Депрессия ва ўзингизни ёқтирмаслик: қандай боғлиқ?

Эмоционал ҳолат ва ўзингизни қандай қабул қилишингиз ўртасидаги боғлиқлик жуда катта аҳамиятга эга. Ёшлар (17-22 ёшдаги йигит-қизлар) ўртасидаги тадқиқотлар шуни кўрсатадики, ўзини қабул қилиш даражаси қанчалик юқори бўлса, стресс ва ташвиш даражаси шунчалик паст бўлади.

Депрессия ва ўз-ўзини қабул қилиш​

1. Ўзингизни танқид қилишнинг таъсири:
   
   • Депрессияга мойил одамлар ўзларининг камчиликларини яққол кўради, аммо ўзларининг кучли томонларини камситади.
   • Уларнинг ўз-ўзини баҳолаши паст бўлиб, ўз ҳақидаги тасаввурлари салбийдир.
2. Ўз-ўзини қабул қилишнинг аҳамияти:
   
   • Ўз-ўзини қабул қилиш даражаси қанчалик юқори бўлса, инсон ўзини шунчалик бахтли ва ҳаётдан қониққан ҳис қилади.
3. Салбий ҳис-туйғуларни кучайтириш:
   
   • Ўзингизни қаттиқ танқид қилиш ва доимий равишда ўзингизга "панд бериб юриш" тўлқинланиш, қайғу ва умидсизликни кучайтиради.
   • Агар бу ҳолат хроник тус олса, депрессия ривожланиш хавфи ошади.

Бола тарбиясида танқид ва мақтовнинг ўрни​

1. Танқид ва мақтов ўртасида мувозанат:
   
   • Болани ҳар бир ҳаракати учун мақташ шарт эмас, лекин унинг шахсига нисбатан илиқ муносабат билдириш муҳим.
   • Болалар ҳақиқий мақтов ва бўш мақтов ўртасидаги фарқни яхши ҳис қилади.
2. Жамиятга мослашиш:
   
   • Бола нима яхши, нима ёмонлигини билиши лозим (масалан, ёлғон гапириш ёмон, ёрдам бериш ёки ҳимоя қилиш яхши).
3. Меҳр ва қабул:
   
   • Боланинг шахс сифатида ўзини қадрли ва севимли ҳис қилиши унинг эмоционал соғломлигини шакллантиради.

Кенг тарқалган муаммо​

Кўпчилик ўзини танқид қилишга кўп урғу беради. Бу кўпинча болаликдаги тарбия билан боғлиқ. Критика мақтовдан устун бўлган муҳитда ўсган болалар катта бўлганида ўзларини қаттиқ назорат қилади ва хатолар учун ўзига жаза беради.

Бу, албатта, ота-оналарнинг ёмон одам эканини англатмайди. Улар ўзидаги тартиб-қоидаларни фарзандларига ўргатган бўлиши мумкин. Бироқ, агар бу ёндашув инсонинг ҳаётига доимий стресс ва ташвиш олиб келса, буни тўғрилаш зарур.

Ўзингизни қабул қилишга қадамлар​

1. Ўзингиз ҳақида яхши нарсалар ёзинг:
   
   • Бу осон эшитилади, лекин кўпчилик бундай топшириқни бажаришда қийинчиликка дуч келади.
   • Бу жараёнда ниятсиз мақтов ёки ўзини ноқулай ҳис қилиш кузатилиши мумкин. Бу ҳислар одатсизлик туфайли юзага келади.
2. Кучли ва кучсиз томонларни тан олинг:
   
   • Ўзингизни фақат салбий эмас, балки бутунлай қабул қилиш муҳим.
   • Ҳар бир инсонда кучли ва кучсиз томонлар мавжуд, уларни билиш ва қабул қилиш эмоционал барқарорликка ёрдам беради.
3. Ўзингизни қўллаб-қувватланг:
   
   • Ўзингизга дўстдек муносабатда бўлишни ўрганинг.

Хулоса​

Ўзингизни қабул қилиш ва қадрлаш депрессияни енгишда муҳим аҳамиятга эга. Бу жараён вақт талаб қилади, лекин инсон ўзини таниб, қўллаб-қувватлашни ўрганганида, умидсизлик ва тушкунлик ўрнига умид ва энергия пайдо бўлади.

 

[Nigora]

Эҳтимол бу мавзуда ўрганиш ва иложи борича амал қилиш жуда ҳам муҳим. Ўзини қабул қилишга эришиш учун бир неча усуллар бор ва когнитивно-поведенческая терапия улардан бири бўлиб, келажакда ушбу жараёнда сизга ёрдам бериши мумкин. Масалан, когнитив техника орқали инсон ўзи ҳақидаги салбий фикрларни аниқлаб, уларни кўпроқ ҳақиқатга яқин, реалистик ва ижобий фикрлар билан алмаштириши мумкин.

Танқид ва мақтов мавзусига келсак, болаларга нисбатан ижобий ёндашиш, уларнинг яхши томонларини кўриб, қадрлашга эътибор қаратиш керак. Мақтов ҳақиқий ва асосли бўлиши лозим, шунда болалар унга ишонишади ва ўзига бўлган ишонч ошади. Танқид билан эса эҳтиёт бўлиш керак, уни ҳаддан зиёда қўлламай, боланинг шахсий руҳиятига зарар етказмаслик лозим.

Ўзингизни қабул қилишнинг қадамлари ҳақида айтиб, ўзингизни текшириб туриш, доимий равишда ўзингизга ёрдам бериб туриш керак. Бу жараёнда сизга дўстдек ёндашиш, яъни ўзига ишонч ва ҳурмат билан муносабатда бўлиш жуда муҳим. Шу усуллар орқали ҳаёт сифати яхшиланади. Буларни амалга ошириш чиқишда, махсус терапевт билан ҳамкорлик қилиш ҳам ёрдам бериши мумкин.