Insonning psixoanalitik psixoseksualligi

Z. Freydning psixoanaliz va insonning psixoseksualligini o‘rganishni tavsiya qilgan asari bu “Seksuallik nazariyasiga oid uchta maqola” deb ataladi. Unda u jamiyatda inson psixoseksualligi bilan bog‘liq uchta afsonaga ishora qiladi, ular:

1. Jinslarning jinsiy jalb etilishi
2. Psixoseksual bo‘shashishga erishish uchun jinsiy a'zolarni birlashtirish
3. Bolalikdagi jinsiylik yo‘qligi va jinsiylik faqat pubertat davrida paydo bo‘lishi

Psixoseksuallikning asosiy g‘oyalari

Z. Freydning nevrozlar, psixozlar va psixoseksual buzilishlar bo‘yicha klinik amaliyotga asoslangan keyingi ishlari psixoseksuallikning psixoanalitik kontseptsiyasini shakllantirdi. Ushbu kontseptsiya qisqacha shundayki, insonning psixoseksualligi hayvonlar dunyosidagi jinsiylikdan farqli ravishda naslni davom ettirish instinkti asosida ishlamaydi, balki inson psixikasining o‘ziga xos xususiyatlari natijasida shakllangan yanada murakkab mexanizmga asoslanadi.

Inson psixikasining o‘ziga xos xususiyatlari

1. Inson psixikasining instinktiv (“hayvoniy”) ehtiyojlari va ijtimoiy ehtiyojlarga bo‘linishi.
2. Psixikaning ongli qismi va ong osti qismiga bo‘linishi.

Aynan ushbu psixikaning o‘ziga xos xususiyatlari tufayli inson dunyosidagi jinsiylik, tug‘ilgan paytidan boshlab, o‘sish va rivojlanish jarayonida psixoseksuallikka aylanadi va naslni davom ettirish instinkti yo‘qoladi va inson jinsiyligining psixik komponenti paydo bo‘ladi.

Psixoseksuallik rivojlanishining bosqichlari

Bu jarayon ikki bosqichda sodir bo‘ladi:

1. Infantil jinsiylik – autoerotizm (o‘z tanasidan jinsiy zavqlanish) va ob'ektlarga (ota-onalar va yaqin atrofdagilar) qaratilgan erotizm.
2. Kattalar psixoseksualligi – bolalik jinsiyligini qayta tiklash va ongdan chiqarib tashlashning takrorlanishi hisoblanadi.

Psixoseksuallikning shakllanishidagi asosiy tushunchalar

Inson psixoseksualligi shakllanishining psixoanalitik kontseptsiyasining asosiy tushunchalari:

1. Og‘iz, anal, falik bosqichlari – ular bola jinsiy zavqlanishini shakllantiradi va shartli normal sharoitda ular genital psixoseksuallik bilan yakunlanadi.
2. Edip kompleksi
3. Kastratsiya kompleksi
4. Sevgi yo‘qotish qo‘rquvi
5. Erkaklarning noroziligi
6. Libido fiksatsiyasi va regressiyasi

Psixoseksual bo‘shashuv turlari

Psixoseksual bo‘shashishni shartli ravishda ikki turga bo‘lish mumkin:

1. Tana qismlaridan foydalangan holda bo‘shashish – shartli standart va perversiv jinsiylik.
2. Libido bo‘shashishining o‘rnini bosuvchi turlar – psixopatologiyalar (nevrozlar – isteriyalar, majburiyatlar), psixozlar (shizofreniya, paranoiya) va libido energiyasining sublimatsiyasi natijasida ijtimoiy yoki professional faoliyat orqali bo‘shashish.

Psixoanalitik kabinetga murojaat qilish sabablari

Psixoanalitik kabinetga asosan qisman yoki to‘liq almashtirilgan psixoseksuallikka ega bo‘lgan odamlar kelishadi va ko‘pincha bu nevroz shaklida bo‘ladi (fobiyalar, isteriyalar, ishonchsizliklar, o‘y-fikrlardagi va xulq-atvordagi majburiyatlar).

Misol sifatida rashk muammolari

Masalan, odamlar ko‘pincha haddan tashqari rashk bilan murojaat qilishadi. Odatda, bunday rashkning asosi Edip kompleksi yoki bolalikdagi ota-onalar bilan bog‘liq raqobatbardosh fantaziyalardir.

O‘ziga xos jinsiy munosabatlar

Freydning "Erkaklarda muhabbat ob'ektini tanlashning o‘ziga xos turi haqida" asarida tasvirlangan ba'zi holatlar, masalan, "fohishaga bo‘lgan muhabbat", jinsiy aloqa bilan bog‘liq bo‘linish va o‘ziga xos jinsiy munosabatlar tushuntiriladi.

Seksual fantaziyalarning ahamiyati

Odamlar ko‘pincha psixoanalitik kabinetga o‘zlarining jinsiy fantaziyalari bilan kelishadi. Bular psixik va psixoanalitik diagnostika uchun qimmatli material hisoblanadi.