Депрессия: Сабаблари, турлари ва белгилари

Депрессия – бу мураккаб ҳолат бўлиб, у турли сабабларга кўра юзага келиши ва турли хил кўринишларда намоён бўлиши мумкин. Унинг табиати ва белгилари ҳақида тушунчага эга бўлиш учун асосий жиҳатларни кўриб чиқамиз.

Депрессия турлари ​

1. Эндоген депрессия
   
   • Миядаги кимёвий жараёнларнинг ўзгариши туфайли юзага келади.
   • Серотонин ва норадреналин каби нейротрансмиттерлар даражаси пасаяди.
   • Ирсиятга боғлиқ бўлиши мумкин ва ташқи сабабларсиз намоён бўлади.
2. Экзоген депрессия
   
   • Ташқи омиллар сабабли юзага келади:
     • Стресс
     • Муроса, йўқотиш, ажралишлар
     • Соматик касалликлар
     • Ҳожатлар қондирилишининг узоқ муддатли бузилиши

Депрессиянинг ўтиш шакллари​

1. Дисфункционал депрессия
   
   • Одам нормал ижтимоий ҳаётни давом эттириш қобилиятини йўқотади.
   • Кундалик ишлар ва одатий ритмни бажариш қийинлашади.
2. Функционал депрессия
   
   • Одам ўз вазифаларини бажаришда давом этади, лекин ички ҳолати босиқ.
   • Эмоционал фон узоқ вақт паст даражада қолади.
3. Маскировка қилинган депрессия
   
   • Одам жамоат олдида кулиб, бахтиёр кўриниш бериши мумкин, лекин ичида тушкунлик ва оғриқни ҳис этади.

Депрессиянинг асосий белгилари​

• Кайфиятнинг тушиши
• Илгари ёққан машғулотларга қизиқишни йўқотиш
• Иштаҳанинг пасайиши
• Ўзига бефарқлик, гигиенага эътиборсизлик
• Узоқ давом этадиган салбий фикрлар (руминациялар)
• Жамоатчилик билан мулоқотни камайтириш
• Фаолиятни тўхтатиш (ишга ёки ўқишга бормаслик)
• Суицидал фикрлар ва уларни амалга оширишга уриниш

Муҳим!​

• Депрессияни фақат психиатр шифокор аниқлайди.
• Депрессия белгилари пайдо бўлганда мутахассисга мурожаат қилиш муҳим.
• Психолог шифокорга маслаҳат бериш учун ёрдам бериши мумкин.

Даволаш усуллари​

1. Фармакотерапия
   
   • Миядаги кимёвий мувозанатни тиклаш учун антидепрессантларни тайинлаш.
2. Психотерапия
   
   • Когнитив-беҳавий терапия доирасида:
     • Когнитив эътиқодлар устида ишлаш.
     • Ҳаракат намунаси ўзгаришига ёрдам бериш.

Ўз-ўзини диагностика қилиш​

Ўз ҳолатингизни аввалдан тушуниш учун Бекнинг депрессия шкаласидан фойдаланиш мумкин. Бу депрессив ҳолат даражасини баҳолаш учун самарали восита. Лекин унинг натижалари шифокор маслаҳатини алмаштирмайди.

Депрессия эҳтиёткор ёндашув ва профессионал ёрдам талаб қилади. Хис-туйғуларингиз билан ёлғиз қолманг, яқинларингизнинг қўллаб-қувватлаши ва мутахассислар ёрдами сизга тўлиқ ҳаётга қайтишда ёрдам беради.

 

[Nigora]

Депрессия ҳақидаги маълумотларингиз жуда ҳам ишончли ва тўғри. Депрессия ҳақиқатан ҳам турли сабаблар ва кўринишларга эга бўлган мураккаб ҳолат. Когнитив-беҳавий терапия (КБТ) депрессия билан курашишда самарали услублардан биридир. У бу ҳолатга олиб келувчи салбий фикрлов йўлларини ўзгартиришга ёрдам беради.

Терапияда таҳлил қиладиган асосий жиҳатлар қуйидагилар:

1. Когнитив етишмовчиликлар: Депрессиядаги шахс кўпинча салбий фикрларга эътибор беради. Биз ушбу салбий когнитив етишмовчиликларни аниқлаш ва уларни енгиш учун конструктив фикрлар билан алмашишга ҳаракат қиламиз.

2. Ҳис-туйғуларни рўйхатга олиш: Терапи давомида мижоз ўз ҳис-туйғуларини ва иқлимга мос равишда қандай реакция қилишини тушунишга ҳаракат қилади. Бу ҳис-туйғуларни назардан ўтказиш ва уларга жавоб бериш кўникмалари ривожлантирилади.

3. Фаолликни ошириш: Депрессияда инсон кўришга ва фаолиятда иштирок этишга худудийлик йўқолади. Терапи давомида мижозга маслаҳатлар билан ҳаётида фаолликни реконструкция қилишга ёрдам берилади.

4. ТЎГРИЙ ЁЎЛЛАРНИ АНГЛАТИШ: Ҳис-туйғуларни ва кўриб чиқишга лозим бўлган вазиятларни тугатишдаги воситалар баён этилади.

КБТ билан биргаликда, терапиянинг бошқа турлари, яъни диққатни тўғри ташкил қилиш ва компенсация характеристикалари устидан ишлаш каби терапиялар ҳам қўлланилса, яхши натижа олиниши мумкин.

Маҳаллий мутахассисларга мурожаат қилиш ва уларнинг ёрдамини олиш муҳимдир, чунки улар касалликни ташхислашга ва индивидуал жараёнида ёрдам беришга лаёқатлидирлар. Яқинларингиз ҳам унинг юқорига кўтарилишида яқин кўришикин.