2011 yilda Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) tomonidan o‘tkazilgan ma’lumotlarga ko‘ra, aholi orasida kontratseptsiya usullaridan foydalanganlarning taxminan 15 foizi aynan gormon vositalarini ishlatadi. Hozirgi kunda ular ko‘pchilikka qulay, foydalanishga qulay va ularning formulasi doimiy ravishda takomillashib, ayol organizmiga salbiy ta’sirini minimallashtirishga yordam bermoqda.
Gormon kontratseptivlarining tarixi
Gormon kontratseptivlari tarixi XX asr o‘rtalarida, olimlar gormonlarning ayollar sikli va homiladorlik imkoniyatiga ta’sir qilishini aniqlaganlaridan so‘ng boshlangan. Birinchi marta gormonlarga asoslangan preparat bo‘lib og‘iz orqali qabul qilinadigan kontratseptiv vosita ishlab chiqilgan. Bu preparat tarkibida estrogen va progesteron bo‘lgan kombinatsiyalangan formula bo‘lib, homiladorlik ehtimolini sezilarli darajada kamaytirgan.
Gormon kontratseptivlari nima uchun ishlamadi: 4 sabab
Gormon kontratseptivlari juda samarali sanaladi: preparatni ideal tartibda qo‘llagan holda bir yil ichida homiladorlik ehtimoli atigi 0,3% ni tashkil etadi. Ammo odatdagi sharoitda ishlatilganda, bu ko‘rsatkich 9% ga yetadi. Faqatgina progesteron saqlovchi mini-tabletkalar uchun ishonchlilik biroz pastroq bo‘lib, ideal qabul qilish sharoitida 1% ni tashkil etadi, ya’ni 100 ayoldan biri homilador bo‘lishi mumkin (G.L. Bilich, E.Yu. Zigalova "Andrologiya va seksologiya bo‘yicha qo‘llanma"). Quyida preparatlarning samaradorligini kamaytiradigan omillar va ularga qanday ta’sir ko‘rsatish mumkinligi haqida to‘xtalib o‘taman.
1. Preparatni noto‘g‘ri ishlatish
Eng keng tarqalgan sabab – tabletkani qabul qilishni unutish. Gormon kontratseptivlari aniq jadval asosida qabul qilinadi va bu tartibni buzish mumkin emas. Kunlik eslatma qo‘yib qo‘yish orqali bu muammoni hal qilishingiz mumkin.
2. Qabul qilishdagi katta tanaffus
Gormon kontratseptivlarini qabul qilishda paketlar orasida 7 kunlik tanaffus qilish kerak. Agar bu muddat oshib ketsa, preparat samaradorligi kamayadi.
3. Preparatning organizmda singmasligi
Ko‘ngil aynishi yoki qusish kabi holatlar preparat tarkibidagi aktiv komponentlarning so‘rilishini kamaytiradi. Agar zaharlanish bo‘lsa, va jinsiy aloqada bo‘lish niyati tug‘ilsa, qo‘shimcha kontratseptsiya usulidan foydalanish tavsiya etiladi.
4. Ayrim dori vositalari bilan o‘zaro ta’sir
Gormon kontratseptivlarining samaradorligi boshqa dorilar bilan, xususan estrogen yoki progesteron miqdorini kamaytiruvchi preparatlar bilan o‘zaro ta’sir tufayli kamayishi mumkin. Agar sizga yangi dori buyurilgan bo‘lsa, gormon kontratseptivlari bilan qanday o‘zaro ta’sirga kirishini shifokoringizdan so‘rashingiz kerak.
Muhim! Gormon kontratseptivlari har qanday tibbiy vosita kabi kamchiliklarga ega. Ba’zi ayollarda ko‘ngil aynishi, bosh og‘rig‘i, ishtahaning o‘zgarishi yoki kayfiyatning o‘zgarishi kabi nojo‘ya ta’sirlar bo‘lishi mumkin. Shuningdek, gormon kontratseptivlari jinsiy yo‘l bilan yuqadigan kasalliklardan himoya qilmaydi, shuning uchun zarur bo‘lsa qo‘shimcha himoya usullaridan foydalanish tavsiya etiladi.
