Ассалому алайкум, ҳурматли ота-оналар! Бугун кўпчиликни ташвишга соладиган мавзу — болаларда боғлиқлик ҳақида суҳбатлашамиз.
Кўпчилик боғлиқлик фақат катталарга хос, болаларга тегишли эмас деб ўйлайди. Аммо бу нотўғри.Тасаввур қилинг кичик бир инсон, ўз ҳаётининг бошланишида, дунёни ўрганишга иштиёқли, бироқ айни пайтда қийинчиликларга қандай дуч келишни билмайди ва қўрқади. Бир пайтда унинг ҳаётида қандайдир нарса пайдо бўлади, бу унга тасалли беради, уни қўрқувлардан ва муаммолардан қочишга ёрдам беради. Бу нарса компьютер ўйини, ижтимоий тармоқлар, ширинликлар ёки бошқа нарсалар бўлиши мумкин. У бу "нарса"га шунчалик чўкади, реал ҳаётдан, ўзининг ноаниқликларидан ва салбий ҳис-туйғуларидан қочади.
Бир вақтлар у учун қизиқ бўлган бошқа нарсалар ҳам аҳамиятсиз бўлиб қолади. Унинг бутун дунёси фақат ўша нарсалардан иборат бўлиб қолади ва ундан қочиш тобора қийинлашади. Болада бу нарсалардан бошқа нарсаларга, дўстларга, ўқишга, илгари ҳузур бағишлаган фаолиятларга қизиқиш йўқола бошлайди.
Кеча-кундиз фақат шу "нарса" билан боғланган бола, ўз ҳаётини бошқара олмайдиган ҳолатга тушиб қолади. Бу боғлиқликдир. Боғлиқлик турли сабабларга кўра пайдо бўлиши мумкин, аммо унинг асли бир хил: бу назорат қилиб бўлмайдиган одат бўлиб, қисқа муддатли ҳузур ва тасалли беради, лекин охирида ҳалокатли оқибатларга олиб келади.
Болада боғлиқлик бор ёки йўқлигини қандай аниқлаш мумкин?
Ҳеч қачон болангизни айбламанг! Боғлиқликнинг аслида нима ётибди, шуни тушунишга ҳаракат қилинг ва унга қўллаб-қувватлаш беринг. Болангиз қийинчиликларни енгиб, реал ҳаётда яшашни ўрганиши мумкин.
Ота-оналар билан соғлом муносабатлар, ижобий ҳис-туйғулар, қизиқишлар ва ҳоббилар боғлиқликка қарши энг яхши воситадир.
Кўпчилик боғлиқлик фақат катталарга хос, болаларга тегишли эмас деб ўйлайди. Аммо бу нотўғри.Тасаввур қилинг кичик бир инсон, ўз ҳаётининг бошланишида, дунёни ўрганишга иштиёқли, бироқ айни пайтда қийинчиликларга қандай дуч келишни билмайди ва қўрқади. Бир пайтда унинг ҳаётида қандайдир нарса пайдо бўлади, бу унга тасалли беради, уни қўрқувлардан ва муаммолардан қочишга ёрдам беради. Бу нарса компьютер ўйини, ижтимоий тармоқлар, ширинликлар ёки бошқа нарсалар бўлиши мумкин. У бу "нарса"га шунчалик чўкади, реал ҳаётдан, ўзининг ноаниқликларидан ва салбий ҳис-туйғуларидан қочади.
Бир вақтлар у учун қизиқ бўлган бошқа нарсалар ҳам аҳамиятсиз бўлиб қолади. Унинг бутун дунёси фақат ўша нарсалардан иборат бўлиб қолади ва ундан қочиш тобора қийинлашади. Болада бу нарсалардан бошқа нарсаларга, дўстларга, ўқишга, илгари ҳузур бағишлаган фаолиятларга қизиқиш йўқола бошлайди.
Кеча-кундиз фақат шу "нарса" билан боғланган бола, ўз ҳаётини бошқара олмайдиган ҳолатга тушиб қолади. Бу боғлиқликдир. Боғлиқлик турли сабабларга кўра пайдо бўлиши мумкин, аммо унинг асли бир хил: бу назорат қилиб бўлмайдиган одат бўлиб, қисқа муддатли ҳузур ва тасалли беради, лекин охирида ҳалокатли оқибатларга олиб келади.
Болада боғлиқлик бор ёки йўқлигини қандай аниқлаш мумкин?
- Қизиқишларни йўқотиш: Бола ўзининг боғлиқлиги ҳақида ўйлашни тўхтатмайди, бошқа ишларга қизиқмайди, дўстлари ёки хоббиларга эътибор бермайди.
- Боғлиқликни яширишга ҳаракат қилиш: Бола қанча вақт боғлиқлик билан шуғулланганини яширади, унинг ҳаракатларини яширмоқчи бўлади.
- Ҳис-туйғуларнинг ўзгариши: Бола асабий, агрессив ёки депрессияга тушган бўлиши мумкин. У ўз ҳис-туйғуларини назорат қилолмайди ва унинг ҳаракатлари ноаниқ бўлиб қолади.
- Ўзига эътибор беришдан воз кечиш: Бола ўз соғлиғи, гигиенаси, кийимлари ва ўқишига эътибор қаратишни тўхтатади.
- Аввало, қўрқманг! Болангизнинг соғломлигини тиклаш учун сизнинг қўллаб-қувватлашингиз ва севгингиз жуда муҳим.
- Бола билан суҳбатлашинг: Ишончли муносабатлар яратинг ва уни нималар безовта қилаётганини тушунишга ҳаракат қилинг.
- Мутаҳассисга мурожаат қилинг: Психолог ёки психотерапевт болага профессионал ёрдам бера олади.
- Ҳаёт тарзингизни ўзгартиринг: Болангиз билан кўпроқ вақт ўтказинг, уни қизиқтирадиган ишлар билан машғул қилинг, стрессни енгишнинг бошқа йўлларини топишга ёрдам беринг.
- Меҳр ва эътибор етишмаслиги,
- Травматик воқеалар,
- Нотўғри тарбия,
- Генетик мойиллик.
Ҳеч қачон болангизни айбламанг! Боғлиқликнинг аслида нима ётибди, шуни тушунишга ҳаракат қилинг ва унга қўллаб-қувватлаш беринг. Болангиз қийинчиликларни енгиб, реал ҳаётда яшашни ўрганиши мумкин.
Ота-оналар билан соғлом муносабатлар, ижобий ҳис-туйғулар, қизиқишлар ва ҳоббилар боғлиқликка қарши энг яхши воситадир.
O'zbekistonning barcha shaharlarida istalgan fan bo'yicha eng yaxshi saralangan o'qituvchilar va repetitorlar.