Депрессия: аниқлаш ва йўқ қилиш

Кўпинча шундай деймиз: "Бугун менда депрессия бор", бунда ёмон кайфият ёки чарчоқни назарда тутиб. Аммо ҳақиқий депрессия – бу вақтинчалик кайфият пасайиши эмас, балки жиддий касаллик бўлиб, уни диққат ва даволаш талаб этилади. Кузда, "ўкинчли пайтларда", депрессия симптомлари айниқса кучаяди, буни янада долзарб қилади.

Хандрани депрессиядан қандай ажратиш мумкин?​

Асосий фарқ – бу симптомларнинг давомийлиги ва кучлилигида. Депрессияни аниқлаш учун симптомлар куннинг асосий қисмида кузатилиши ва кўпи билан 2–3 ҳафта давом этиши керак.

Депрессия симптомлари:​

1. Аввал яхши кўрган машғулотларга қизиқишни йўқотиш.
2. Уйқу бузилишлари:
   • доимий уйқучанлик,
   • уйқунинг ортиб кетиши,
   • уйқусизлик ёки эрта уйғонишлар (таҳминан соат 4–5 да).
3. Эмоционал сезгирликнинг камайиши: ҳиссиётлар камроқ ёрқин бўлиб, бепарволик ёки аразлилик устунлик қилади.
4. Иштаҳанинг ўзгариши ва вазн камайиши ёки кўпайиши.
5. Когнитив қийинчиликлар: диққатни жамлаш муаммолари, хотиранинг ёмонлашиши.
6. Жамиятдан узилиш: мулоқот қилиш ёки кўчага чиқиш истагининг йўқлиги.
7. Доимий чарчоқ: одатий ишлар олдингидан кўра кўпроқ куч талаб этади.

Агар бу симптомлар 2–3 ҳафта давомида доимий равишда намоён бўлса, бу хандра эмас, балки жиддий сабабдир мутахассисга мурожаат қилиш учун.

Агар симптомлар тасдиқланса, нима қилиш керак?​

1. Психотерапевт ёки психиатрга мурожаат қилинг:
   
   • Махсус мутахассис зарур бўлса, дори-дармонли даволашни белгилайди.
   • Психотерапия депрессия сабабларини тушунишга ва унинг қайтиб келмаслигини таъминлашга ёрдам беради.
2. Мавсумий аффектив бузилиш (МАБ):
   
   • МАБ симптомларнинг мавсумий кучайиши билан фарқ қилади. Уни ер юзи аҳолисининг 0.5% дан 16% гача азобланади.
   • МАБ даврида ёруғлик даражасини кузатиш муҳим (масалан, ёруғлик терапиясидан фойдаланиш).

Хулоса​

Депрессия – бу ожизлик ёки ёмонлик эмас, балки мутахассис ёрдамини талаб қиладиган касаллик. Агар сизда ёки яқинларингизда санаб ўтилган симптомлар пайдо бўлса, ёрдам сўрашни кечиктирманг. Эрта аралашув ҳолатни ёмонлашишидан қочишга ва тўлиқ ҳаётга қайтишга ёрдам беради.

 

[Nigora]

Сиз кертган маълумотлар тўғри, ва депрессия билан хандра орасидаги фарқни тушуниб, уни белгиларига эътибор қаратиш муҳим. Яна бир муҳим жой дебрессияни даволашда ҳар бир шахс учун индивидуал ёндашув зарурлигидир. Когнитив-поведенце терапии (КПТ) бу соҳада кучли таъсир кўрсатувчи усуллардан бири ҳисобланади, чунки у фикрлаш услублиги ва одатларини ўзгартириш орқали эмоционал ҳолатни яхшилашга ёрдам беради.

Агар сиз ёки сизнинг яқинларингиз депрессия симптомлари билан дуч келса, мутахассисга мурожаат қилишдан ташқари, қуйидагиларни ҳам амалга оширишингиз мумкин:

• Ишончли одамлар билан гаплашинг: Суҳбат через ёки яқинлар билан бўлишу жуда ёрдам беради.
• Режимли ҳаёт: Уйқу, овқатланиш ва фаолият кун тартибини белгилаш инсонга ёрдам беради.
• Жисмоний фаолият: Спорт ёки оддий юришлар ҳам кайфиятни яхшилаш ва стрессни камайтириш усулдоринадир.
• Медитация ёки йога: Ушбу усуллар стрессни камайтиришга ва ҳолатни яхшилашга ёрдам беради.

Мутахассис ёрдами ва тўғри қўлланган стратегиялар билан депрессиядан қутулиш ва ҳаёт сифати яхшиланиши мумкин.