Ochiq aytganda, uchrashuvdan oldin hayajonlanish odatiy holat. Yomonrog‘i, bu his-tuyg‘ular yo‘q bo‘lishi mumkin. Birinchidan, yengil hayajon insonni o‘zini qo‘lga olishga yordam beradi. Ikkinchidan, bu uchrashuv kutayotgan insonning befarq emasligidan dalolat beradi. Ammo yengil hayajon o‘rniga tashvish paydo bo‘lsa, bu boshqa bir holat. Keling, o‘ylab ko‘raylik, tashvish qayerdan paydo bo‘lishi mumkin?
1. O‘zim qanday taassurot qoldiraman?
Eng aniq sabab – “qanday taassurot qoldiraman?”, ya'ni “men haqimda nima o‘ylashadi?” degan fikrning paydo bo‘lishi. Bu fikr hodisalarning rivojlanishini bashorat qilishga olib keladi. Shu bilan birga, inson o‘z jozibasiga yetarli darajada ishonmaydi yoki o‘zini to‘liq anglamaydi. Qiziq, birinchi holat ikkinchisini istisno qilmaydi, aksincha, ko‘pincha ular birgalikda mavjud bo‘ladi va ong egasida bezovta qiluvchi fikrlar uyushtiradi.
Buning natijasida, kerakli taassurotni qoldira olmaslik ehtimoli yuqori bo‘lib, bu esa o‘z-o‘ziga nisbatan baho pasayishiga olib keladi. O‘z-o‘ziga baho aslida boshqalarning fikriga bog‘liq bo‘lib qoladi. Boshqalar haqidagi salbiy bashoratlar o‘z-o‘ziga bo‘lgan ishonchni pasaytiradi va bu tashvishga sabab bo‘ladi. Shu tarzda, o‘z-o‘zini baholash uchrashuv oldidan kayfiyatni buzishi va hatto uchrashuvni o‘zi ham yomon kechishi mumkin.
2. Nima qilish kerak?
Bu yerda ikki yo‘l bor. Birinchisi – o‘z jozibangizga ishonchni shakllantirish. Bu esa faqat ijobiy uchrashuv tajribasi orqali bo‘lishi mumkin. Ikkinchi yo‘l esa – o‘z-o‘zini baholashdan voz kechish.
Birinchi yo‘lning qiyinchiliklari bor. Savolga javob qidirishingiz kerak:
O‘z xususiyatlaringiz ro‘yxatini tuzing va har bir xususiyatga aniqlik kiriting. Masalan, men – jasurman. Jasorat nima degani? Kimni jasur deb atash mumkin? Misol uchun, jasur odam – bu qo‘rqishiga qaramay, harakat qilishda davom etadigan odamdir. Shu tarzda barcha xususiyatlaringizni tushuntiring. Agar aniqlik kiritmasangiz, bu ro‘yxat ishlamaydi va o‘zingiz haqingizdagi tasavvur boshqalarning fikriga bog‘liq bo‘lib qoladi.
3. Tanlamaslikdan qo‘rqish
Ikkinchi fikr: “meni tanlashmaydi” yoki “mendan yuz o‘girishadi!” Bu qo‘rquvli! Bu yerda ham xuddi shunday mexanizm ishlaydi. Agar meni tanlashmasa, demak, men qandaydir yomonman, boshqalardan pastman, ya'ni nuqsonliman. Bu ham o‘z-o‘zini baholashga ta'sir qiladi.
Bu ham yuqoridagi kabi davolanadi. Tasavvur qiling, odam do‘konga boradi va ko‘rpa-kalava oladi. Qizil va yashil olmalar bor. U yashil olmalarni tanlaydi. Bundan qizil olmalar yomonlashadimi? Ularning ichidagi vitaminlar kamayadimi? Yo‘q! Shunchaki, yashillarni tanlagan odamning ta'mi shunday – u nordonni yoqtiradi. Lekin qizil, shirin olmalarni tanlaydigan ko‘plab odamlar bor. Sizni tanlasalar ham, tanlashmasa ham sizda hech narsa o‘zgarmaydi.
