Алкоголга қарамлик бутун дунё бўйлаб миллионлаб инсонларга таъсир қилувчи жиддий муаммо ҳисобланади. Ушбу қарамликка олиб келувчи сабабларни тушуниш касаллик билан курашда самарали даволаш усулларини ишлаб чиқиш ва ёрдам кўрсатишда муҳим аҳамиятга эга. Қуйида алкогол қарамлигининг ривожланишига туртки берувчи асосий омиллар келтирилган.
Генетик мойиллик
Ўтказилган тадқиқотлар генетик омиллар алкоголга қарамлик ривожланишига катта таъсир кўрсатишини кўрсатади. Оилада алкоголизм ҳолатлари бўлса, алкоголга қарамлик эҳтимоли юқорироқ бўлиши мумкин. Генетик омиллар тананинг алкоголга қандай таъсир қилишини, қарамликка тушиш эҳтимолини ошириши мумкин.
Кимёвий номутаносиблик
Алкогол мияга таъсир қилиши орқали лаззатланиш ҳиссини чақиратувчи нейромедиаторлар, жумладан, дофаминни чиқаради. Мия кимёвий номутаносиблиги (масалан, депрессия ёки хавотир касалликлари) мавжуд бўлган одамларда алкоголдан ўз-ўзини бошқариш воситаси сифатида фойдаланиш эҳтимоли юқори.
2. Психологик омиллар
Стресс ва ҳиссий бузилишлар
Одатда одамлар стресс, хавотир ёки депрессиядан қочиш учун ичишни бошлайдилар. Алкогол вақтинчалик енгиллик бериши мумкин, аммо узоқ муддатда бу психологик муаммоларни кучайтиради ва қарамликка олиб келади.
Паст ўз-ўзини баҳолаш
Ўз-ўзини паст баҳолашга эга одамлар алкоголдан вақтинчалик енгиллик топиш йўли сифатида фойдаланишлари мумкин. Бу эса аслий муаммоларни ҳал қилмасдан, вақтинчалик енгиллик беришга сабаб бўлади.
3. Ижтимоий омиллар
Атроф-муҳит ва маданият
Одамнинг улғайиши ва яшаш шароити ҳам алкогол истеъмолига катта таъсир кўрсатади. Алкоголизм кенг тарқалган оилаларда фарзандлар ҳам алкоголга мойил бўлишлари эҳтимоли юқори. Байрамлар ёки иш жойларидаги ичиш маданияти каби ҳолатлар ҳам қарамлик шаклланишига олиб келиши мумкин.
Дўстлар босими
Ёшлар орасида, дўстлар орасида танилиши истаги алкоголга мойилликни ошириши мумкин. Дўстларнинг босими алкоголдан фойдаланишни кучайтиради, бу эса охир-оқибатда қарамликка олиб келади.
4. Иқтисодий омиллар
Даромад даражаси
Баъзи тадқиқотлар даромад даражаси алкогол истеъмолига таъсир кўрсатиши мумкинлигини кўрсатади. Молиявий қийинчилик шароитида одамлар алкоголдан ҳақиқатдан қочиш ёки депрессия белгиларига қарши кураш учун фойдаланишлари мумкин.
Алкоголнинг мавжудлиги
Алкоголнинг осон топилиши, дўконларда ичимликларнинг мавжудлиги ва реклама алкогол истеъмоли эҳтимолини оширади, бу эса қарамликнинг ривожланишига олиб келиши мумкин.
Алкоголга бўлган қарамликнинг сабаблари
1. Биологик омилларГенетик мойиллик
Ўтказилган тадқиқотлар генетик омиллар алкоголга қарамлик ривожланишига катта таъсир кўрсатишини кўрсатади. Оилада алкоголизм ҳолатлари бўлса, алкоголга қарамлик эҳтимоли юқорироқ бўлиши мумкин. Генетик омиллар тананинг алкоголга қандай таъсир қилишини, қарамликка тушиш эҳтимолини ошириши мумкин.
Кимёвий номутаносиблик
Алкогол мияга таъсир қилиши орқали лаззатланиш ҳиссини чақиратувчи нейромедиаторлар, жумладан, дофаминни чиқаради. Мия кимёвий номутаносиблиги (масалан, депрессия ёки хавотир касалликлари) мавжуд бўлган одамларда алкоголдан ўз-ўзини бошқариш воситаси сифатида фойдаланиш эҳтимоли юқори.
2. Психологик омиллар
Стресс ва ҳиссий бузилишлар
Одатда одамлар стресс, хавотир ёки депрессиядан қочиш учун ичишни бошлайдилар. Алкогол вақтинчалик енгиллик бериши мумкин, аммо узоқ муддатда бу психологик муаммоларни кучайтиради ва қарамликка олиб келади.
Паст ўз-ўзини баҳолаш
Ўз-ўзини паст баҳолашга эга одамлар алкоголдан вақтинчалик енгиллик топиш йўли сифатида фойдаланишлари мумкин. Бу эса аслий муаммоларни ҳал қилмасдан, вақтинчалик енгиллик беришга сабаб бўлади.
3. Ижтимоий омиллар
Атроф-муҳит ва маданият
Одамнинг улғайиши ва яшаш шароити ҳам алкогол истеъмолига катта таъсир кўрсатади. Алкоголизм кенг тарқалган оилаларда фарзандлар ҳам алкоголга мойил бўлишлари эҳтимоли юқори. Байрамлар ёки иш жойларидаги ичиш маданияти каби ҳолатлар ҳам қарамлик шаклланишига олиб келиши мумкин.
Дўстлар босими
Ёшлар орасида, дўстлар орасида танилиши истаги алкоголга мойилликни ошириши мумкин. Дўстларнинг босими алкоголдан фойдаланишни кучайтиради, бу эса охир-оқибатда қарамликка олиб келади.
4. Иқтисодий омиллар
Даромад даражаси
Баъзи тадқиқотлар даромад даражаси алкогол истеъмолига таъсир кўрсатиши мумкинлигини кўрсатади. Молиявий қийинчилик шароитида одамлар алкоголдан ҳақиқатдан қочиш ёки депрессия белгиларига қарши кураш учун фойдаланишлари мумкин.
Алкоголнинг мавжудлиги
Алкоголнинг осон топилиши, дўконларда ичимликларнинг мавжудлиги ва реклама алкогол истеъмоли эҳтимолини оширади, бу эса қарамликнинг ривожланишига олиб келиши мумкин.