Ijtimoiy Tarmoqlar Bizning O'zimiz Haqimizdagi Tasavvurimizni Qanday Shakllantiradi

Hayot - bu qiziqarli attraksion: biz yangi narsalarni o'rganamiz, tanishamiz, sevamiz, ajralamiz, kariyeramizni quramiz, ko'tarilishlar va pasayishlarni boshdan kechiramiz. Va bularning barchasi ijtimoiy tarmoqlarda aks etadi. Bu bizning haqiqatimiz. Buni "yaxshi" yoki "yomon" deb baholashning o'rni yo'q. Biz allaqachon shunday yashayapmiz va buni o'zgartirib bo'lmaydi. Qolgan narsa - moslashish. Natijada biz nimaga erishamiz?

Ba'zi zamonaviy tadqiqotlar ijtimoiy tarmoqlarga yangi ijtimoiy institut maqomini berishmoqda. Bu shuni anglatadiki, biz ichki rollar va statuslarni shakllantirish haqida gapirayapmiz, bu esa bizning "Men" obrazimizni shakllantirishga bevosita ta'sir ko'rsatadigan tizimdir.

Nima Noto'g'ri?​

Dunyoning Imiji​

Tanishlarimiz yoki mashhurlarining ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarini varaqlayotganda, zamonaviy inson o'zini taqqoslash tahlilida cho'kib ketish xavfini tug'diradi: u yerda maysazor yashilroq, tabassumlar kengroq, bolalar baxtliroq. Cheksiz taqqoslashlar va solishtirishlar bizning kayfiyatimizga salbiy ta'sir ko'rsatadi. Mijozlarim tez-tez sessiyaga boshqalarning tezroq, balandroq, kuchliroq ekanligi haqidagi hikoyalarni olib kelishadi. Bu hikoyalar xavotir, tashvish, aybdorlik hissi va hatto o'zini hech narsaga yaramasdek his qilish bilan birga keladi. Biz dunyoning ideal shirin hayotini ko'ramiz va bu bizni og'ritadi. "Men"ning yetarli emaslik konsepsiyasi paydo bo'ladi: yetarlicha chiroyli emas, yetarlicha ozg'in emas, yetarlicha aqlli emas va hokazo. O'z yutuqlarimiz qadrsizlanadi, ichki tanqidchi peshqadamga chiqadi. Va undan keyin hech narsa o'xshamagandan keyin nimaga harakat qilish kerak degan holsizlik keladi.

"Layk"lar Fikrlash Tarzi​

Ikkinchi hikoya internet-makonida o'z-o'zini taqdim etish bilan bog'liq. Bu yerda erkin "Men" o'zini bo'lishdan to'xtaydi: kuchli nazorat mexanizmlari ishga tushadi. Shunchaki omon qolish uchun ekspertlik darajasidagi ekspertlikni, muvaffaqiyatli muvaffaqiyatni va baxtli baxtni ko'rsatish kerak. Real sharoitlarda "raqobatbardosh" bo'lish uchun ichki qoniqish yetarli emas: biz uni tashqi baholash bilan almashtiramiz. "Layk"lar va repostlar bizning o'z-o'zimizni qabul qilishimizni shakllantiradi: meni shunday qabul qilishadi, boshqacha qilib esa rad etishadi. Ko'pincha anonim obunachilar tomonidan rad etilgan "Men" aslida bizning qadriyatli "Men"imizdir. Va qachonki biz bo'lishni istagan narsamizdan voz kechishimiz kerak bo'lsa, stress darajasi oshadi. Natijalar shundan kelib chiqadi: biz o'z joyimizda his qilmaymiz, chuqur aybdorlik, afsuslanish yoki umidsizlikni boshdan kechiramiz va o'zimizni qayta qabul qilish uchun ko'proq kuch va vaqt sarflaymiz. Omadsizliklar va salbiy sharhlar haqida gapirmasa ham bo'ladi! Bu bizni yerga urib, butun kun davomida tortishuvchi depressiv fikrlarga cho'mdirishi mumkin.