Gormon kontratseptivlarining tarixi
Gormon kontratseptivlari tarixi XX asr o‘rtalarida, olimlar gormonlarning ayollar sikli va homiladorlik imkoniyatiga ta’sir qilishini aniqlaganlaridan so‘ng boshlangan. Birinchi marta gormonlarga asoslangan preparat bo‘lib og‘iz orqali qabul qilinadigan kontratseptiv vosita ishlab chiqilgan. Bu preparat tarkibida estrogen va progesteron bo‘lgan kombinatsiyalangan formula bo‘lib, homiladorlik ehtimolini sezilarli darajada kamaytirgan.
Gormon kontratseptivlari nima uchun ishlamadi: 4 sabab
Gormon kontratseptivlari juda samarali sanaladi: preparatni ideal tartibda qo‘llagan holda bir yil ichida homiladorlik ehtimoli atigi 0,3% ni tashkil etadi. Ammo odatdagi sharoitda ishlatilganda, bu ko‘rsatkich 9% ga yetadi. Faqatgina progesteron saqlovchi mini-tabletkalar uchun ishonchlilik biroz pastroq bo‘lib, ideal qabul qilish sharoitida 1% ni tashkil etadi, ya’ni 100 ayoldan biri homilador bo‘lishi mumkin (G.L. Bilich, E.Yu. Zigalova "Andrologiya va seksologiya bo‘yicha qo‘llanma"). Quyida preparatlarning samaradorligini kamaytiradigan omillar va ularga qanday ta’sir ko‘rsatish mumkinligi haqida to‘xtalib o‘taman.
1. Preparatni noto‘g‘ri ishlatish
Eng keng tarqalgan sabab – tabletkani qabul qilishni unutish. Gormon kontratseptivlari aniq jadval asosida qabul qilinadi va bu tartibni buzish mumkin emas. Kunlik eslatma qo‘yib qo‘yish orqali bu muammoni hal qilishingiz mumkin.
2. Qabul qilishdagi katta tanaffus
Gormon kontratseptivlarini qabul qilishda paketlar orasida 7 kunlik tanaffus qilish kerak. Agar bu muddat oshib ketsa, preparat samaradorligi kamayadi.
3. Preparatning organizmda singmasligi
Ko‘ngil aynishi yoki qusish kabi holatlar preparat tarkibidagi aktiv komponentlarning so‘rilishini kamaytiradi. Agar zaharlanish bo‘lsa, va jinsiy aloqada bo‘lish niyati tug‘ilsa, qo‘shimcha kontratseptsiya usulidan foydalanish tavsiya etiladi.
4. Ayrim dori vositalari bilan o‘zaro ta’sir
Gormon kontratseptivlarining samaradorligi boshqa dorilar bilan, xususan estrogen yoki progesteron miqdorini kamaytiruvchi preparatlar bilan o‘zaro ta’sir tufayli kamayishi mumkin. Agar sizga yangi dori buyurilgan bo‘lsa, gormon kontratseptivlari bilan qanday o‘zaro ta’sirga kirishini shifokoringizdan so‘rashingiz kerak.
Muhim! Gormon kontratseptivlari har qanday tibbiy vosita kabi kamchiliklarga ega. Ba’zi ayollarda ko‘ngil aynishi, bosh og‘rig‘i, ishtahaning o‘zgarishi yoki kayfiyatning o‘zgarishi kabi nojo‘ya ta’sirlar bo‘lishi mumkin. Shuningdek, gormon kontratseptivlari jinsiy yo‘l bilan yuqadigan kasalliklardan himoya qilmaydi, shuning uchun zarur bo‘lsa qo‘shimcha himoya usullaridan foydalanish tavsiya etiladi.