Бошқаларга ёқишга уриниш кўпчиликка таниш ҳолат. Биз ўз хоҳишимизга зид равишда «ҳа» деймиз, рад этишдан қўрқиб, бошқаларга ёқиш учун ҳаракат қиламиз. Бу муносабатларни сақлашнинг яхши усулидек кўринса-да, аслида бу доимий стресс манбаига айланади. Нега бундай бўлади ва нима учун бошқаларнинг эҳтиёжларини ўзимизникидан юқори қўймаслик керак?
Аслида, бу одат фақат бошқалар ҳақида эмас, балки ўзимиз ҳақида ҳам. Биз айб, қўрқув ёки уят ҳисларидан қочишга ҳаракат қиламиз. Бу ҳиссиётларни ўзимизда қабул қилиш ўрнига, биз рози бўламиз ва шу орқали ўзимизга осойишталикни таъминлашга уринамиз. Лекин бу йўл муаммони ҳал қилмайди, балки уни янада кучайтиради.
Лекин эсда тутинг: айб ва уят каби ҳиссиётлар вақтинчалик. Улар бизга реал зарар етказа олмайди. Аксинча, бу ҳиссиётларни қабул қилиш қобилияти соғлом чегараларни қуриш учун муҳим кўникмадир.
«Бошқаларга ёқиш» нима?
«Бошқаларга ёқиш», ёки ўз эҳтиёжларингизни четга суриб, бошқаларнинг кутганларига мослашиш одати. Бундай одамлар кўпинча бошқаларнинг ёқимсиз ҳиссиётларига сабаб бўлишдан қўрқиб, «ҳа» дейишади. Бу эса ўз хоҳишларини қурбон қилишга олиб келади, натижада руҳий чарчашга олиб келади.Аслида, бу одат фақат бошқалар ҳақида эмас, балки ўзимиз ҳақида ҳам. Биз айб, қўрқув ёки уят ҳисларидан қочишга ҳаракат қиламиз. Бу ҳиссиётларни ўзимизда қабул қилиш ўрнига, биз рози бўламиз ва шу орқали ўзимизга осойишталикни таъминлашга уринамиз. Лекин бу йўл муаммони ҳал қилмайди, балки уни янада кучайтиради.
Нега «йўқ» дейишдан қўрқамиз?
Бу қўрқув кўпинча тарбия ва ижтимоий меъёрларда ўз аксини топади. Биз «яхши инсон» бўлиш бошқаларга ёқиш дегани эканлигини ўрганганмиз. Рад этиш эса осийлик ёки ёқимсизликка сабаб бўлади деган қўрқув туғдиради. Бу қўрқувлар эса можаролардан қочишга мажбурлайди, ҳатто бу бизнинг манфаатларимизга зарар бўлса ҳам.Лекин эсда тутинг: айб ва уят каби ҳиссиётлар вақтинчалик. Улар бизга реал зарар етказа олмайди. Аксинча, бу ҳиссиётларни қабул қилиш қобилияти соғлом чегараларни қуриш учун муҳим кўникмадир.
Бошқаларга ёқишни тўхтатиш учун нима қилиш керак?
Бошқаларга ёқиш одатидан қутулиш учун қарорларингизни онгли равишда қабул қилиш ва юзага келган ҳиссиётларни қабул қилишни ўрганиш керак. Қуйидаги қадамлар сизга ёрдам беради:- Ўз эҳтиёжларингизни тушунинг.Қарор қабул қилишдан олдин ўзингизга савол беринг: «Мен аслида нимани хоҳлаяпман?» Бу сизга ўз хоҳишларингиз ёки бошқаларга ёқиш учун ҳаракат қилаётганингизни аниқлашга ёрдам беради.
- Рад этишга қадам қўйинг.Кейинги сафар, сиз хоҳламайдиган нарсага «ҳа» дейиш ўрнига, «йўқ» деб кўринг. Масалан, сиз учун қулай бўлмаган таклифни рад этиш орқали бошланг. Бу қўрқувсиз ўрганиш учун хавфсиз усулдир.
- Ҳиссиётларни қабул қилинг.Рад этиш айб ёки ноқулайлик ҳиссини юзага келтириши мумкин. Бу ҳиссиётлардан қочиш ўрнига, уларни қабул қилинг. Бу ҳиссиётлар бир неча дақиқа ичида ўтиб кетишини эсда тутинг.
- Чегаралар кундалигини юритинг.Қачон «ҳа» ёки «йўқ» деганингиз ва бу қандай ҳиссиётларни келтирганини ёзиб боринг. Бу сизга қарорларингизнинг руҳиятингизга қандай таъсир қилиши ва ўзингизга бўлган ишончингизни қай даражада оширишини тушунишга ёрдам беради.
- Ўзингизга ишончни мустаҳкамланг.Ўз эҳтиёжларингизни биринчи ўринга қўйиш ҳуқуқингизни ёдга солинг. Ўзингизга ҳурмат билан ёндашиш сизга эгоистик бўлмай, масъулиятли инсон бўлишга ёрдам беради.
Амалий машқ:
Қуйидаги алгоритмни амалда қўллаб кўринг:- Сиз ноқулай бўлган ҳолатда «ҳа» деган вазиятни эслаб кўринг.
- Бу қарорингиз қандай ҳиссиётларни келтирганини таҳлил қилинг.
- Агар сиз «йўқ» деган бўлсангиз, қандай ҳиссиётларни юзага келиши мумкинлигини тасаввур қилинг.
- Кейинги шунга ўхшаш вазиятда «йўқ» деб кўринг ва ўз ҳиссиётларингизни кузатинг.
