Қўрқув уйғотиш эҳтиёжи, айниқса эркаклардаги психологик хусусият сифатида, мураккаб психоаналитик механизмлар билан боғлиқ. Бундай хатти-ҳаракатларни тушуниш ва уларнинг асл сабабларини аниқлаш кўплаб шахсий ва муносабатлардаги муаммоларни ҳал қилишга ёрдам беради.
1. Қўрқув уйғотиш эҳтиёжи ва фаллик ривожланиш босқичи
Психоаналитик назарияда фаллик ривожланиш босқичи куч ва шахсий идентификация билан боғлиқ. Бу босқичда бола жинсий фарқларни англайди ва ўз қудратини ҳис қилади. Баъзида бу босқичдаги қўрқув, масалан, "кастрация қўрқуви" — ўз кучини йўқотиш қўрқуви келиб чиқади. Баъзи эркаклар учун бу қўрқув келажакда зўравонлик ва бошқалар устидан ҳукмронлик қилишга интилиш орқали ифода этилиши мумкин.2. Қўрқув уйғотиш эҳтиёжи – ҳимоя механизми сифатида
Баъзи эркаклар ўзларидаги кучсизлик ёки камчилик ҳиссини компенсациялаш учун қўрқув уйғотишни танлайдилар. Бу орқали улар ўзини ҳимоя қилиб, бошқарув ҳиссини сақлаб қолишга интиладилар. Қўрқув уйғотиш орқали улар ўз кучи ва қудратини намоён қилиб, ўзини устун ва хавфсиз ҳис қилади.3. Фиксация ва унинг таъсири
Агар болаликдаги фаллик босқичдаги ривожланиш жараёни тўлиқ амалга ошмаса, инсоннинг фикр ва хатти-ҳаракати ушбу босқичга тўхтаб қолиши мумкин. Бу ҳолатда, инсон қудратни намойиш қилишга, бошқалар устидан ҳукмронлик қилишга ва уларни назорат қилишга уриниши мумкин.4. Қўрқув уйғотувчи шахслар учун фиксация нуқталари
- Тан олинмаган эҳтиёжлар: Агар бола тан олинмаган ёки у билан боғлиқ муҳаббат ва қўллаб-қувватлаш етишмаган бўлса, у катта бўлганида ўз аҳамиятини кўрсатиш учун назорат қилишга ва қўрқув уйғотишга мойил бўлади.
- Кастрация қўрқуви: Ёшлигидан бу қўрқувни енголмаган эркак, уни бошқаларга проекция қилиб, уларнинг ҳаракатларини назорат қилиш орқали қўрқув уйғотишга интилиши мумкин.
- Кучсизликни компенсациялаш: Агар эркак ўзини заиф ҳис қилса ёки ички камчиликдан азият чекса, қўрқув уйғотиш унинг ушбу туйғуларини компенсациялашга ёрдам беради.
5. Қўрқув уйғотишнинг шахсий муносабатлардаги ифодаси
- Муносабатларда ҳукмронлик қилиш: Эркаклар қўрқув уйғотишни ўз қудратини сақлаб қолиш усули сифатида қўллашлари мумкин.
- Эмоционал совуққонлик: Бу турдаги шахслар кўпинча мулоқотда совуққонлик намоён қилиб, қўрқув уйғотиш орқали ҳимояланишга ҳаракат қиладилар.
- Итоаткорликни талаб қилиш: Бу инсон бошқаларни қўрқув орқали итоаткорликка олиб келишни исташи мумкин.