Ғазаб ва г‘азабланиш
"Ғазабланиш — заҳар ичиб, бошқа бировнинг ўлишини кутишга ўхшайди." — Будда.
Бу фикр шуни англатадимики, ғазабни ифодаламаслик керакми? Йўқ, албатта, ғазабни ифодалаш керак. Аммо ғазабни ифодалаш ва ғазабланиш бир хил эмас. Ғазабни ифодалаш — бу уни ташқи муҳитга, уни келтириб чиқарган манбага йўналтириш, ғазабланиш эса уни ўзимизга қаратган ҳолда ифодалашдир.
Рус тилида «-ся» ёки «-сь» қўшимчаси билан келадиган феъллар "қайтиш" маъносини ифодалайди. Масалан: «ўргамоқ» (бошқани ўргатиш) ва «ўрганмоқ» (ўзини ўргатиш) — худди шундай: «ғазабни ифодалаш» (ташқи муҳитга) ва «ғазабланиш» (уни ўзимизда сақлаш).
Шунинг учун, ғазабни ичига йўналтириш уни ўзимизга қаратган ҳолда қайтарар эканмиз. Аммо биз ўзимизни бузишни хоҳламаймиз. Нима учун унда ғазабни сақлаб қолишга ҳаракат қиламиз? Буни биз кўпроқ ҳалокатли натижалардан қочиш учун қиламиз. Биз ўз агрессиямизга қарши жавоб агрессиясини олмасликка, муносабатларимизни бузмасликка интилганимиз учун шундай йўл тутишимиз мумкин.
Биз учун тўғри, деб билган нарса бошқа инсон учун ҳар доим ҳам тўғри бўлмаслиги мумкин. Шунинг учун, фақат ўз муносабатимиз, тушунчамиз ва ҳис-туйғуларимиз ҳақида гапирсак, яхшироқ бўлади. Масалан, «Бу кўйлак сенга ярашмайди, сен унда худди сигирга ўхшайсан», деган ўрнига, «Бу кўйлак менга ёқмади, сен уни кийиб боришингни хоҳламасдим», деб айтиш мумкин.
Ёки «Сен аблаҳсан» ўрнига, «Менга сенинг уйга тўртда келиб, ойликни сарфлаб қўйганинг ёқмади», дейиш мумкин.
Албатта, турли вазиятлар бўлиши мумкин. Баъзи ҳолларда, ҳис-туйғуларни чиқаришга йўл қўйиш мумкин, лекин бошқа вазиятларда буни қилишга эҳтиёт бўлиш керак.
"Ғазабланиш — заҳар ичиб, бошқа бировнинг ўлишини кутишга ўхшайди." — Будда.
Бу фикр шуни англатадимики, ғазабни ифодаламаслик керакми? Йўқ, албатта, ғазабни ифодалаш керак. Аммо ғазабни ифодалаш ва ғазабланиш бир хил эмас. Ғазабни ифодалаш — бу уни ташқи муҳитга, уни келтириб чиқарган манбага йўналтириш, ғазабланиш эса уни ўзимизга қаратган ҳолда ифодалашдир.
Рус тилида «-ся» ёки «-сь» қўшимчаси билан келадиган феъллар "қайтиш" маъносини ифодалайди. Масалан: «ўргамоқ» (бошқани ўргатиш) ва «ўрганмоқ» (ўзини ўргатиш) — худди шундай: «ғазабни ифодалаш» (ташқи муҳитга) ва «ғазабланиш» (уни ўзимизда сақлаш).
Шунинг учун, ғазабни ичига йўналтириш уни ўзимизга қаратган ҳолда қайтарар эканмиз. Аммо биз ўзимизни бузишни хоҳламаймиз. Нима учун унда ғазабни сақлаб қолишга ҳаракат қиламиз? Буни биз кўпроқ ҳалокатли натижалардан қочиш учун қиламиз. Биз ўз агрессиямизга қарши жавоб агрессиясини олмасликка, муносабатларимизни бузмасликка интилганимиз учун шундай йўл тутишимиз мумкин.
Қандай қилиб ғазабни ифодалашни ўрганиш мумкин?
Ғазабни ифодалашни ўрганиш, уни назорат қилиш ва шу билан бирга манфаатларимиздан воз кечмаслик муҳимдир. Бундай ҳолатда, коммуникация кўникмаларини ривожлантириш ёрдам беради. Бир яхши усул шуки, биз бировнинг сўзлари ёки шахсиятига баҳо беришдан қочишимиз керак.Биз учун тўғри, деб билган нарса бошқа инсон учун ҳар доим ҳам тўғри бўлмаслиги мумкин. Шунинг учун, фақат ўз муносабатимиз, тушунчамиз ва ҳис-туйғуларимиз ҳақида гапирсак, яхшироқ бўлади. Масалан, «Бу кўйлак сенга ярашмайди, сен унда худди сигирга ўхшайсан», деган ўрнига, «Бу кўйлак менга ёқмади, сен уни кийиб боришингни хоҳламасдим», деб айтиш мумкин.
Ёки «Сен аблаҳсан» ўрнига, «Менга сенинг уйга тўртда келиб, ойликни сарфлаб қўйганинг ёқмади», дейиш мумкин.
Албатта, турли вазиятлар бўлиши мумкин. Баъзи ҳолларда, ҳис-туйғуларни чиқаришга йўл қўйиш мумкин, лекин бошқа вазиятларда буни қилишга эҳтиёт бўлиш керак.