кўра юзага келиши мумкин. Уларнинг табиатига тушуниш муҳим, чунки уларни бошқаришни ўрганиш зарур. Қуйида агрессивлик ва ғазаб сабаблари ҳамда уларни бошқариш бўйича тавсиялар келтирилган.

Агрессивлик ва ғазаб сабаблари​

1. Психологик омиллар:

• Стресс, чарчоқ ёки толиқиш.
• Шахсий жароҳатлар ёки ҳал қилинмаган ихтилофлар.
• Ҳаётдан ёки ўзидан қониқмаслик.

2. Физиологик омиллар:

• Уйқусизлик, нотўғри овқатланиш ёки гормонал ўзгаришлар.
• Хроник касалликлар ёки оғриқ.
• Алкоголь ёки бошқа моддаларни истеъмол қилиш.

3. Ижтимоий ва ташқи омиллар:

• Муносабатлар ёки ишдаги муаммолар.
• Адолатсизлик ёки хафагарчилик ҳисси.
• Бошқаларнинг босими ва юқори талаблари.

Ғазаб ва агрессивликни қандай бошқариш мумкин?​

1. Ҳисларингизни тан олинг ва қабул қилинг.

Ғазабни йўқ қилишга ҳаракат қилманг, балки унинг манбасини тушунишга ҳаракат қилинг. Ўзингизга шундай савол беринг: «Нима менинг асабимга тегаяпти?»

2. Тананингиз реакциясини назорат қилинг.

• Чуқур нафас олинг: бурундошингиз орқали нафас олиб, уни бир неча сония ушлаб туринг ва оғиз орқали аста-секин чиқаринг.
• Мушакларни бўшатинг — юздан бошлаб бутун тана бўйлаб босқичма-босқич бўшатинг.

3. Диққатни ўзгартириш.

Вазиятдан бир неча дақиқага чиқинг: сайр қилинг, мусиқа тингланг ёки сизга ёқимли бўлган иш билан машғул бўлинг.

4. Чегараларни аниқ қилинг.

Агар асабийлик манбаи бошқа инсонлар бўлса, «йўқ» дейишни ва шахсий чегараларингизни белгилашни ўрганинг.

5. Ғазаб туғдираётган вазиятларни таҳлил қилинг.

Ғазабни келтириб чиқарадиган сабабларни ёзиб қўйинг, бу орқали муайян қонуниятларни кузатиш мумкин. Бу каби вазиятларга тайёр бўлишингизга ёрдам беради.

6. Жисмоний фаоллик.

Спорт ва жисмоний машқлар тўпланган зўриқишларни чиқаришга ёрдам беради. Югуриш, сузиш ёки оддий сайр қилиш агрессивликни камайтиришга ёрдам беради.

7. Ўз-ўзини бошқариш техникасини ўрганинг:

• Медитация ва йога ҳисларни бошқаришни ўрганишда ёрдам беради.
• Огоҳлик амалиёти (mindfulness) сизга «ҳозир ва бу ерда» бўлишни ўрганишга ёрдам беради.

8. Муомала ва қўллаб-қувватлаш.

Агар мустақил равишда ёрдам беролмасангиз, яқинларингиз билан суҳбатлашинг ёки психологга мурожаат қилинг.

Қачон психологга мурожаат қилиш керак?​

Агар ғазаб ҳуружлари мунтазам бўлиб қолган, муносабатларга ёки ишга салбий таъсир кўрсатаётган бўлса, психолог ёки психотерапевт ёрдамига мурожаат қилиш муҳим. Агрессивлик қўрқув касалликлари, депрессия ёки бошқа психологик муаммолар аломати бўлиши мумкин, бундай ҳолларда профессионал ёрдам талаб этилади.