Агар миямиз гапиришни билганида, у шундай деган бўларди: «Мен узлуксиз ахборот оқимидан чарчадим! Мен кўп миқдордаги ахборотни қайта ишлашим керак ва буни уддалаш қийин. Шунингдек, кўп вазифаларни бажаришга бўлган интилувингиз ҳам мен учун азоблидир!» Аслида, кўп вазифалик — бу мифдир.
Миямизга ва руҳиятимизга ростдан ҳам жуда қийин. Биз ўз ҳис-туйғуларимиз билан тўғри муносабатда бўлишни билмаймиз, энергиямиз тугаганида ҳам самарали бўлишга ҳаракат қиламиз. Чарчаган мия бахтли бўла олмайди.
Тасвирий метафора сифатида шундай тизимни тасаввур қилиш мумкин: ҳар бир янги вазифа учун алоҳида «столб» пайдо бўлади ва у диққат билан тўлдирилади.
Миямизга ва руҳиятимизга ростдан ҳам жуда қийин. Биз ўз ҳис-туйғуларимиз билан тўғри муносабатда бўлишни билмаймиз, энергиямиз тугаганида ҳам самарали бўлишга ҳаракат қиламиз. Чарчаган мия бахтли бўла олмайди.
Бундай ҳолатда нима қилиш керак?
- Ҳақиқатни қабул қилинг. Дунё қандай бўлса, шундайлигича қабул қилинг. Ташвиш ва шошилиш билан бирга, унда кўплаб имкониятлар, қувончлар ва манфаатлар мавжуд. Ҳаётдан завқ олиш мумкин, кўп ишларни амалга ошириш мумкин, фақат ўзингизни ҳаддан ташқари қийнамаслик керак.
- Физиология билан танишинг ва диққатни бошқаришни ўрганинг. Миянинг самарали ишлаши учун вақт-вақти билан тўхтаб туриш, дам олиш ва психологик ресурсларингизни тиклаш муҳим.
Агар вазифалар жуда кўп бўлса, мияни «қайнатмаслик» учун нима қилиш керак?
Вазифаларнинг кўплигида ҳам самарали бўлишнинг калити бу диққатни узлуксиз равишда сақлаб қолиш эмас, балки уни турли вазифалар ўртасида тўғри тарзда ўтказиш қобилиятидир. Буни «переключаемость» деб аташ мумкин.Тасвирий метафора сифатида шундай тизимни тасаввур қилиш мумкин: ҳар бир янги вазифа учун алоҳида «столб» пайдо бўлади ва у диққат билан тўлдирилади.
- Биринчи столб — ўзингизни ётоқдан кўтариш ва нонушта тайёрлаш.
- Иккинчи столб — болангизни мактабга уйғотиш. Бу вақтда биринчи столбдаги вазифа (масалан, плитадаги каша) вақтинча қолдирилади.
- Учинчи столб — ишдаги хабар: ҳамкасб касалланган ва иш жараёнини қайта ташкил қилиш керак.
Бундай вазиятда қандай қилиб энг тўғри йўл тутиш мумкин?
- Кашани плита устида қолдирмасдан болангизни уйғотинг, бу бола билан самарали алоқада бўлиш учун бир дақиқалик тотал диққат беради.
- Телефондаги хабарга болангизни уйғотгандан кейин жавоб беринг.
- Кераксиз туйғуларни чекланг: маслаҳатлар бериш, нафас олиш техникаси ёрдамида ўзингизни тинчлантиринг ва кейин иш жараёнини давом эттиринг.
Диққатни бошқаришни қандай қилиб ўрганиш мумкин?
Яхши хабар шундаки, диққатни тўғри тақсимлаш ва ўзгартириш қобилиятини ривожлантириш мумкин. Бу кўникмани машқ қилиш орқали мияни беҳуда чарчашдан асраб, кундалик ҳаётда бахтлироқ бўлишга ёрдам беради.
O'zbekistonning barcha shaharlarida istalgan fan bo'yicha eng yaxshi saralangan o'qituvchilar va repetitorlar.