Haqiqatni Yo'qotish​

Internet-makoni foydali materiallar bilan bir qatorda informatsion chiqindilarga ham to'la. Ba'zida biz biror kishining kontentiga shunchalik qiziqib qolamizki, boshqalarning hayotini yashashni boshlaymiz: kimgadir qoyil qolamiz, ularning his-tuyg'ularini yashaymiz, ular bilan bo'layotgan voqealarni ularning "standartlari" bilan o'lchaymiz. O'z ehtiyojlarimiz, maqsadlarimiz va orzularimiz ikkinchi darajaga tushadi. O'zimiz haqida o'ylashga vaqt yo'q: ijtimoiy tarmoqlar bizga cheksiz kontent oqimini beradi, biz uni kunlar davomida yutib olishimiz mumkin. Bu yerda biz shaxsiy identifikatsiyani yo'qotish xavfini tug'diramiz.

Hammasi Umidsizmi?​

Bir daqiqaga to'xtaylik. Nafas olaylik. Va boshqa tomondan qarashga harakat qilaylik. Bolalikda egri oynalar labirintida bo'lganmisiz? "Nu, pogodi!" seriyasidagi kabi. Bu yerda ham xuddi shunday. Biz haqiqatning aksini ko'ramiz, lekin u buzilgan: bir joyda juda ko'p, boshqa joyda esa siqilgan. Aslida, bu optik illyuziyalar to'plami. Har bir foydalanuvchi (shu jumladan biz o'zimiz ham!) o'z aksining qaysi qismini ko'rsatishni diqqat bilan tanlaydi. Biz o'z kundalik hayotimizni kimningdir eng yaxshi lahzalari bilan solishtiramiz. Kimningdir tanlangan va filtrlangan tajribasi bilan. Biz sterillangan toza hovuzlar suvida cho'kib ketamiz, dengiz va okeanlarda emas, dastlabki tuyulganidek.

Bu normal holat. Bu o'yinning shartlari. Agar unga o'z qoidalarimizni qo'shsak, u hali ham qiziqarli bo'lishi mumkin. Men sizni ijtimoiy tarmoqlar - bu dunyo yomonligi degan fikrga ishontirishni istamayman. Aksincha! Ular orqali biz muloqot qilamiz, rivojlanamiz, o'ziga xosligimizni namoyish etamiz, ijodimizni bo'lishamiz, fikr-mulohazalar olamiz. Bir so'z bilan aytganda, ufqlarni kengaytiramiz. E'tibor bering, biz bunga boshladik. Ammo shuni esda tutish kerakki, hatto dori ham katta miqdorda zaharga aylanadi. Biz hamma narsani o'zgartira olmaymiz, chunki hamma narsa bizga bog'liq emas. Lekin qiyinchiliklarni keltirib chiqaradigan narsalarga bo'lgan munosabatimizni o'zgartirishga qodirmiz. Ijtimoiy tarmoqlar - bu ko'plab insoniy ehtiyojlarni amalga oshirish uchun ajoyib vositadir va undan voz kechish ahmoqlik bo'lardi. Ammo o'zingizni taqqoslash va xavotirda tutib olsangiz, egri oynalarni eslang. Va bu yerda yolg'iz emassiz.

Mana, ijtimoiy tarmoqlarni o'zingizning foydangizga ishlatish uchun bir necha tavsiyalar:

1. Faqat sizga zavq va motivatsiya beradigan kontentni tomosha qiling/o'qing/varaqlang, xavotir uyg'otadigan kontentni emas.
2. O'z kontentingizni filtrlang: ommaga oshkor qilmoqchi bo'lmagan narsalarni, hatto his-tuyg'ular bilan, nashr etmang. His-tuyg'ular o'tadi, lekin informatsion iz qoladi.
3. Onlayn refleksiya qiling. O'zingizga minnatdorchilik bildiring, kichik yutuqlar va muvaffaqiyatlarni, ilhomlantiruvchi lahzalarni belgilang.
4. Ijtimoiy tarmoqlarda vaqtni nazorat qiling: agar "ilgakda" ekanligingizni his qilsangiz, o'zingizni tortib olishga harakat qiling va hech bo'lmasa biroz vaqt boshqa narsa bilan shug'ullaning.
5. O'zingizga yo'naltiring. O'z qarashlaringiz va qadriyatlaringizni eslang (va ulashishga harakat qiling). Hatto virtual dunyoda ham ideal emas, real bo'ling.