Депрессия — бу жиддий касаллик бўлиб, унга узоқ муддатли қайғу, ҳаётга қизиқиш йўқолиши, чарчоқ, апатия, иштаҳанинг бузилиши ва уйқусизлик каби аломатлар хосдир. Депрессия инсон ҳаётини жиддий тарзда чеклаб, унинг сифатини пасайтиради. Агар сизда депрессия борлигига шубҳа бўлса, албатта шифокорга мурожаат қилиш керак. Фақат шифокор белгиларнинг жиддийлигини баҳолай олади ва тўғри ташҳис қўйиши мумкин.
Когнитив триада
Ўз ҳолатини назорат қилиш ва баҳолаш учун Бека депрессия шкаласидан (Beck Depression Inventory, BDI) фойдаланиш мумкин. 1960-йилларда Аарон Бек депрессияга хос бўлган когнитив триадани шакллантирган:
Депрессия — бу оддий бир кунлик тушкунлик эмас. Бу оғир ҳолат бўлиб, у инсонни ёстиққа босиб, ўзини ёрдамсиз ва беқарор қилиб ҳис қилдиради.
Эртасига уйғонишингиз билан биринчи фикр: "Ёқ, яна эрталаб..." Сиз уйқуга тўймагансиз, энергиянгиз гўёки ўрингоҳдан оқиб чиқиб кетгандек. Қанчалик қайғули эканлигингиз сабаб, ҳеч нарса сизни хурсанд қилолмайди: севимли сериал, таъмли таомлар, ҳатто меҳрли ҳайвоннинг шўхликлари ҳам. Ҳатто пляжда дам олиш хаёли ҳам қалбингизни юпатмайди. Ҳолбуки, илгари сиз буни орзу қилган эдингиз.
Салбий фикрлар
Салбий фикрлар битмас-туганмас циклда такрорланади: "ҳаммаси беҳуда", "ҳеч ким мени яхши кўрмайди", "менда ҳеч нарса яхши чиқмайди", "ҳеч нарса ўзгармайди", "ҳаммаси ҳар доим шу тарзда давом этади".
Бу салбий фикрлар ва ҳислар ҳамма нарсани яширади, диққат фақат муаммоларга ва муваффақиятсизликларга йўналади. Ҳар бир нарса хиралаша бошлайди, ёдга олинадиган ёрқин хотиралар ҳам ўчиб боради.
Ёлғизлик ва изоляция
Ҳеч қандай имкониятлар қолмагандай туюлади. Ёлғизлик ва дунёдан узоқлашиш ҳисси пайдо бўлади. Кайфият тобора тушкун бўлиб боради. Бундай пайтларда ҳаётда хурсандчилик ва маъно топиш жуда қийин, худди умидсизликнинг қоронғи чуқурлигида қолгандек.
Депрессияни енгиш мумкин
Бироқ депрессияни енгиш мумкин. Бу ўз фикрларингиз тўридан чиқиб кетиш билан боғлиқдир.
Кейинги мақолаларда биз буни қандай амалга ошириш ҳақида гаплашамиз. Йўл осон бўлмаслиги мумкин, лекин натижа сизнинг тўлиқ ва бахтли ҳаётингизга етаклайди.
Когнитив триада
Ўз ҳолатини назорат қилиш ва баҳолаш учун Бека депрессия шкаласидан (Beck Depression Inventory, BDI) фойдаланиш мумкин. 1960-йилларда Аарон Бек депрессияга хос бўлган когнитив триадани шакллантирган:
- Ўз-ўзини салбий баҳолаш
- Ёрдамга салбий муносабат
- Келажакка салбий қараш
Депрессия — бу оддий бир кунлик тушкунлик эмас. Бу оғир ҳолат бўлиб, у инсонни ёстиққа босиб, ўзини ёрдамсиз ва беқарор қилиб ҳис қилдиради.
Эртасига уйғонишингиз билан биринчи фикр: "Ёқ, яна эрталаб..." Сиз уйқуга тўймагансиз, энергиянгиз гўёки ўрингоҳдан оқиб чиқиб кетгандек. Қанчалик қайғули эканлигингиз сабаб, ҳеч нарса сизни хурсанд қилолмайди: севимли сериал, таъмли таомлар, ҳатто меҳрли ҳайвоннинг шўхликлари ҳам. Ҳатто пляжда дам олиш хаёли ҳам қалбингизни юпатмайди. Ҳолбуки, илгари сиз буни орзу қилган эдингиз.
Салбий фикрлар
Салбий фикрлар битмас-туганмас циклда такрорланади: "ҳаммаси беҳуда", "ҳеч ким мени яхши кўрмайди", "менда ҳеч нарса яхши чиқмайди", "ҳеч нарса ўзгармайди", "ҳаммаси ҳар доим шу тарзда давом этади".
Бу салбий фикрлар ва ҳислар ҳамма нарсани яширади, диққат фақат муаммоларга ва муваффақиятсизликларга йўналади. Ҳар бир нарса хиралаша бошлайди, ёдга олинадиган ёрқин хотиралар ҳам ўчиб боради.
Ёлғизлик ва изоляция
Ҳеч қандай имкониятлар қолмагандай туюлади. Ёлғизлик ва дунёдан узоқлашиш ҳисси пайдо бўлади. Кайфият тобора тушкун бўлиб боради. Бундай пайтларда ҳаётда хурсандчилик ва маъно топиш жуда қийин, худди умидсизликнинг қоронғи чуқурлигида қолгандек.
Депрессияни енгиш мумкин
Бироқ депрессияни енгиш мумкин. Бу ўз фикрларингиз тўридан чиқиб кетиш билан боғлиқдир.
Кейинги мақолаларда биз буни қандай амалга ошириш ҳақида гаплашамиз. Йўл осон бўлмаслиги мумкин, лекин натижа сизнинг тўлиқ ва бахтли ҳаётингизга етаклайди.