Bolalikdagi travmalar kattalarda hijolat va uyalish hissiga qanday ta'sir qiladi?
Bolalik davrida boshdan kechirilgan travmalar odamning hayotiga chuqur va uzoq muddatli ta'sir ko'rsatishi mumkin. Ushbu travmalar kattalar hayotida hijolat va uyalish hissini kuchaytirishi va shaxsiy rivojlanishga ta'sir qiladi. Quyida bolalik travmalarining kattalardagi hissiy holatlar va o'z-o'zini baholashga qanday ta'sir qilishi haqida batafsilroq to'xtalamiz.Bolalik travmalarining turlari
Bolalik davrida turli xil travmatik tajribalar mavjud bo'lib, ular quyidagilardan iborat :- Jismoniy va ruhiy zo'ravonlik: Ota-onalar yoki boshqa katta yoshli odamlar tomonidan ko'rsatilgan jismoniy yoki ruhiy zo'ravonlik.
- E'tiborsizlik: Farzandning emotsional va jismoniy ehtiyojlariga beparvolik bilan yondashish.
- Chegaralar buzilishi: shaxsiy chegaralarning hurmat qilinmasligi.
- Oiladagi nizolar va ajralishlar: Ota-onalar o'rtasidagi doimiy nizolar yoki ajralish holatlari.
Hijolat va uyalishning shakllanishi
Bolalik davridagi travmatik tajribalar bolaning o'zini va dunyoni qanday qabul qilishiga bevosita ta'sir qiladi. Bu travmalar bolaning o'z-o'zini baholashi va o'ziga bo'lgan ishonchini pasaytirishi mumkin, bu esa hijolat va uyalish hissini kuchaytiradi. Masalan:- O'z-o'zini qabul qilish: Zo'ravonlik yoki e'tiborsizlikka duch kelgan bolalar o'zlarini qadrsiz va ahamiyatsiz deb his qilishlari mumkin. Bu hissiyotlar kattalar hayotida hijolat va uyalish sifatida namoyon bo'ladi.
- Ijtimoiy xavotir: Bolalikda tanqid va masxaralarga duch kelgan bolalar ulg'ayganlarida ijtimoiy xavotir va hijolat his qilishadi. Ular boshqalar tomonidan hukm qilinishdan qo'rqib, ijtimoiy vaziyatlardan qochishga harakat qilishadi, sotsiofob bo'lib qolishadi
Travmalarni yengish va davolash
Travmatik tajribalar kattalar hayotida jiddiy psixologik muammolarni keltirib chiqarishi mumkin, lekin ularni yengish va davolashning turli usullari mavjud:- Psixoterapiya: Professional psixolog yoki psixoterapevt bilan ishlash travmalarni yengish va hissiy muvozanatni tiklashda yordam beradi. Terapiya usullari orasida kognitiv terapiya (KBT), EMDR va dialektik terapiya (DBT) mavjud.
- Forum va guruxlarda ishtirok etish : Boshqalar bilan tajriba almashish va qo'llab-quvvatlash guruhlari orqali ma'naviy yordam olish mumkin.