Shunday qilib, tanlovda sizga rad javobi berilsa yoki birinchi uchrashuvdan keyin davom etishni xohlamasalar, bu normal holat. Hamma uchun birdek jozibador bo‘lishni istash noto‘g‘ri.
1. O‘zim qanday taassurot qoldiraman?
Eng aniq sabab – “qanday taassurot qoldiraman?”, ya'ni “men haqimda nima o‘ylashadi?” degan fikrning paydo bo‘lishi. Bu fikr hodisalarning rivojlanishini bashorat qilishga olib keladi. Shu bilan birga, inson o‘z jozibasiga yetarli darajada ishonmaydi yoki o‘zini to‘liq anglamaydi. Qiziq, birinchi holat ikkinchisini istisno qilmaydi, aksincha, ko‘pincha ular birgalikda mavjud bo‘ladi va ong egasida bezovta qiluvchi fikrlar uyushtiradi.
Buning natijasida, kerakli taassurotni qoldira olmaslik ehtimoli yuqori bo‘lib, bu esa o‘z-o‘ziga nisbatan baho pasayishiga olib keladi. O‘z-o‘ziga baho aslida boshqalarning fikriga bog‘liq bo‘lib qoladi. Boshqalar haqidagi salbiy bashoratlar o‘z-o‘ziga bo‘lgan ishonchni pasaytiradi va bu tashvishga sabab bo‘ladi. Shu tarzda, o‘z-o‘zini baholash uchrashuv oldidan kayfiyatni buzishi va hatto uchrashuvni o‘zi ham yomon kechishi mumkin.
2. Nima qilish kerak?
Bu yerda ikki yo‘l bor. Birinchisi – o‘z jozibangizga ishonchni shakllantirish. Bu esa faqat ijobiy uchrashuv tajribasi orqali bo‘lishi mumkin. Ikkinchi yo‘l esa – o‘z-o‘zini baholashdan voz kechish.
Birinchi yo‘lning qiyinchiliklari bor. Savolga javob qidirishingiz kerak:
- Hammaga jozibali bo‘lish mumkinmi?
- Bu jozibadorlik kimga bog‘liq – o‘ziga yoki boshqalarning fikriga?
O‘z xususiyatlaringiz ro‘yxatini tuzing va har bir xususiyatga aniqlik kiriting. Masalan, men – jasurman. Jasorat nima degani? Kimni jasur deb atash mumkin? Misol uchun, jasur odam – bu qo‘rqishiga qaramay, harakat qilishda davom etadigan odamdir. Shu tarzda barcha xususiyatlaringizni tushuntiring. Agar aniqlik kiritmasangiz, bu ro‘yxat ishlamaydi va o‘zingiz haqingizdagi tasavvur boshqalarning fikriga bog‘liq bo‘lib qoladi.
3. Tanlamaslikdan qo‘rqish
Ikkinchi fikr: “meni tanlashmaydi” yoki “mendan yuz o‘girishadi!” Bu qo‘rquvli! Bu yerda ham xuddi shunday mexanizm ishlaydi. Agar meni tanlashmasa, demak, men qandaydir yomonman, boshqalardan pastman, ya'ni nuqsonliman. Bu ham o‘z-o‘zini baholashga ta'sir qiladi.
Bu ham yuqoridagi kabi davolanadi. Tasavvur qiling, odam do‘konga boradi va ko‘rpa-kalava oladi. Qizil va yashil olmalar bor. U yashil olmalarni tanlaydi. Bundan qizil olmalar yomonlashadimi? Ularning ichidagi vitaminlar kamayadimi? Yo‘q! Shunchaki, yashillarni tanlagan odamning ta'mi shunday – u nordonni yoqtiradi. Lekin qizil, shirin olmalarni tanlaydigan ko‘plab odamlar bor. Sizni tanlasalar ham, tanlashmasa ham sizda hech narsa o‘zgarmaydi.
Shunday qilib, tanlovda sizga rad javobi berilsa yoki birinchi uchrashuvdan keyin davom etishni xohlamasalar, bu normal holat. Hamma uchun birdek jozibador bo‘lishni istash noto‘g‘ri.
