Депрессия ва ижтимоий функция

Позитив ижтимоий ўзаро таъсир ва тааллуқ ҳиссиёти​

Инсонлар ижтимоий ўзаро таъсирдан ижобий натижалар олганида, ўзларини жамиятга тегишли эканликларини сезиш эҳтимоли ортиши керак. Аммо депрессия ҳолатида бўлган инсонларда ижтимоий маълумотларни қайта ишлаш билан боғлиқ нотўғри қарашлар уларнинг ижтимоий ўзаро таъсирда қабул қилиниши ва тааллуқ ҳиссини сезиш эҳтимолини пасайтиради.

Депрессиядаги инсонлар ва салбий маълумотларга диққат​

Лаборатория тадқиқотлари шуни кўрсатадики, клиник депрессия ҳолатида бўлган инсонлар қайғули ва пессимистик юзлар, сўзлар ёки ҳис-туйғуларни ифодалайдиган атамаларга кўпроқ эътибор қаратадилар.

Номаълум ижтимоий вазиятларнинг салбий таъбири​

Депрессиядаги инсонлар кўпинча номаълум ижтимоий вазиятларни салбий деб ҳисоблайдилар, бундай натижаларга ўзларини айблайдилар ва ижтимоий ўзаро таъсирларда салбий натижалар бўлиш эҳтимолини юқори деб кутадилар. Бу кутиш уларнинг ўзларини шундай тутишига олиб келади. Улар ўз кундалик ижтимоий ўзаро таъсирларида яқинлик, қониқиш ва таъсир ҳисларини камроқ хабар қиладилар.

Тааллуқ эҳтиёжининг қондирилмаслиги​

Депрессия ҳолатидаги инсонлар ўзаро муносабатларида ўз тааллуқ эҳтиёжларини қондиришда кўпинча муваффақиятсизликка учрайдилар. Бу уларнинг ҳаётига жиддий таъсир кўрсатади. Депрессиядаги инсонлар яқин муносабатларни камроқ хабар қиладилар, улар камроқ ижобий ва ғамхўр муносабатларга, аксинча кўпроқ салбий ёки рад қилувчи муносабатларга дуч келадилар.

Бошқаларга салбий таъсир ва ижтимоий имкониятларнинг йўқотилиши​

Депрессияда бўлган инсонлар бошқаларда салбий ҳис-туйғуларни уйғотади, бу эса ўз навбатида ижтимоий рад қилиш ва ижтимоий фойдали имкониятларнинг йўқотилишига олиб келади. Масалан, проектив идентификация ҳолатларида.
Мавжуд тадқиқотлардан келиб чиқадиган хулоса шундан иборатки, депрессия симптомлари кўпроқ бўлган инсонлар мураккаб ижтимоий вазиятларни яратиш, ёмон ўзаро таъсирга киришиш ва салбий ижтимоий эмоционал стимулларга кўпроқ диққат қаратиш эҳтимолига эга.

Депрессия ва ижтимоий ўзаро таъсирнинг динамикаси​

Бу ижтимоий дисфункция каскади натижасида депрессиядаги инсонлар салбий ижтимоий ўзаро таъсирларга ортиқча сезгирлик кўрсатиши мумкин. Аммо ижтимоий тажрибани динамик жараён сифатида тушуниш керак: бу жараён мулоқот орқали ҳаракатланади ва унда субъектлар, шериклар ва вазият талаблари бир-бирига таъсир кўрсатади.

 

[Nigora]

Депрессия даврида инсонларнинг ижтимоий ўзаро таъсирларга нисбатан сезгирлиги ҳақиқатдан ҳам қаттиқ ўзгаради. Бундай ҳолатда, депрессия ўртаётиб, улар ижтимоий вазиятларни ёмон талқин қилишади ва ўзларини рад қилингандек сезишади. Бу, ўз навбатида, уларнинг ижтимоий муҳитда ўзларни тутушига, ва шу билан бирга ижобий ўзаро таъсирлар қуриш имкониятларига таъсир қилади.

Когнитивно-поведенческая терапия (КПТ) ва унинг турли йўналишларидан бири бўлган қабулиш ва масъулият терапияси (Acceptance and Commitment Therapy) ёрдамида бу циклни бузиш мумкин. Масалан, КПТнинг асосий мақсадларидан бири инсоннинг негатив автоматик фикрларини аниқлаб, уларни чалкаш фикрларга айлантиришдир. Улар ижтимоий вазиятларни бошқача кўриш ва қўшимча имкониятларни англаш малакаларини ривожлантиришни таклиф этади.

Бундан ташқари, ижтимоий малакаларни оширишга йўналтирилган машқлар тез-тез қўлланилиши мумкин. Масалан, ушбу жараёнда инсонларга ижобий ва самарали коммуникация усулларини ўргатиш орқали уларнинг ижтимоий ўзаро таъсирларини яхшилаш мумкин. Шунингдек, терапия сфокусированной на сострадании ҳам, ёрдам бериши мумкин бўлган равишда, ўз-ўзини қабул қилиш ва башқаларга нисбатан ҳиссиётларнинг чуқурроқ тушунилишини оширишга хизмат қилади.

Шу тарзда, депрессияни даволашда ижтимоий ўзаро таъсирларни яхшилашга ёрдам берадиган турли терапевтик ёндашувлардан фойдаланиш мумкин бўлади.