Ҳозирги кунда антидепрессантлар нафақат депрессия ва хавотирли ҳолатларни даволашда, балки бошқа қатор касалликларни даволашда ҳам кенг қўлланилади. Бироқ, кўпинча шифокорлар томонидан етарлича муҳокама қилинмайдиган муҳим мавзу бор — бу антидепрессантларни тўхтатиш синдромидир.
Антидепрессантларни тўхтатиш синдроми — бу инсон препаратни кескин тўхтатганида ёки қалбаки дори қабул қилганида (бундай ҳолатлар афсуски, анча кўп учрайди) пайдо бўладиган симптомлар мажмуасидир. Бу ҳолат инсоннинг психик ва жисмоний ҳолатига таъсир қилиши мумкин, препарат турига ва уни қабул қилиш давомийлигига қараб симптомлар турлича бўлиши мумкин.
Бу мавзуда нима учун гапириш муҳим?
Кўпинча психотерапевтлар тўғри препаратни топиш билан банд бўлишади, аммо даволашни якунлаш режасини тузишга етарлича эътибор беришмайди. Бу пациентларда антидепрессантларни "ҳар қандай вақтда" тўхтатиш мумкин, деган хато тасаввур пайдо бўлиши мумкин. Аммо препаратларни қабул қилишни тўхтатиш ҳам даволашни бошлаш каби эҳтиёткорликни талаб қилади.
Антидепрессантларни тўхтатиш синдромининг асосий симптомлари:
Антидепрессантлар миядаги нейромедиаторлар, масалан, серотонин ва норадреналин даражасига таъсир қилади. Тўсатдан даволашни тўхтатганда, мия бундай ўзгаришларга мослашишга улгурмайди, бу эса турли нохуш ва қийин симптомларга олиб келади. Бу наркотикларга "қўшилиб қолиш" билан адаштирмаслик керак. Бу ерда организмнинг мослашиш учун вақт талаб қилиши асосий сабаб ҳисобланади.
Синдромни қандай олдини олиш мумкин?
Кўпгина мутахассислар бу муаммонинг аҳамиятини етарли даражада баҳоламасликлари ёки замонавий антидепрессантларнинг симптомлари юмшоқроқ эканига ишонишлари мумкин. Бундан ташқари, пациентлар даволашни тўхтатишдан қўрқиб, умуман даволашни бошламасликлари мумкин.
Хулоса:
Антидепрессантларни тўхтатиш синдроми — бу кўплаб пациентларнинг дуч келадиган реал муаммоси. Мутахассислар пациентларни бу жараёнга тайёрлаб, даволашни тўхтатишни режалаштиришлари зарур. Бундай ёндошув ҳар бир пациентга енгилроқ ўтиш даврини таъминлайди ва нохуш азоблардан қочишга ёрдам беради.
Антидепрессантларни тўхтатиш синдроми — бу инсон препаратни кескин тўхтатганида ёки қалбаки дори қабул қилганида (бундай ҳолатлар афсуски, анча кўп учрайди) пайдо бўладиган симптомлар мажмуасидир. Бу ҳолат инсоннинг психик ва жисмоний ҳолатига таъсир қилиши мумкин, препарат турига ва уни қабул қилиш давомийлигига қараб симптомлар турлича бўлиши мумкин.
Бу мавзуда нима учун гапириш муҳим?
Кўпинча психотерапевтлар тўғри препаратни топиш билан банд бўлишади, аммо даволашни якунлаш режасини тузишга етарлича эътибор беришмайди. Бу пациентларда антидепрессантларни "ҳар қандай вақтда" тўхтатиш мумкин, деган хато тасаввур пайдо бўлиши мумкин. Аммо препаратларни қабул қилишни тўхтатиш ҳам даволашни бошлаш каби эҳтиёткорликни талаб қилади.
Антидепрессантларни тўхтатиш синдромининг асосий симптомлари:
- Ташвиш ва паника ҳужумлари.
- Бош айланиши, бошда ток зарбаси каби ҳислар, босимнинг кескин ўзгариши.
- Уйқудаги муаммолар: уйқусизлик, тушлар, уйқининг чуқур фазасида бузилишлар.
- Эмоционал беқарорлик: асабийлашиш, йиғи, кайфият ўзгаришлари.
- Соматик симптомлар: бош оғриғи, кўнгил айниши, кучли терлаш, юрак уриши тезлашиши.
Антидепрессантлар миядаги нейромедиаторлар, масалан, серотонин ва норадреналин даражасига таъсир қилади. Тўсатдан даволашни тўхтатганда, мия бундай ўзгаришларга мослашишга улгурмайди, бу эса турли нохуш ва қийин симптомларга олиб келади. Бу наркотикларга "қўшилиб қолиш" билан адаштирмаслик керак. Бу ерда организмнинг мослашиш учун вақт талаб қилиши асосий сабаб ҳисобланади.
Синдромни қандай олдини олиш мумкин?
- Медик бошқарув остида дозани аста-секин камайтириш: Психотерапевтлар антидепрессантни дозасини аста-секинлик билан камайтиришни тавсия қиладилар. Бу организмга ўзгаришларга юмшоқ мослашишга ёрдам беради.
- Терапияни тўхтатишни режалаштириш: Шифокор билан биргаликда препаратни тўхтатиш учун аниқ режа тузилиши керак. Бу жараён ҳафталар ёки ҳатто ойлар талаб қилиши мумкин.
- Тўхтатиш даврида қўллаб-қувватлаш: Симптомларга тайёр бўлиш ва уларни енгишни ўрганиш муҳим. Айрим пациентлар бу даврда қўшимча психотерапевтик ёрдамга муҳтож бўлишлари мумкин.
- Антидепрессантларни узоқ таъсир қилиш муддатига эга препаратларга ўтиш: Бу препаратлар организмда узоқроқ вақтда ажралади ва симптомларни юмшоқроқ ёққа чиқаради.
Кўпгина мутахассислар бу муаммонинг аҳамиятини етарли даражада баҳоламасликлари ёки замонавий антидепрессантларнинг симптомлари юмшоқроқ эканига ишонишлари мумкин. Бундан ташқари, пациентлар даволашни тўхтатишдан қўрқиб, умуман даволашни бошламасликлари мумкин.
Хулоса:
Антидепрессантларни тўхтатиш синдроми — бу кўплаб пациентларнинг дуч келадиган реал муаммоси. Мутахассислар пациентларни бу жараёнга тайёрлаб, даволашни тўхтатишни режалаштиришлари зарур. Бундай ёндошув ҳар бир пациентга енгилроқ ўтиш даврини таъминлайди ва нохуш азоблардан қочишга ёрдам беради.