Аутоагрессия болаларда: бу нима ва қандай ёрдам бериш мумкин

Аутоагрессия болаларда ўзини ўзи жароҳатлаш шаклида намоён бўлади: бола ўзини уриши, тишлаши, тирнаб, сочларини юлиши мумкин. Бундай ҳаракатлар турли сабабларга кўра пайдо бўлиши мумкин.

Болаларда аутоагрессиянинг эҳтимолий сабаблари​

1. Ривожланишнинг физиологик хусусиятлари: Кичкина болаларда бош мия қаватида қўзғалиш ва тийилиш жараёнлари тўлиқ шаклланмаган бўлиши мумкин. Шунинг учун улар чарчаган ёки кучли ҳис-туйғуларни бошдан кечираётганда, истерикага тушиб, ўзларига зиён етказиши мумкин.
2. Ҳаддан ташқари қатъий тарбия услуби: Агар бола қаттиқ, авторитар тарбияга дуч келса, у ҳис-туйғуларини бошқариш кўникмасига эга бўлмаслиги мумкин ва бу туйғулар билан курашиш учун ўз ғазабини ўзини ўзи жароҳатлаш орқали намоён қилиши мумкин.
3. Манипулятив хулқ: Айрим болалар аутоагрессив ҳаракатларни катталарнинг эътиборини жалб қилиш ёки истаган нарсасини олиш мақсадида қўлланиши мумкин, катталарнинг кўзларидаги қўрқувни кўриб, шунга эришиш мумкинлигини англайдилар.
4. Шахсий сабаблар: Ҳар бир ҳолат ўзига хос ва боланинг ўзига хос хусусиятларига кўра бошқа сабаблар ҳам бўлиши мумкин.

Боланинг ўзини ўзи жароҳатлашга қарши қандай ёрдам бериш мумкин​

1. Катталарнинг хулқини ўзгартириш: Аввало, ўзини ишончли ва тинч тутувчи ёндашувни қўллаш лозим. Болалар барқарор катта ёшли инсонга муҳтож бўлади, бу инсон унга ҳис-туйғуларини енгиб ўтишда ёрдам беради, уни мулойимлик билан тўхтатади, бағрига олади ва хотиржам қилади.
2. Ҳис-туйғуларни тушунтириш: Бола тинчлангандан сўнг, унинг ҳис-туйғуларини сўзлар орқали тушунтириш муҳим, масалан, шундай дейиш мумкин: «Мен тушунаман, сен ранжидинг ёки ғазабландинг. Кел, бу муаммони биргаликда ҳал қиламиз».
3. Қўллаб-қувватлаш ва намуна бўлиш: Бола қийинчиликларга қарши курашишни ота-онасига қараб ўрганади. Сиз қийин вазиятларда қандай қилиб тўғри муомала қилишни кўрсатиб беринг.

Агрессияни ифода этиш ва ҳис-туйғуларни экологик тарзда яшаш​

Болага агрессияни ифодалашни тақиқлаш тўғри эмас, чунки у инсоннинг жамиятдаги мавжудлиги ва мослашуви учун муҳимдир. Уни ҳис-туйғуларини экологик тарзда ифодалашга ўргатиш тавсия этилади, шунда у ўзини ҳам, бошқаларни ҳам жароҳатламаслиги мумкин.