Болалар қўрқувлари: қандай қилиб болага ташвишларни енгишга ва ўзига ишончни тиклашга ёрдам бериш мумкин.

Ҳар бир бола муайян босқичда турли хил қўрқувлар билан тўқнашади. Қоронғиликдан ва яккаликдан муҳитга боғлиқ бўлган аниқ тажрибаларгача. Болалар қўрқувлари — бу вояга етишнинг нормал қисми, аммо уларга қандай муносабатда бўлиш ва болаларга уларни енгишда ёрдам бериш кераклигини тушуниш муҳим, шунда улар жиддийроқ муаммоларга айланмайди. Мулойим қўллаб-қувватлаш ва тўғри усуллар орқали боланинг ишончини мустаҳкамлаш ва унга қўрқувларини енгишга ёрдам бериш мумкин.

Болалар қўрқувлари: болага ташвишларни енгишга ва ўзига ишончни тиклашга қандай ёрдам бериш мумкин

Болалар қўрқувларига нима сабаб бўлади?

Болалар қўрқувларининг асосий сабаблари:

• Ноаниқлик ва янги вазиятлар. Болалар ўзларининг одатий дунёқарашига сиғмайдиган ҳар нарсадан қўрқишлари мумкин.
• Маълумот етишмаслиги. Кичкинтойлар кўпинча дунё қандай ишлашини тушунмайдилар ва бу қўрқувни келтириб чиқаради.
• Салбий тажриба. Ўтмишдаги нохуш вазиятлар маълум нарсалар ёки воқеалардан қўрқишга "сабабчи" бўлиши мумкин.
• Рад этилиш қўрқуви. Мактабгача ёшдаги болалар орасида кенг тарқалган қўрқув, бу ота-оналарнинг меҳрини йўқотишдан қўрқиш билан боғлиқ.

Ҳаётдан олинган мисолМаша, беш ёшли қизалоқ, бир куни ўз уйидаги қоронғи йўлакдан қўрқиб кетди. Қўрқув шунчалик кучли эдики, у кечқурунлари ўзи мустақил равишда ҳожатхонага боришни тўхтатди. Ота-оналар аввалига бу "кичкиналик"ка эътибор бермадилар, аммо вақт ўтиши билан вазият ёмонлашди ва Маша ўз хонасида ухлашдан бош тортди. Қўрққанидан, ҳар кеча йиғлади.

Ота-оналар менга мурожаат қилишди, мен уларга бир нечта техникаларни, жумладан қоронғи жойларга аста-секин кўникишни ўйинлар орқали ва чироқдан фойдаланишни, бу Машага кечанинг қаҳрамони бўлиб, тунги дунёни ўрганиш имконини берадиган тавсия қилдим. Аста-секин қўрқув йўқолди, ўз кучларига ишонч ортди.

Болалар қўрқувларини тузатишнинг амалий усуллари

• Ўйин терапияси. Ўйин - бу болаларнинг асосий тилакларидан бири. Ролли ўйинлар орқали болага унинг қўрқув объекти билан хавфсиз мулоқот қилиш йўлини кўрсатиш мумкин.

Мисол: Агар бола қоронғиликдан қўрқса, унга уйдаги қоронғи бурчакларни чироқ ёрдамида жасур тадқиқотчи бўлиб ўрганишни таклиф қилиш мумкин.

• Аста-секин кўникиш. Болани унинг қўрқув объектига кескин дуч келишга мажбур қилмасдан, буни аста-секин амалга ошириш муҳим.

Мисол: Агар бола сувдан қўрқса, сув билан ўйнашни, масалан, тасмада ёки ўйинчоқлар ёрдамида бошлаш мумкин.

• Эмоционал қўллаб-қувватлаш. Болалар қўрқувларини ҳеч қачон масхара қилманг ва уларни камситманг. Қўллаб-қувватлаш - енгишнинг калитидир.

Маслаҳат: Ҳар сафар бола жасорат кўрсатганда, уни шундай сўзлар билан қўллаб-қувватланг: "Мен сендан фахрланаман! Сен жуда жасур эдинг!"

• Хавфсиз муҳит яратиш. Уй бола учун у ўзини ҳимояланган ҳис қиладиган жой бўлиши керак. Юмшоқ муҳит яратиш болани тезроқ бўшашиб, хавфсизликни ҳис қилишига ёрдам беради.
• Метафорик карталар ва расмлар. Болалар ўз қўрқувларини расмлар орқали ифодалай оладилар. Катталарнинг вазифаси буларга диққат билан қараш ва бола билан бу ҳақда муҳокама қилишдир.

Болани қандай қўллаб-қувватлаш керак

Қўрқувлар билан курашишда фақат қўрқув устида ишлаш эмас, балки болада ўз кучларига ишончни яратиш ҳам муҳим. Болага мураккаб вазиятларни мустақил ҳал қилиш имкониятини бериш керак, аммо ота-оналарнинг диққатли раҳбарлиги ва қўллаб-қувватлаши остида. Бу нафақат унга қўрқувларни енгишга ёрдам беради, балки унинг ўзига ишончини ва атроф-муҳитга мослашишини ривожлантиради.

Болалар қўрқувлари — бу вояга етишнинг муқаррар қисми. Улар болага ўз қўрқувлари ва ташвишларини енгиб ўтишни ўрганиш имкониятини беради. Асосийси — катталарнинг ёндашуви, улар бола учун суянч бўлиб, унга тушуниш ва меҳр-мурувват билан қийинчиликларни енгишга ёрдам бериши керак.

Ўйинлардан, эмоционал қўллаб-қувватлашдан ва аста-секин мослашишдан оқилона фойдаланиш болаларга уларнинг қўрқувларини енгишга ва ўзларини янада ишончли ҳис қилишларига ёрдам беради.