Кўплаб инсонларда туғиш қобилиятидан маҳрумлик (бепуштлик) ташхиси қўйилади. Бу баъзан аъзоларнинг иш фаолияти билан боғлиқ бўлса, баъзан касалликнинг кўринишга эга сабаби йўқ. Шундай ҳолларда унинг келиб чиқишида психологик омилларнинг бўлиши мумкинлиги ҳақида гапиришимиз мумкин. Ҳомиладорликка таъсир кўрсатиши мумкин бўлган сабабларни тушуниш учун аёлнинг репродуктив тизими тузилишидаги иерархияни билиш муҳимдир.
Репродуктив Тизимнинг 5 Бўлими
Аёлнинг репродуктив тизими фақатгина бир неча органлардан иборат эмас, балки у 5 та асосий даражадан ташкил топган, ва ҳар бир даража ҳомиладорликнинг юзага келиши ёки келмаслигига таъсир кўрсатиши мумкин:- Матка — бу энг паст даража. Матканинг ички қатлами (эндометрий) ҳомиладорлик юз берганда уруғланган тухум ҳужайранинг ўрнашадиган жойидир. Агар ҳомиладорлик юз бермаса, бу қатлам ҳар ой янгиланади.
- Тухумдонлар (жинсий безлар) — иккинчи даража. Тухумдонлар ичида тухум ҳужайралар шаклланади ва етилади. Тухумдонларнинг тўқималари ҳомиладорликнинг келиб чиқиши ва аёлнинг ҳайз циклига таъсир этувчи гормонларни ишлаб чиқаради.
- Гипоталамо-гипофиз тизими — учинчи даража. Бу даражада аёлнинг репродуктив тизимини тартибга солувчи гормонлар ишлаб чиқаришга сигнал беради, яъни ҳайз циклини бошқаради, овуляцияга ёрдам беради ва тухум ҳужайраларнинг етилишига ёрдам беради.
- Миянинг қаватлари ва тўқималари — тўртинчи даража. Бу даража стресс ҳолатларида, ҳомиладорликдан қўрқиш ёки ҳаддан ташқари катта хоҳиш натижасида ҳайзни тўхтата олади.
- Фикрлар, қарашлар, қадриятлар ва ўзини англаш — энг юқори даража, бу даража бутун тизимни бошқаради ва бошқа даражаларга сигнал юборади. Айнан шу даражада психолог иш олиб боради. Бу ерда қарши кўрсатмалар бўлиши мумкин: аёл фарзанд хоҳлаш билан бирга ҳомиладорлик ёки туғиш хавфли деб ҳисоблаши мумкин, ёки молиявий етишмовчиликлардан қўрқиши ёки шериги билан муносабатларда ишончсизлик сезиши мумкин.