Кўпчиликка таниш бўлган вазият: инсон айтиб ўтадики, узоқ вақт ичмаслиги, ҳеч қандай муаммоси йўқдек кўриниши мумкин. Лекин дўстлари билан яхши дам олишни ният қилиб, бир қадаҳ ичгандан сўнг назоратни йўқотади ва ўзини назорат қила олмай қолади. Бу ҳолат, халқ орасида "қасамдан қайтиш" ёки "биринчи қадаҳдан йўқолиш" деб ҳам аталади. Буни алоҳида бир муаммо сифатида кўриб чиқсак, бу "миқдорий назоратни йўқотиш" ёки "биринчи қадаҳ синдроми" деб аталадиган холатдир ва бу алкогольга қарамликнинг асосий муаммоларидан бири ҳисобланади.
Синдромнинг сабаблари ва белгиси
Кўпинча бундай ҳолатларда эрталаб кишида абстиненция, бош оғриғи, кўнгил айниши каби жиддий нохушликлар кузатилади. Баъзан инсон бу ҳолатдан қутулиш учун яна ичимлик ичишга мажбур бўлади ва бу давр қайта-қайта такрорланиб, запойга айланиб кетади.
Реабилитацияда ишлаган тажрибамдан келиб чиқиб, агарда инсонда "биринчи қадаҳ синдроми" ривожланган бўлса, бу холат одатда йўқолмайди. Бу бир йил, уч йил, беш йил, ҳатто ўн йиллик тийилиш давомида ҳам сақланиб қолиши мумкин. Бир марта ичгандан сўнг қайта назоратни йўқотиш хавфи бор ва бу ҳолат доим қайта такрорланиб туриши мумкин.
Биокимёвий омиллар
Инсон организмида турли биокимёвий жараёнлар юз беради. Генетик хусусиятлар, этанол билан ўзаро таъсирда морфинли бирикмалар шаклланиши бу жараёнга қўшимча таъсир қилади. "Биринчи қадаҳ синдроми" аввал бошда фақат катта дозаларда назоратни йўқотиш каби намоён бўлиши мумкин. Бошқа ҳолатларда, масалан, иш, автомобиль бошқариш ёки муҳим учрашувлардек омиллар инсонни тийилиб туришга мажбур қилади, лекин вақт ўтиши билан бу мажбурийлик камайиб, кичик дозаларда ҳам назоратни йўқотиш ҳолатлари кўпайиши мумкин.
Нима қилиш керак?
Кўпчилик бу ҳолатни ўзлари назорат қилишга ҳаракат қилади. Масалан, “мен фақат бир қадаҳ ичаман ва тамом” деган ёндошув билан юради, лекин бу кўпинча иш бермайди. Чунки бу жараённи инсоннинг ўзи бошқаролмаслиги мумкин. Бу жойда мия ва биокимёвий жараёнлар ишга тушади ва инсон ўзига қўйган чекловларни амалга ошириши қийинлашади.
Хулоса
“Биринчи қадаҳ синдроми”дан ҳимояланишнинг энг самарали усули бу – умуман ичмасликдир. Агарда сизда шундай муаммо борлигини сезсангиз, шунчаки тан олишга ҳаракат қилинг – сиз спиртли ичимликни назорат қилиб истеъмол қила олмайсиз. Бу эса "умуман ичмаслик" қарорини қабул қилиш учун жиддий асосдир.
Синдромнинг сабаблари ва белгиси
Кўпинча бундай ҳолатларда эрталаб кишида абстиненция, бош оғриғи, кўнгил айниши каби жиддий нохушликлар кузатилади. Баъзан инсон бу ҳолатдан қутулиш учун яна ичимлик ичишга мажбур бўлади ва бу давр қайта-қайта такрорланиб, запойга айланиб кетади.
Реабилитацияда ишлаган тажрибамдан келиб чиқиб, агарда инсонда "биринчи қадаҳ синдроми" ривожланган бўлса, бу холат одатда йўқолмайди. Бу бир йил, уч йил, беш йил, ҳатто ўн йиллик тийилиш давомида ҳам сақланиб қолиши мумкин. Бир марта ичгандан сўнг қайта назоратни йўқотиш хавфи бор ва бу ҳолат доим қайта такрорланиб туриши мумкин.
Биокимёвий омиллар
Инсон организмида турли биокимёвий жараёнлар юз беради. Генетик хусусиятлар, этанол билан ўзаро таъсирда морфинли бирикмалар шаклланиши бу жараёнга қўшимча таъсир қилади. "Биринчи қадаҳ синдроми" аввал бошда фақат катта дозаларда назоратни йўқотиш каби намоён бўлиши мумкин. Бошқа ҳолатларда, масалан, иш, автомобиль бошқариш ёки муҳим учрашувлардек омиллар инсонни тийилиб туришга мажбур қилади, лекин вақт ўтиши билан бу мажбурийлик камайиб, кичик дозаларда ҳам назоратни йўқотиш ҳолатлари кўпайиши мумкин.
Нима қилиш керак?
Кўпчилик бу ҳолатни ўзлари назорат қилишга ҳаракат қилади. Масалан, “мен фақат бир қадаҳ ичаман ва тамом” деган ёндошув билан юради, лекин бу кўпинча иш бермайди. Чунки бу жараённи инсоннинг ўзи бошқаролмаслиги мумкин. Бу жойда мия ва биокимёвий жараёнлар ишга тушади ва инсон ўзига қўйган чекловларни амалга ошириши қийинлашади.
Хулоса
“Биринчи қадаҳ синдроми”дан ҳимояланишнинг энг самарали усули бу – умуман ичмасликдир. Агарда сизда шундай муаммо борлигини сезсангиз, шунчаки тан олишга ҳаракат қилинг – сиз спиртли ичимликни назорат қилиб истеъмол қила олмайсиз. Бу эса "умуман ичмаслик" қарорини қабул қилиш учун жиддий асосдир.