Charl Gelman, mashhur psixolog va seksolog, sheriklar o‘rtasidagi jinsiy munosabatlarni o‘rganish uchun noyob yondashuv ishlab chiqqan. Uning jinsiy o‘zaro munosabatlar tsikli jinsiy aloqa vaqtida nima sodir bo‘lishini va uning qanday rivojlanishini tushunish uchun muhim vositadir.
Ushbu maqolada biz jinsiy istakning rivojlanish bosqichlari va uning fiziologik ko‘rinishlarini ko‘rib chiqamiz.
Jinsiy qiziqish — bu bosqichda odam atrofidagi jinsiylikka qiziqish bildira boshlaydi, jinsiylikni fenomen sifatida va o‘z tanasini o‘rganadi. Bu ichki hayajon va qiziqish, aniq bir sherikka bo‘lgan istak paydo bo‘lishidan ancha oldin yuzaga keladi.
Jinsiy istak — bu boshqa (real yoki tasavvur qilingan) shaxsga bo‘lgan qiziqishning ongli ravishda paydo bo‘lishi, unda ob’ektga bo‘lgan qiziqish va turli xil hayajon belgilari ko‘rinadi, ular fikr va fantaziyalardan kelib chiqadi. Bu vaqtda inson bu jinsiy munosabatlar tsiklini davom ettirish yoki uni sekinlashtirish yoki to‘xtatishga qaror qiladi. Hayajon fiziologik ko‘rinishlar bilan birga keladi va taranglik ortib boradi, natijada tana yaqin aloqa va sherik bilan yaqin o‘zaro munosabatlarga tayyorlanadi.
Hayajon — bu paytda asosiy fiziologik belgilar yaqqol ko‘rinadi, jumladan vaginaning namlanishi va erektsiya. Tana yaqin aloqalar uchun tayyorlanadi.
Plato — bu hayajon darajasi doimiy ravishda yuqori cho‘qqiga yetadigan bosqich bo‘lib, xuddi portlash oldidan to‘plangan energiya kabi. Bu bosqichda organizm orgazmga tayyor holatga keladi, hayajon kuchi barqaror yuqori darajada bo‘lib, jismoniy reaksiya boshlanadi.
Orgazm — bu nafaqat jismoniy, balki psixologik tajriba hamdir. Orgazmning jismoniy jihati energiyaning kuchli chiqishi va mushaklarning qisqarishi bilan namoyon bo‘ladi. Biroq orgazmning psixologik tomoni juda shaxsiydir va bir xil odamda har xil vaqtlarda, turli vaziyatlarda, turli stimulyatsiyalarda va hatto turli sheriklar bilan juda farqli bo‘lishi mumkin. Shunday qilib, orgazmni qabul qilish va his qilish sezilarli darajada o‘zgarishi mumkin.
Hal qilish — bu orgazmdan keyin boshlanadigan va organlar va tananing dastlabki holatiga qaytishi, qonning orqaga qaytishi, puls va yurak urishining tiklanishi bilan tavsiflanadigan bo‘shashish bosqichidir. Bu bosqich bir necha daqiqadan bir necha soatgacha davom etishi mumkin.
Refraktor davri — bu hal qilish bosqichidan keyin yoki u bilan bir vaqtda boshlanadigan bosqich bo‘lib, yangi tsiklga kirish mumkin bo‘lmagan paytdir. Bu davrda stimulyatsiya og‘riqli va salbiy qabul qilinishi mumkin.
Psixik qayta ishlash — bu olingan tajribani tahlil qilish jarayoni bo‘lib, unga yoqqan va yoqmagan narsalarni baholash kiradi. Bu jarayon sherik bilan bo‘lgan o‘zaro munosabatlar tsikli davomida sodir bo‘lishi mumkin va o‘z-o‘zini tahlil qilish onini ifodalaydi.
Charl Gelman tomonidan taklif qilingan jinsiy o‘zaro munosabatlar tsiklini o‘rganish jinsiy munosabatlar qanday ishlashini yaxshiroq tushunishga yordam beradi.
