Dastlabki qo'rquv muayyan vaziyatda paydo bo'ladi va miyaga mustahkam o'rnashib qoladi. Masalan, odam tomga chiqib, pastga qaraganida qattiq qo'rqib ketadi va boshi aylanadi. Bu holat miyaga o'rnashib, balandlikdan qo'rqish rivojlanishiga olib keladi. Keyinchalik, bu qo'rquv boshqa vaziyatlarda ham yuzaga keladi.
Qo'rquvni yengish usullari
- Muloqot va yordam: O'z his-tuyg'ularingizni baham ko'ring.
- Relaxatsiya mashqlari: Nafas olish texnikalari va meditatsiya.
- Terapiya: Psixolog yoki terapevt yordamidan foydalanish.
- Asta-sekin qarshilanish: Qo'rquv bilan asta-sekin yuzma-yuz kelish.
Fobiya paytida bemorda quyidagi alomatlar kuzatiladi: yuz qizarishi yoki rangi o'chishi, og'iz qurishi, yurak urishi tezlashishi, arterial bosim oshishi, terlash va ko'z qorachig'i kengayishi.
Travmatik Tajriba
Bolalikda yoki hayot davomida boshdan kechirilgan tramvatik voqealar fobiyaga olib kelishi mumkin. Masalan, yomon tajriba hayvon hujumi yoki baxtsiz hodisa bo'lishi mumkin.
Genetika va Irsiyat
Ba'zi odamlar genetika orqali fobiya rivojlanishiga moyil bo'lishadi. Agar oilangizda kimdir fobiyadan aziyat chekayotgan bo'lsa, sizda ham fobiya rivojlanishi ehtimoli yuqori.
Atrof-muhit va O'rganish
Insonlar boshqalarning qo'rquvlarini kuzatish orqali fobiya rivojlanishi mumkin. Masalan, ota-onasining biror narsadan qo'rqishini ko'rgan bola, o'zi ham o'sha narsadan qo'rqishni o'rganishi mumkin.
Kimyoviy Muvozanatsizlik
Miya kimyoviy moddalarining muvozanatsizligi, masalan, serotonin darajasining pastligi, fobiyalarning rivojlanishiga sabab bo'lishi mumkin. Bu moddalar miyaning qo'rquv va
stress bilan bog'liq sohalarida muhim rol o'ynaydi.
Shaxsiy Xususiyatlar
Ba'zi odamlar tabiatan xavotirli yoki sezgir bo'lishadi, bu esa ularda fobiya rivojlanish ehtimolini oshiradi. O'zini xavfsiz his qilmaslik va yuqori darajada stress fobiya rivojlanishiga olib keladi.
O'rganilgan Xulq
Ba'zi hollarda, odamlar fobiyalarini boshqalardan o'rganishi mumkin. Masalan, doimiy ravishda balandlikdan qo'rqish haqida eshitgan bola, o'zida balandlikdan qo'rqishni rivojlantirishi mumkin.
Fobiyalarni Yengish Usullari
- Kognitiv-behavioral terapiya (KBT): Bu usulda fikrlash va xulq-atvor o'zgarishi orqali qo'rquv yengiladi.
- Ekspozitsiya terapiyasi: Qo'rquv bilan asta-sekin yuzma-yuz kelish orqali unga o'rganiladi.
- Medikamentoz davolash: Dori vositalari qo'rquv va xavotirni kamaytirishga yordam beradi.
- Relaksatsiya texnikalari: Nafas olish mashqlari va meditatsiya yordamida qo'rquvni yengish mumkin.
Xulosa
Fobiyalar turli sabablarga ko'ra rivojlanishi mumkin va ularni yengish uchun turli xil usullar mavjud. Agar fobiyalar kundalik hayotingizga salbiy ta'sir etsa, psixolog yoki terapevt yordamidan foydalanish tavsiya etiladi.
