Ҳозирги тадқиқотлар депрессия ва пастки ўзини баҳолаш ўртасидаги мустаҳкам боғлиқликни янада кўпроқ тасдиқламоқда. Пастки ўзини баҳолаш депрессиянинг асосий сабабларидан бири сифатида кўрилади, чунки ўз-ўзини салбий қабул қилиш инсоннинг эмоционал ҳолати ва когнитив жараёнларига тўғридан-тўғри таъсир кўрсатади.
Сўнгги тадқиқотлар
2023 йилда Йель университети олимлари томонидан ўтказилган тадқиқот шу йўналишдаги муҳим ишлардан бири ҳисобланади. Тадқиқотда депрессия ташхиси қўйилган 500 дан ортиқ инсон иштирок этди. Тадқиқотчилар Розенбергнинг ўзини баҳолаш шкаласи ва Бекнинг депрессия шкаласидан фойдаланиб, пастки ўзини баҳолашга эга бўлган инсонларда депрессиянинг кучлироқ белгилари — ҳаётга қизиқишни йўқотиш, доимий ғамгинлик, айбдорлик ва ожизлик ҳисси кўпроқ намоён бўлганини аниқлашди. Уларнинг когнитив бузилишлари, шу жумладан, ортиқча генерализация ва катастрофаллаштириш каби белгилар ҳам депрессия ҳолатини янада оғирлаштирди.
Тадқиқот шуни ҳам кўрсатдики, ўзини баҳолаш даражаси нафақат ҳозирги депрессия ҳолатининг, балки келгуси даврларда ҳам қайталаниш эҳтимолининг предиктори бўлиши мумкин. Пастки ўзини баҳолашга эга бўлганлар 12 ой давомида депрессиянинг қайта пайдо бўлиш хавфига кўпроқ дуч келган.
Нима учун бу муҳим?
Пастки ўзини баҳолаш ҳаёт сифатига салбий таъсир қилади ва доимий депрессия хавфини оширади. Пастки ўзини баҳолашга эга инсонлар кўпинча айбдорлик, уят ва ожизлик ҳиссидан азият чекадилар, бу эса депрессия симптомларини кучайтиради. Эрта аралашув КПТ доирасида бу муаммони ҳал қилишга ёрдам беради, инсонга унинг фикрлашини ўзгартириш ва ўзини баҳолашини ошириш учун инструментларни тақдим этади.
Айбдорлик ҳисси:
Сўнгги тадқиқотлар
2023 йилда Йель университети олимлари томонидан ўтказилган тадқиқот шу йўналишдаги муҳим ишлардан бири ҳисобланади. Тадқиқотда депрессия ташхиси қўйилган 500 дан ортиқ инсон иштирок этди. Тадқиқотчилар Розенбергнинг ўзини баҳолаш шкаласи ва Бекнинг депрессия шкаласидан фойдаланиб, пастки ўзини баҳолашга эга бўлган инсонларда депрессиянинг кучлироқ белгилари — ҳаётга қизиқишни йўқотиш, доимий ғамгинлик, айбдорлик ва ожизлик ҳисси кўпроқ намоён бўлганини аниқлашди. Уларнинг когнитив бузилишлари, шу жумладан, ортиқча генерализация ва катастрофаллаштириш каби белгилар ҳам депрессия ҳолатини янада оғирлаштирди.
Тадқиқот шуни ҳам кўрсатдики, ўзини баҳолаш даражаси нафақат ҳозирги депрессия ҳолатининг, балки келгуси даврларда ҳам қайталаниш эҳтимолининг предиктори бўлиши мумкин. Пастки ўзини баҳолашга эга бўлганлар 12 ой давомида депрессиянинг қайта пайдо бўлиш хавфига кўпроқ дуч келган.
Нима учун бу муҳим?
Пастки ўзини баҳолаш ҳаёт сифатига салбий таъсир қилади ва доимий депрессия хавфини оширади. Пастки ўзини баҳолашга эга инсонлар кўпинча айбдорлик, уят ва ожизлик ҳиссидан азият чекадилар, бу эса депрессия симптомларини кучайтиради. Эрта аралашув КПТ доирасида бу муаммони ҳал қилишга ёрдам беради, инсонга унинг фикрлашини ўзгартириш ва ўзини баҳолашини ошириш учун инструментларни тақдим этади.
Айбдорлик ҳисси:
- Постоянно ўзини айблаш: инсон ўз хатолари учун жавобгарликни зиммасига олади, ҳатто улар аҳамиятсиз бўлса ҳам.
- Ўтмишдаги хатолар ҳақида навбатма-навбат ўйлаш.
- Ички кураш: инсон ўзининг вазиятга мос келмаганлигидан азият чекади ва бу совқотишга олиб келади.
- Хурсандчиликдан холи бўлиш ҳисси.
- "Ёмон" эканлигини ҳис қилиш.
- Ижтимоий алоқалардан қочиш.
- Ўз ҳис-туйғуларини яшириш.
- Ҳар доим муҳокама қилиниши мумкин бўлган фикрларни билдириш.
- Назоратни йўқотиш ҳисси.
- Бефарқлик ва ҳаракатсизлик.
- Қийин ҳолатларда қотиб қолиш.
- Ўзига бўлган ишончсизлик.