Har bir bosqich — qiziqishdan tortib hissiy qayta ishlashgacha — sheriklar o‘rtasida yaqinlik yaratishda muhimdir. Ushbu bosqichlarni tushunish jinsiy hayotni yaxshilaydi va ochiq muloqotni rivojlantiradi.
Ushbu maqolada biz jinsiy istakning rivojlanish bosqichlari va uning fiziologik ko‘rinishlarini ko‘rib chiqamiz.
Jinsiy qiziqish — bu bosqichda odam atrofidagi jinsiylikka qiziqish bildira boshlaydi, jinsiylikni fenomen sifatida va o‘z tanasini o‘rganadi. Bu ichki hayajon va qiziqish, aniq bir sherikka bo‘lgan istak paydo bo‘lishidan ancha oldin yuzaga keladi.
Jinsiy istak — bu boshqa (real yoki tasavvur qilingan) shaxsga bo‘lgan qiziqishning ongli ravishda paydo bo‘lishi, unda ob’ektga bo‘lgan qiziqish va turli xil hayajon belgilari ko‘rinadi, ular fikr va fantaziyalardan kelib chiqadi. Bu vaqtda inson bu jinsiy munosabatlar tsiklini davom ettirish yoki uni sekinlashtirish yoki to‘xtatishga qaror qiladi. Hayajon fiziologik ko‘rinishlar bilan birga keladi va taranglik ortib boradi, natijada tana yaqin aloqa va sherik bilan yaqin o‘zaro munosabatlarga tayyorlanadi.
Hayajon — bu paytda asosiy fiziologik belgilar yaqqol ko‘rinadi, jumladan vaginaning namlanishi va erektsiya. Tana yaqin aloqalar uchun tayyorlanadi.
Plato — bu hayajon darajasi doimiy ravishda yuqori cho‘qqiga yetadigan bosqich bo‘lib, xuddi portlash oldidan to‘plangan energiya kabi. Bu bosqichda organizm orgazmga tayyor holatga keladi, hayajon kuchi barqaror yuqori darajada bo‘lib, jismoniy reaksiya boshlanadi.
Orgazm — bu nafaqat jismoniy, balki psixologik tajriba hamdir. Orgazmning jismoniy jihati energiyaning kuchli chiqishi va mushaklarning qisqarishi bilan namoyon bo‘ladi. Biroq orgazmning psixologik tomoni juda shaxsiydir va bir xil odamda har xil vaqtlarda, turli vaziyatlarda, turli stimulyatsiyalarda va hatto turli sheriklar bilan juda farqli bo‘lishi mumkin. Shunday qilib, orgazmni qabul qilish va his qilish sezilarli darajada o‘zgarishi mumkin.
Hal qilish — bu orgazmdan keyin boshlanadigan va organlar va tananing dastlabki holatiga qaytishi, qonning orqaga qaytishi, puls va yurak urishining tiklanishi bilan tavsiflanadigan bo‘shashish bosqichidir. Bu bosqich bir necha daqiqadan bir necha soatgacha davom etishi mumkin.
Refraktor davri — bu hal qilish bosqichidan keyin yoki u bilan bir vaqtda boshlanadigan bosqich bo‘lib, yangi tsiklga kirish mumkin bo‘lmagan paytdir. Bu davrda stimulyatsiya og‘riqli va salbiy qabul qilinishi mumkin.
Psixik qayta ishlash — bu olingan tajribani tahlil qilish jarayoni bo‘lib, unga yoqqan va yoqmagan narsalarni baholash kiradi. Bu jarayon sherik bilan bo‘lgan o‘zaro munosabatlar tsikli davomida sodir bo‘lishi mumkin va o‘z-o‘zini tahlil qilish onini ifodalaydi.
Charl Gelman tomonidan taklif qilingan jinsiy o‘zaro munosabatlar tsiklini o‘rganish jinsiy munosabatlar qanday ishlashini yaxshiroq tushunishga yordam beradi.
Har bir bosqich — qiziqishdan tortib hissiy qayta ishlashgacha — sheriklar o‘rtasida yaqinlik yaratishda muhimdir. Ushbu bosqichlarni tushunish jinsiy hayotni yaxshilaydi va ochiq muloqotni rivojlantiradi.