Депрессия: Аниқлаш, Сабаблари ва Техникалар

Депрессия — Бутунжаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ВОЗ) таърифига кўра, депрессия бу кенг тарқалган руҳий бузилиш бўлиб, қайғу, ҳаётга қизиқишни йўқотиш, қувонч ва роҳат ҳисини сезмаслик, айбдорлик ҳисси ёки паст ўз-ўзини баҳолаш каби ҳолатлар билан намоён бўлади. Депрессиянинг белгилари қуйидагиларни ўз ичига олади: уйқу ва иштаҳа бузилиши, доимий чарчоқ ва диққатни жамлай олмаслик.

ВОЗ маълумотига кўра, депрессия дунё бўйича меҳнат қобилиятини йўқотишнинг асосий сабаби ҳисобланади ва умумий касалланишга энг катта таъсир кўрсатади. Ҳар бешинчи аёл туғруқдан кейинги депрессияни бошдан кечиради. Депрессия билан азият чекаётган одамларнинг тахминан 50% тиббий ёрдамга мурожаат қилмайди. Охирги йилларда депрессия ёшармоқда: ҳозирда 25 ёшгача бўлганлар орасида депрессив бузилишлар кўпроқ аниқланмоқда.

Депрессия Сабаблари​

1. Ижтимоий омиллар:
   
   • Ишни йўқотиш, стресс ва ишда юкламаларнинг ортиши.
   • Ажрашиш, нафақага чиқиш, оилавий зўравонлик каби вазиятлар.
2. Руҳий сабаблар:
   
   • Ўтмишдаги воқеаларга ҳаддан ташқари боғланиш.
   • Ноадаптив стратегиялардан фойдаланиш.
3. Биологик омиллар:
   
   • Эндокрин ўзгаришлар (ҳомиладорлик, туғруқдан кейинги давр, климакс).
   • Нейробиологик ва иммун сабаблар.

Депрессиянинг Уч Асосий Турлари​

1. Психоген депрессия:Сабаблари маълум ва муайян шикастли омиллар билан боғлиқ.
2. Эндоген депрессия:Сабаблари номаълум, ички биокимёвий жараёнлар билан боғлиқ бўлиши мумкин.
3. Соматоген депрессия:Бошқа касалликнинг оқибатида келиб чиқади.

Депрессияни Даволаш​

ВОЗ депрессияни даволаш учун когнитив-бихавий терапияни (КБТ) тавсия этади. Бу усул фикрлар, ҳислар ва ҳаракатлар ўртасидаги боғланишни тушунишга ёрдам беради. У носоғлом қарашлар ва реакцияларни ўзгартириш стратегияларини ишлаб чиқишга кўмаклашади.

Автоматик Фикрлар Устида Ишлаш​

Йўриқнома:

• Ҳар кунги фикрларингизни қайд қилиб боринг.
• Ҳар бир фикрни қуйидагича тузилмада ёзинг:
  1. Вазият: Фикр қайси контекстда пайдо бўлди?
  2. Автоматик фикр: Ҳақиқатан нимани ўйладингиз?
  3. Ҳиссиёт: Бу фикр қайси ҳисни уйғотди?
  4. Алтернатив фикр: Воқеани бошқача тушунтиришга ҳаракат қилинг.
  5. Янги ҳиссиёт баҳоси: Янги фикр ҳиссиётга қандай таъсир қилди?

Мия Штурми​

Йўриқнома:

1. Қийинчилик туғдирувчи вазиятни белгиланг.
2. 5-7 дақиқа ичида барча ечимларни ёзиб чиқинг.
3. Келтирилган ғояларни таҳлил қилинг ва амалий бўлганларини танланг.

Депрессияни Тушуниш​

Депрессия — жиддий касаллик. Унинг устидан ғалаба қозониш учун кучи иродани кифоя қилмайди, профессионал ёрдам зарур. Устувор вазифа — бу ҳолатни вақтида аниқлаш ва керакли чораларни кўриш.

 

[Nigora]

Депрессия ҳақида етказган маълумотларингиз жуда муҳим ва жойида. Дарҳақиқат, Бутунжаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ВОЗ) депрессияни кенг тарқалган ва жиддий руҳий бузилиш сифатида тавсифлайди. Бу ёрдамга муҳтож одамлар учун когнитив-бихавий терапия (КБТ) муҳим восита бўлиши мумкин. КБТ фикрлар, ҳис-туйғулар ва ҳаракатлар орасидаги боғланишни тушунишга ёрдам беради ва адамтив стратегияларни ривожлантиришга кўмаклашади.

Депрессияни даволашда яна терапиянинг бошқа турлари ҳам фойда беради:

1. Терапия қабул қилиш ва масъулият (Acceptance and Commitment Therapy, ACT): Бу усул инсонларга ўз эҳсослари ва фикрларини қабул қилиш ва улар билан яшашга ёрдам беради, шунингдек, уларнинг ҳаётдаги қадриятлари мавқесида ҳаракат қилиш имкониятини оширади.

2. Схема-терапия: Бу услуб шахсий билан боғлиқ анъанавий ва зарарли схемаларни аниқлаш ва ўзгартиришга қаратилган.

3. Сострадантга қаратилган терапия (Compassion-Focused Therapy): Бу усул инсонларга ўзларига нисбатан яхшироқ муносабат қилишни ва инсонпарварликни ривожлантиришни ният қилади.

Депрессия муҳим масъала бўлиб, унда профессионал ёрдам олиш муҳим аҳамият касб этади. Шу жумладан когнитив-бихавий терапия ва унинг турлича моделлари инсонларга депрессия билан боғлиқ муаммоларини енгиб ўтишда ёрдам беради. Агар сиз ёки яқинларингиз депрессия симптомларини сезса, мутахассисга мурожаат қилиш тавсия этилади.