Barqaror jinsiy identifikatsiyani shakllantirish usullari

Professional jamiyatda barqaror jinsiy identifikatsiyani shakllantirishga qaratilgan psixologik usullar bo'yicha talab sezilmoqda.

Barqaror jinsiy identifikatsiyani shakllantirish quyidagi so'rovlar bilan ishlashda dolzarb va muhimdir:

• Fohishalik;
• Jinsiy va incest zo‘ravonligi;
• Gender disforiyasi terapiyasi jihatlari;
• LGBT maslahati*;
• PLR va boshqa LR terapiyasining jinsiy jihatlari va boshqalar;
• Jinsiy tarbiya va ma'lumot.

Shuni ta'kidlashni istardimki, maqolada "barqaror jinsiy identifikatsiya" atamasi ishlatiladi va uni "sog'lom jinsiy identifikatsiya" yoki "to'g'ri jinsiy identifikatsiya" tushunchalari bilan aralashtirmaslik kerak, chunki bu bir xil emas va ochiq munozara maqomiga ega. Ushbu diskursdagi "barqaror" so'zi "Men-kontseptsiyasining (identifikatsiya) barqaror qismi" degan ma'noni anglatadi.

Zamonaviy seksologiya va psixologiyada qabul qilingan jinsiy identifikatsiyaning eng keng tarqalgan modeli quyidagi komponentlarni o'z ichiga oladi:

Kognitiv
(jinsiylik haqidagi tasavvurlar va bilimlar; maskulin/feminin shaxsiy sifatlarni anglash; jinsiy soha haqidagi e'tiqodlar, qarashlar va afsonalar; jinsiyligingizni namoyish qilish va h.k.);

Xulq-atvor
(reproduktiv xulq-atvor; yaqin va juftlik munosabatlarini o'rnatish qobiliyati; xulq-atvoriy coping-omillar; jinsiy rolli xulq-atvor; o'z jinsiyligini ijtimoiy hayotda amalga oshirish va boshqalar);

Emotsional
(affektlar; jinsiylik bilan bog'liq hissiy tajribalar, his-tuyg'ularni ifodalashga oid coping-strategiyalar; sevgi, xavotir va bog'lanish holatlari va boshqalar);

Jismoniy
(jinsiylikning jismoniy o'lchovi: jismoniy aloqa his-tuyg'ulari, tanadagi hodisalar; jismoniy aloqani qabul qilish va berish qobiliyati);

Ekzistensial
(jinsiylikning ruhiy o'lchovi: munosabatlar va ma'naviyat, munosabatlarning ma'nosiy komponenti va h.k., yolg‘izlik va erkinlikni anglash; transsendentlik va boshqalar).

Jinsiylikning tuzilmasidan ko'rib turganingizdek, barqaror jinsiy identifikatsiyani shakllantirish dasturi yuqorida sanab o'tilgan barcha komponentlar bilan ishlashni o'z ichiga olishi kerak. Amalda o'zini eng samarali ko'rsatgan usullar – kognitiv-xulq-atvor terapiyasi, psixodrama, geştalt terapiyasi.

Jinsiylik komponenti, Ta'sir doirasi, Ta'sir usuli
(tartibda samaradorligi)

Kognitiv
Jinsiylik haqidagi tasavvurlar va bilimlar; maskulin/feminin shaxsiy sifatlarni anglash; jinsiy soha haqidagi e'tiqodlar, qarashlar va afsonalar; jinsiyligingizni namoyish qilish va h.k.

• RET, KBT
• Geştalt
• Psixodrama (stsenariylarni ishlash)
• Xulq-atvoriy trening

Xulq-atvor
Reproduktiv xulq-atvor; yaqin va juftlik munosabatlarini o'rnatish qobiliyati; xulq-atvoriy coping-omillar; jinsiy rolli xulq-atvor; o'z jinsiyligini ijtimoiy hayotda amalga oshirish va boshqalar.

• Xulq-atvoriy trening
• RET, KBT uchinchi to'lqini

Emotsional
Affektlar; jinsiylik bilan bog'liq hissiy tajribalar; his-tuyg'ularni ifodalashga oid coping-strategiyalar; sevgi, xavotir va bog‘lanish holatlari va boshqalar.

• Geştalt
• KBT uchinchi to'lqini va RET
• Psixodrama

Jismoniy
Jismoniy aloqa his-tuyg'ulari, tanadagi hodisalar; jismoniy aloqani qabul qilish va berish qobiliyati

• TOP
• Geştalt
• Psixodrama

Ekzistensial
Munosabatlar va ma'naviyat; munosabatlarning ma'nosiy komponenti va h.k.; yolg‘izlik va erkinlikni anglash; transsendentlik va boshqalar.

• Ekzistensial terapiya
• AST
• Psixodrama
• Xulq-atvoriy trening

Amaliyot shuni ko'rsatadiki, individual va guruhiy ishlarni birlashtirish maksimal ijobiy natijani beradi.