Болалар боғчасига мослашиш жараёни турли эмосиялар ва хулқ-атворлар билан кечади. Мослашиш даври боланинг янги муҳитга ва одатларга кўникиш жараёни бўлиб, у кўп ҳолларда стресс ва қийинчиликлар билан кечиши мумкин. Бу жараёнда болага ёрдам бериш ота-оналар учун муҳим.
Ситуация 1: Миша икки ҳафтадан бери боғчага боради, аммо ҳар куни уни боғчага олиб келганда қаршилик кўрсатади, уйдан чиққиси келмайди ва ҳеч нарса қилдиргиси келмайди. Бу ҳолатда Миша ғазабланади, чунки бу унинг хоҳишига қарши бўлаётган ишдир. Бола ҳис қилган эмосия — ғазаб.
Ёрдам бериш усули: Боланинг ҳис-туйғуларини қабул қилинг: «Сен ғазабландинг, чунки…», «Мен биламан, ҳозир сенга қийин, лекин бу тезда ўтиб кетади.» Болага ишонч беринг ва айтинг: «Мен сени бўшаш вақтини ўтиб келаман», деб айтиб қўйинг.
Ситуация 2: Машенька бир неча кундан бери боғчага боради. У кўп йиғлайди ва ўзига ўзи тортилиб, гаплашгиси келмайди. Бу ерда у қаттиқ хафа. Сабаби — у бу жойда ўзини хоҳлаганидек тутолмаслиги, ўз хоҳишини билдиролмаслиги.
Ёрдам бериш усули: Машенька билан ҳар куни боғчадаги воқеалар ҳақида суҳбат қилинг, унинг ҳисларини тушунишга ҳаракат қилинг, унинг ўйинлари ва унинг кундалик фаолияти ҳақида қизиқинг.
Ситуация 3: Анечка жуда уялишчан бола. У гуруҳга қўшилишга қийналади ва кўпинча жимгина ўтириб, бошқаларга назар солади. Унинг юзида ҳузн ва ёлғончилик сезилади.
Ёрдам бериш усули: Анечканинг бўлган кичик ютуқларини алоҳида таъкидлаб ўтинг ва уни мақтанг. Масалан, «Сен Ариша билан чиройли букет йиғибсан, қандай яхши!»
Ситуация 4: Ваня боғчага бормоқчи эмас, йиғлайди, истерикага тушади. Сабаби: унда қўрқув бор. У ота-онаси кетиб қолишидан ва боғчада қандай бўлишини билмаслигидан қўрқади.
Ёрдам бериш усули: Ота-онага тавсия — боланинг кун тартибини аниқ қилиб тушунтиринг. "Нонуштадан кейин ўйнайсан, кейин машғулот, кейин сайр, овқатланиш, ва кейин мен келаман." Таниш ҳолатлар қўрқувни камайтиради.
Мослашиш жараёнида нималарга эътибор бериш керак:
Мослашув жараёнидаги ота-оналар учун маслаҳатлар:Болага ишонч ва қувонч ҳиссини бериш учун унинг ҳар қандай ютуқларини мақтанг, унинг фаолиятига қизиқиш билдиринг.
Ситуация 1: Миша икки ҳафтадан бери боғчага боради, аммо ҳар куни уни боғчага олиб келганда қаршилик кўрсатади, уйдан чиққиси келмайди ва ҳеч нарса қилдиргиси келмайди. Бу ҳолатда Миша ғазабланади, чунки бу унинг хоҳишига қарши бўлаётган ишдир. Бола ҳис қилган эмосия — ғазаб.
Ёрдам бериш усули: Боланинг ҳис-туйғуларини қабул қилинг: «Сен ғазабландинг, чунки…», «Мен биламан, ҳозир сенга қийин, лекин бу тезда ўтиб кетади.» Болага ишонч беринг ва айтинг: «Мен сени бўшаш вақтини ўтиб келаман», деб айтиб қўйинг.
Ситуация 2: Машенька бир неча кундан бери боғчага боради. У кўп йиғлайди ва ўзига ўзи тортилиб, гаплашгиси келмайди. Бу ерда у қаттиқ хафа. Сабаби — у бу жойда ўзини хоҳлаганидек тутолмаслиги, ўз хоҳишини билдиролмаслиги.
Ёрдам бериш усули: Машенька билан ҳар куни боғчадаги воқеалар ҳақида суҳбат қилинг, унинг ҳисларини тушунишга ҳаракат қилинг, унинг ўйинлари ва унинг кундалик фаолияти ҳақида қизиқинг.
Ситуация 3: Анечка жуда уялишчан бола. У гуруҳга қўшилишга қийналади ва кўпинча жимгина ўтириб, бошқаларга назар солади. Унинг юзида ҳузн ва ёлғончилик сезилади.
Ёрдам бериш усули: Анечканинг бўлган кичик ютуқларини алоҳида таъкидлаб ўтинг ва уни мақтанг. Масалан, «Сен Ариша билан чиройли букет йиғибсан, қандай яхши!»
Ситуация 4: Ваня боғчага бормоқчи эмас, йиғлайди, истерикага тушади. Сабаби: унда қўрқув бор. У ота-онаси кетиб қолишидан ва боғчада қандай бўлишини билмаслигидан қўрқади.
Ёрдам бериш усули: Ота-онага тавсия — боланинг кун тартибини аниқ қилиб тушунтиринг. "Нонуштадан кейин ўйнайсан, кейин машғулот, кейин сайр, овқатланиш, ва кейин мен келаман." Таниш ҳолатлар қўрқувни камайтиради.
Мослашиш жараёнида нималарга эътибор бериш керак:
- Агар болада тери қашишиш ёки ўзига зарар бериш симптомлари пайдо бўлса.
- Бола ухлаётганда тагини ҳўл қилса.
- Бола гапиришда тортинча бўлиб қолса ёки заиқалик пайдо бўлса.
Мослашув жараёнидаги ота-оналар учун маслаҳатлар:Болага ишонч ва қувонч ҳиссини бериш учун унинг ҳар қандай ютуқларини мақтанг, унинг фаолиятига қизиқиш билдиринг.