Улар ҳақиқатда кўп манбаларда айтилаётганидек ёмонми?
Албатта, кўп ҳолларда тажовуз тушунчаси тушунтирилганда, бу ёқимсиз ҳисларни уйғотади, яъни ижтимоий жиҳатдан нохуш нарса деб ҳисобланади.
Тажовузнинг илмий таърифи
Илмий дунёда тажовуз (лотинча “aggression” – ҳужум, ҳужум қилиш) инсоннинг ҳиссий жиҳатдан бузувчи хатти-ҳаракатларини англатади. Тажовуз бошқа одамларга ёки ўзини (ўз-ўзини) қаратади. Аммо агар у мавжуд бўлса, демак, тажовуз ва унга киритилган ҳислар бизга бирон-бир нарса учун керак.
Тажовуз нима ҳақида сигнал беради?
Бу қандай ички импульс эканлигини тушунишга ҳаракат қилинг: эҳтимол, сиз ҳозирда ўзингизни таҳдид остида ҳис қилаётгандирсиз ёки атрофдан хавф сезаяпсиз. Шунда сизнинг ҳимоя тизимингиз ҳаракатга келади, хавф сигнали юборади, бу айнан ўша пайтда сизга қўл келади. Бундай ҳолларда тажовуз сизнинг ҳаётингизни сақлаб қолишга ёрдам бераяптими ёки аксинча?
Тажовузнинг қандай намоён бўлиши муаммоси
Тажовузнинг қай тарзда намоён бўлиши муҳимдир. Сиз уни қандай сезасиз, қачон аниқланади — оддий асабийлашишдан кучли ғазабгача. Тажовуз сизга дўстми ёки душман? У сизнинг ҳаётингизни яратадими ёки бузадими?
Тажовуз бизни ишда, шахсий муносабатларда ва спортда муваффақиятга эришишга ундайди, натижаларни объектив баҳолаш имкониятини беради. Соғлом тажовузни намоён этмаган одам ўз фикрини билдира олмайди ёки қаршилик кўрсатиши қийин бўлади.
Нега ғазабланиш фойдали?
Эҳтимол, ғазаб ва жаҳл ҳаётингизда эътибор беришингиз ва ўзгартиришингиз керак бўлган нарсаларни англатади. Муҳим нарса шундаки, ўзингиз билан қанчалик тотув эканлигингиз, ўзингизни қанчалик ҳис қилиб, тушунаётганингиз, атрофдагилар билан муносабатларни ўзингиз ва бошқаларнинг чегараларини ҳурмат қилган ҳолда қура олишингиздир.
Шундай қилиб, ғазаб ва тажовуз инсоннинг табиий ҳимоя механизмлари сифатида қаралиши мумкин ва уларни тўғри бошқариш бизга ўз ҳаётимизни янада барқарор ва мувозанатли қилиш имконини беради.
Албатта, кўп ҳолларда тажовуз тушунчаси тушунтирилганда, бу ёқимсиз ҳисларни уйғотади, яъни ижтимоий жиҳатдан нохуш нарса деб ҳисобланади.
Тажовузнинг илмий таърифи
Илмий дунёда тажовуз (лотинча “aggression” – ҳужум, ҳужум қилиш) инсоннинг ҳиссий жиҳатдан бузувчи хатти-ҳаракатларини англатади. Тажовуз бошқа одамларга ёки ўзини (ўз-ўзини) қаратади. Аммо агар у мавжуд бўлса, демак, тажовуз ва унга киритилган ҳислар бизга бирон-бир нарса учун керак.
Тажовуз нима ҳақида сигнал беради?
Бу қандай ички импульс эканлигини тушунишга ҳаракат қилинг: эҳтимол, сиз ҳозирда ўзингизни таҳдид остида ҳис қилаётгандирсиз ёки атрофдан хавф сезаяпсиз. Шунда сизнинг ҳимоя тизимингиз ҳаракатга келади, хавф сигнали юборади, бу айнан ўша пайтда сизга қўл келади. Бундай ҳолларда тажовуз сизнинг ҳаётингизни сақлаб қолишга ёрдам бераяптими ёки аксинча?
Тажовузнинг қандай намоён бўлиши муаммоси
Тажовузнинг қай тарзда намоён бўлиши муҳимдир. Сиз уни қандай сезасиз, қачон аниқланади — оддий асабийлашишдан кучли ғазабгача. Тажовуз сизга дўстми ёки душман? У сизнинг ҳаётингизни яратадими ёки бузадими?
Тажовуз бизни ишда, шахсий муносабатларда ва спортда муваффақиятга эришишга ундайди, натижаларни объектив баҳолаш имкониятини беради. Соғлом тажовузни намоён этмаган одам ўз фикрини билдира олмайди ёки қаршилик кўрсатиши қийин бўлади.
Нега ғазабланиш фойдали?
- Ғазабни чиқариш — тинчланишнинг ажойиб усули.
Ғазабланганимизда, танамиз стрессни бошдан кечиради. Стрессни енгишга уриниш орқали биз ўзимизни тинчлантирамиз ва асаб тизимимизни тартибга соламиз. - Тажовузни ифода этиш унумдорликни оширади.
Айрим ҳолларда ўртача даражадаги ғазаб иш жараёнида керак бўлиши мумкин. Бу билан сиз муайян масалаларнинг муҳимлигини билдириб, уларни тезроқ ҳал қилишни талаб қиласиз. - Ғазаб мақсадларга эришишда ёрдам беради.
Ҳоҳлаган нарсангизга эришолмаганда ғазаб пайдо бўлади. Бу ҳис биз учун муҳим бўлган мақсад ва вазифаларни кўрсатади ва тўсиқларни енгиб ўтиш учун энергия беради. - Манфий ҳисларни мунтазам ифода этиш асабий бузилишдан сақлайди.
Ғазаб тез-тез асабийлик билан боғлиқ. Натижада, одамлар ёқтирмаган ишларини ташлайди, токсик муносабатлардан чиқади ёки шахсий ҳудудини кенгайтириши мумкин. Бу орқали асабий бузилишдан қочиш осонроқ бўлади. - Ғазаб сизга нимадир нотўғри эканлигини тушунишга ёрдам беради.
Агар "бошингизни йўқотаётган" бўлсангиз, бу ҳатто онг ҳали маълумотни тўлиқ қайта ишламаган бўлса ҳам, сизни ранжитган ёки камситган нарсалар борлигини англатади.
Эҳтимол, ғазаб ва жаҳл ҳаётингизда эътибор беришингиз ва ўзгартиришингиз керак бўлган нарсаларни англатади. Муҳим нарса шундаки, ўзингиз билан қанчалик тотув эканлигингиз, ўзингизни қанчалик ҳис қилиб, тушунаётганингиз, атрофдагилар билан муносабатларни ўзингиз ва бошқаларнинг чегараларини ҳурмат қилган ҳолда қура олишингиздир.
Шундай қилиб, ғазаб ва тажовуз инсоннинг табиий ҳимоя механизмлари сифатида қаралиши мумкин ва уларни тўғри бошқариш бизга ўз ҳаётимизни янада барқарор ва мувозанатли қилиш имконини беради.