Ҳар бир ота-она фарзандини қандай тарбиялашни мустақил равишда ҳал қилишга ҳақли. Агар тарбия усули қонунларга зид бўлмаса ва боланинг ҳуқуқларини бузмаса, албатта.
Бола катта бўлган сари, унга кўпроқ эркинлик берилади. Бу табиий жараён. Ота-она фарзандига баъзи ҳолатларда мустақил ҳаракат қилиш ҳуқуқини беришни бошлайди. Бу нормал ҳолат!
«Мен фарзандимнинг уй вазифасини текширмайман, чунки у уларни мустақил равишда бажаради. Унинг баҳолари шуни тасдиқлайди.»
Бу схема бола ота-онанинг умидларини оқлаётган пайтда яхши ишлайди. Ваколатларни топширишдан олдин болага мажбуриятларни ҳам таништириш, шунингдек, ўзингизнинг тушунчаларингизни баён қилиш муҳимдир. Масалани олдиндан муҳокама қилиш керак.
Муросасизлик қайердан келиб чиқади?
Муросасизлик ота-онанинг фикрига кўра бирор нарса кераклигидек бўлмаса, бошланади. Масалан, «Математикадан иккилик кўрдим. Яна дарсларни текширишни бошлайман, чунки мен текширганда бундай ҳолат йўқ эди!»
Қўллаб-қувватловчи ота-она боланинг ҳаётида нималар содир бўлганини тушунишга ҳаракат қилади. Боланинг ўзига кўра ёмон баҳоларни нима сабаб бўлганини аниқлайди ва бу сабаб бартараф қилинса, муаммо ҳал бўлади, ота-онанинг ишончи тикланади.
Лекин ҳамма вақт сабабни топиб бўлмайди ва ҳамма вақт ишонч қайта тикланмайди. Шунда ота-она назорати кучаяди.
Қайси йўлни танлаш керак?
Бола катта бўлган сари, унга кўпроқ эркинлик берилади. Бу табиий жараён. Ота-она фарзандига баъзи ҳолатларда мустақил ҳаракат қилиш ҳуқуқини беришни бошлайди. Бу нормал ҳолат!
«Мен фарзандимнинг уй вазифасини текширмайман, чунки у уларни мустақил равишда бажаради. Унинг баҳолари шуни тасдиқлайди.»
Бу схема бола ота-онанинг умидларини оқлаётган пайтда яхши ишлайди. Ваколатларни топширишдан олдин болага мажбуриятларни ҳам таништириш, шунингдек, ўзингизнинг тушунчаларингизни баён қилиш муҳимдир. Масалани олдиндан муҳокама қилиш керак.
Муросасизлик қайердан келиб чиқади?
Муросасизлик ота-онанинг фикрига кўра бирор нарса кераклигидек бўлмаса, бошланади. Масалан, «Математикадан иккилик кўрдим. Яна дарсларни текширишни бошлайман, чунки мен текширганда бундай ҳолат йўқ эди!»
Қўллаб-қувватловчи ота-она боланинг ҳаётида нималар содир бўлганини тушунишга ҳаракат қилади. Боланинг ўзига кўра ёмон баҳоларни нима сабаб бўлганини аниқлайди ва бу сабаб бартараф қилинса, муаммо ҳал бўлади, ота-онанинг ишончи тикланади.
Лекин ҳамма вақт сабабни топиб бўлмайди ва ҳамма вақт ишонч қайта тикланмайди. Шунда ота-она назорати кучаяди.
Қайси йўлни танлаш керак?
- Болага нисбатан назоратни кучайтириш мумкин, уни мактабдаги муваффақиятсизликлари учун танқид қилиш, натижада у билан бўлган муносабатларни бузиш ва унинг ишончини йўқотиш мумкин.
- Ёки ота-она ўз назоратини юмшатиб, болани қўллаб-қувватлаш учун ўзида куч топиши мумкин. Балки бола ичида иккилик учун қийналаётгандир, ҳатто ташқи кўринишда тинч кўринса ҳам. Танқид ўрнига боланинг ҳаёти ҳақида қизиқиб сўраш мумкин — фақат мактаб дарслари эмас, унинг қизиқишлари ва орзулари ҳақида суҳбат қилиш лозим.