Буллинг ёш болалар ва ўсмирлар ўртасидаги оддий агрессиядан фарқ қилади. У кўпинча аста-секинлик билан ривожланади ва уни ўз вақтида кўриш катталар учун қийин бўлади. Буллинг билан боғлиқ аломатларни аниқлаш ва унга тўғри муносабат билдириш муҳимдир.
Буллинг ва оддий агрессиянинг асосий фарқлари
- Мақсадлилик ва тизимлилик: Оддий муносабатларда болалар ўртасидаги муштлашувлар ёки хато учун айтилган танқидлар жуда табиий ҳолатлар. Аммо, буллинг ҳолатида қандайдир ёки бир болани танлаб, доимий равишда қийноққа солиш, у билан масхара қилиш кузатилади. Бу ҳолда танқид ёки қийноқ маълум бир мақсад ва тизим асосида амалга оширилади.
- Шахсий бузилишга уриниш: Буллингда мақсад бир инсонни ёмонлаш, унга кучли салбий таъсир кўрсатишдан иборат бўлади. Бу таъсир кўрсатиш мақсадида ўша шахсга тегишли турли ёлғонлар тарқатилади, уни ҳурматсизликка учратиш ёки шунчаки одамлар орасида уни ёмон кўринишга келтириш учун мўлжалланган бўлади.
- Ўз вақтида катталарнинг аралашуви: Буллингни эрта аниқлашда болалар билан алоқада бўлган катталарнинг етуклиги муҳим. Ўқитувчилар, мактаб раҳбарияти, ҳуқуқ-тартибот органлари ходимлари ва, албатта, ота-оналар буллинг белгиларига эътиборли бўлишлари зарур.
Буллинг аломатлари
Буллингни оддий агрессиядан ажратишда қуйидаги аломатларга эътибор бериш муҳим:- Мақсадли мазах: Бир болани қайта-қайта ёмон номлар билан аташ.
- Бойкот эълон қилиш: Бир бола ёки қиз болани гуруҳдан четлатиш, унга қўшилмаслик.
- Сўз ва хатти-ҳаракатлар билан таҳдид қилиш: Бошқа болалар билан доимий равишда турли йўллар билан қўрқитиш ёки таҳдид қилиш.