Insoniy jinsiy rivojlanish tug'ilishdan to o'limga qadar davom etadigan uzluksiz jarayon bo'lib, u hech qachon to'xtamaydi. Jinsiy rivojlanish bir necha bosqichlarga bo'linadi va bu jarayonni tibbiyotda "ontogenez" deb atashadi. Inson hayotida bu bosqichlar ettitadir.
Bu davrda birlamchi jinsiy belgilar va bolaning morfologik jinsi shakllanadi. Ushbu bosqichda jinsiy xromosomalar XX yoki XY shaklida aniqlanadi va bola ayol yoki erkak jinsiy kimligiga ega bo'ladi.
Prapuberta davri (1-3 yosh, 5-7 yosh)
Bu davrda bolaning jinsiy o'zini anglash shakllanadi. Bola 2,5 yoshga yetganida o'z jinsini aytishi kerak bo'ladi. 3-4 yoshgacha bu javob aniqlanmasa, psixolog yoki seksolog bilan maslahatlashish lozim. Bu davrda bolalar "men kimman?" degan savolga javob berishga harakat qiladilar.
Prepuberta davri (5-7 yosh - 11-12 yosh)
Ushbu bosqichda bola o'z jinsiy rolini qanday bajarishi kerakligini o'rganadi. Maktab davrida bolalar jinsiy guruhlar asosida ajraladilar. Maktablarda jinsiy o'yinlar va masturbatsiya kabi hodisalar paydo bo'ladi.
Pubertat davri (12-18 yosh)
Bu davrda asosiy savol "Men kim bilanman?" degan savoldir. Bu bosqichda jinsiy orientatsiyalar va jinsiy sheriklik mahorati rivojlanadi. O'g'il bolalarda pollyutsiyalar, qizlarda esa hayz ko'rish jarayonlari boshlanadi.
O'tish davri (15-30 yosh)
Bu bosqich jinsiy tajriba orttirish va munosabatlar shakllanish davridir. O'zini isbotlash va munosabatlarni kuchaytirish davri deb ham ataladi. Bu yoshda bola va qizlar oilaviy hayot uchun zaruriy tajribalarni yig'ishadi.
Zullik davri (25-30 - 55 yosh)
Bu davrda jinsiy hayot muntazam bo'ladi. Erkaklarda jinsiy faoliyat asta-sekin kamayishi mumkin, ammo bu davrda jinsiy rivojlanish va jinsiy hayot muhim o'rinni egallaydi.
Involyutsion davr (55 yoshdan keyin)
Bu davrda jinsiy qiziqish va jinsiy faoliyat asta-sekin pasayadi. Bu davrda jinsiy libidoning pasayishi kuzatiladi va jinsiy yaqinlik ko'proq hissiy yaqinlik va do'stlikka aylanadi.
Jinsiy rivojlanishning har bir bosqichi inson hayotining muhim qismidir va ularning har biri jinsiy xatti-harakatlarni shakllantirishda muhim rol o'ynaydi.
Jinsiy rivojlanishning yosh bosqichlari:
Perenatal davr (tug'ilishgacha bo'lgan davr)Bu davrda birlamchi jinsiy belgilar va bolaning morfologik jinsi shakllanadi. Ushbu bosqichda jinsiy xromosomalar XX yoki XY shaklida aniqlanadi va bola ayol yoki erkak jinsiy kimligiga ega bo'ladi.
Prapuberta davri (1-3 yosh, 5-7 yosh)
Bu davrda bolaning jinsiy o'zini anglash shakllanadi. Bola 2,5 yoshga yetganida o'z jinsini aytishi kerak bo'ladi. 3-4 yoshgacha bu javob aniqlanmasa, psixolog yoki seksolog bilan maslahatlashish lozim. Bu davrda bolalar "men kimman?" degan savolga javob berishga harakat qiladilar.
Prepuberta davri (5-7 yosh - 11-12 yosh)
Ushbu bosqichda bola o'z jinsiy rolini qanday bajarishi kerakligini o'rganadi. Maktab davrida bolalar jinsiy guruhlar asosida ajraladilar. Maktablarda jinsiy o'yinlar va masturbatsiya kabi hodisalar paydo bo'ladi.
Pubertat davri (12-18 yosh)
Bu davrda asosiy savol "Men kim bilanman?" degan savoldir. Bu bosqichda jinsiy orientatsiyalar va jinsiy sheriklik mahorati rivojlanadi. O'g'il bolalarda pollyutsiyalar, qizlarda esa hayz ko'rish jarayonlari boshlanadi.
O'tish davri (15-30 yosh)
Bu bosqich jinsiy tajriba orttirish va munosabatlar shakllanish davridir. O'zini isbotlash va munosabatlarni kuchaytirish davri deb ham ataladi. Bu yoshda bola va qizlar oilaviy hayot uchun zaruriy tajribalarni yig'ishadi.
Zullik davri (25-30 - 55 yosh)
Bu davrda jinsiy hayot muntazam bo'ladi. Erkaklarda jinsiy faoliyat asta-sekin kamayishi mumkin, ammo bu davrda jinsiy rivojlanish va jinsiy hayot muhim o'rinni egallaydi.
Involyutsion davr (55 yoshdan keyin)
Bu davrda jinsiy qiziqish va jinsiy faoliyat asta-sekin pasayadi. Bu davrda jinsiy libidoning pasayishi kuzatiladi va jinsiy yaqinlik ko'proq hissiy yaqinlik va do'stlikka aylanadi.
Jinsiy rivojlanishning har bir bosqichi inson hayotining muhim qismidir va ularning har biri jinsiy xatti-harakatlarni shakllantirishda muhim rol o'ynaydi.