Импульсивлик — бу инсоннинг ташқи стимулларга жавоб беришга бўлган тўсатданги реакцияси. Бу реакциялар кўпинча одамни кутилмаган ҳолатларга олиб келади: ортиқча овқатланиш, низолар ёки зарарли одатларга мойиллик. Келинг, импульсивлик механизмларини ва унинг ташвиш билан боғлиқлигини тушунишга ҳаракат қиламиз.
Импульсивлик механизми
Импульсивлик — бу тўсатдан реакция бўлиб, биринчи навбатда стимулга жавоб берилади, сўнгра эса онгли равишда тушуниш жараёни содир бўлади. Бу жараён қуйидагича:
Аффект пайти — бу жараёнда энг муҳим нуқта. Айнан шу паллада яширин ташвиш юзага чиқади. Инсон бу лавҳада ўзининг ташвиш ва қўрқувларини тўлиқ тушунмайди, лекин бундай ҳис-туйғулар унинг турли хил реакцияларга сабаб бўлади. Импульсивлик кўпинча ташвиш даражасига боғлиқ бўлади: ташвиш қанчалик юқори бўлса, реакция шунчалик кучли ва тўсатдан бўлади.
Импульсивлик билан қандай курашиш мумкин?
Импульсивликни бошқариш учун биринчи қадам ташвишни тушуниш ва унга қарашдан иборат. Бу қуйидаги қадамлардан иборат:
Психологик ёрдам жуда муҳим. Бу сизнинг ёлғиз эмаслигингизни, ёрдам ва тушуниш борлигини кўрсатади. Қийин вазиятларда ёрдам излаш ҳаётингизнинг асосий қисми бўлиши керак. Соғлом ва бахтли ҳаёт сари одимлаш учун ўзингизга ғамхўрлик қилинг!
Импульсивлик механизми
Импульсивлик — бу тўсатдан реакция бўлиб, биринчи навбатда стимулга жавоб берилади, сўнгра эса онгли равишда тушуниш жараёни содир бўлади. Бу жараён қуйидагича:
- Стимул: Ташқи омил пайдо бўлади (масалан, кимдир навбатда сизни босиб ўтади).
- Аффект: Инсон кучли ҳис-туйғуларни (қизиш, шармандалик ёки ғазаб) туяди, лекин уларни аниқ тасвирлай олмайди.
- Реакция: Одам жароҳатланганини ҳис қилади ва жавоб беради (масалан, ўша одамга ғазаб билан сўзлар айтиш).
- Онгли тушуниш: Фақат реакциядан сўнг, инсон ўз ҳис-туйғуларини тушуниб етади.
Аффект пайти — бу жараёнда энг муҳим нуқта. Айнан шу паллада яширин ташвиш юзага чиқади. Инсон бу лавҳада ўзининг ташвиш ва қўрқувларини тўлиқ тушунмайди, лекин бундай ҳис-туйғулар унинг турли хил реакцияларга сабаб бўлади. Импульсивлик кўпинча ташвиш даражасига боғлиқ бўлади: ташвиш қанчалик юқори бўлса, реакция шунчалик кучли ва тўсатдан бўлади.
Импульсивлик билан қандай курашиш мумкин?
Импульсивликни бошқариш учун биринчи қадам ташвишни тушуниш ва унга қарашдан иборат. Бу қуйидаги қадамлардан иборат:
- Ўзини бошқариш (саморегуляция): Импульсивликни камайтиришнинг асосий воситаси. Бу ўз ҳис-туйғуларини назорат қилиш ва ҳаддан ташқари кучли реакциялардан сақланишни ўз ичига олади.
- Ташвиш билан ишлаш:
- Ташвиш даражасини англаб етиш муҳим. Ташвишнинг нимадан келиб чиқаётганини тушуниб, ўзингизга савол беринг: нима бу ҳис-туйғуларни пайдо қилади ва уларнинг манбаси нима?
- Разрушителни ҳимояни экологик ҳимояга алмаштириш. Бу, масалан, ғазабни фойдали йўллар билан чиқаришни, стрессни енгишнинг саломатликка тўғри келадиган йўлларини топишни ўз ичига олади.
Психологик ёрдам жуда муҳим. Бу сизнинг ёлғиз эмаслигингизни, ёрдам ва тушуниш борлигини кўрсатади. Қийин вазиятларда ёрдам излаш ҳаётингизнинг асосий қисми бўлиши керак. Соғлом ва бахтли ҳаёт сари одимлаш учун ўзингизга ғамхўрлик қилинг!