Салом, ота-оналар! Бугун биз болаликнинг бегуборлиги остидаги кўпинча яширин бoғлиқлик ҳақида гаплашамиз. Биз бунинг турли ёш даврларида қандай шаклланиши ва боланинг шахс тузилишига қандай таъсир қилишини муҳокама қиламиз.
Кўпчилик бoғлиқлик — бу фақат катталар билан боғлиқ масала, деб ўйлашади, лекин бу ундай эмас. Бoғлиқлик болаларда ҳам, ҳатто энг кичик ёшданоқ пайдо бўлиши мумкин ва унинг илдизлари кўпинча қондирилмаган эҳтиёжларда ва салбий тажрибаларда ётади.
Аммо агар она болага керакли меҳр ва эътиборни беролмаса нима бўлади? У чарчаган ёки ўз муаммолари билан машғул бўлиб, болага керакли эътибор ва меҳр беролмаса, болада бoғлиқлик шаклланиши мумкин.
Кўпчилик бoғлиқлик — бу фақат катталар билан боғлиқ масала, деб ўйлашади, лекин бу ундай эмас. Бoғлиқлик болаларда ҳам, ҳатто энг кичик ёшданоқ пайдо бўлиши мумкин ва унинг илдизлари кўпинча қондирилмаган эҳтиёжларда ва салбий тажрибаларда ётади.
Бoғлиқлик қандай шаклланади ва бола шахсиятига кандай таъсир қилади?
Мен бу мавзуни босқичма-босқич ёритиб бораман ва энг кичик ёшлардан бошлайман — 0-3 ёш.Мисол:
Тасаввур қилинг, янгина туғилган чақалоқ. У ҳали гапиролмайди, лекин унинг тана тили кўп нарсаларни айтиб туради: овқат, иссиқлик, меҳр ва хавфсизлик. У бу эҳтиёжларни онасидан олади: унинг мулойим қўлларидан, меҳрибон овозидан, ювош силашидан. Чақалоқ дунёга ишонишни, онасига ишонишни ўрганади, чунки она унинг барчаси.Аммо агар она болага керакли меҳр ва эътиборни беролмаса нима бўлади? У чарчаган ёки ўз муаммолари билан машғул бўлиб, болага керакли эътибор ва меҳр беролмаса, болада бoғлиқлик шаклланиши мумкин.
Бoғлиқлик қандай шаклланиши мумкин?
- Депрессиядаги она: У болага табассум қилолмайди, уни кучи билан қучоқламайди. Натижада, бола ўзини нотўғри ҳис қилиши мумкин, унинг ўз-ўзига ишончи йўқ бўлади.
- Жуда банд она: Агар она иш билан машғул бўлиб, бола билан ўйнаш ёки унга вақт ажрата олмаса, бола эътибор талаб қиладиган бўлиб, кўпроқ талаб қилади.
- Ташвишли она: Болага дунёни ўрганиш имконияти берилмаса, у ўзига ишонишни ўрганмайди, ва бола мустақил бўлишдан қўрқади.
Катталар ҳаётидаги таъсирлар:
Болаликда етарли меҳр ва эътибор олмаган болалар катта бўлганларида қуйидаги муаммоларга дуч келишлари мумкин:- Ўз-ўзига ишончсизлик
- Танқидга юқори ҳассослик
- Қарорлар қабул қилишда қийинчиликлар
- Мустаҳкам муносабатлар ўрнатишда муаммолар
Хулоса:
Бу барчаси шу болаликда етарли муҳаббат ва ғамхўрлик етмаган бола ҳақида. У катта бўлгач, ўз-ўзига ишончсиз ва муҳаббатга ташналик билан яшаши мумкин.
O'zbekistonning barcha shaharlarida istalgan fan bo'yicha eng yaxshi saralangan o'qituvchilar va repetitorlar.