"Men kattaman va kattalar hech qachon yomon kunni boshdan kechirmaydi." Agar biz o‘zimizni yomon his qilsak ham, kuchli bo‘lishimiz kerak. O'zimizni muammolarni to'g'ri boshdan kechirish uchun harakat qilib, o'zimizni zo'rlashga urinib, biz qandaydir tarzda "to'g'ri" qayg'u kechirishga harakat qilamiz. Ammo boshqa muammoga duch kelgan odamlar uchun har doim iliq so'zlar va mehr topamiz. Nega bunday e'tiborni o'zimizga bera olmaymiz?
O‘z-o‘zini baholash bo‘yicha mutaxassis, psixolog va o‘z-o‘zini baholashni mustahkamlash bo‘yicha serial-kitob muallifi Anna Babich bilan birgalikda bu savolga javob izlaymiz.
Tamara haqida hikoya
Tamara hayotidagi muhim bosqichda. U yangi marketing direktori lavozimiga tanlov bo‘lib o‘tadigan yig‘ilishga tayyorlanmoqda. U qattiq ishlaydi, o‘z malakasini isbotlashga va lavozimga ko‘tarilish uchun loyiq ekanligini ko‘rsatishga harakat qilmoqda. Biroq, u kabi ushbu lavozimga da’vogarlik qilayotgan raqibi Lena ham bor.
Kun X keldi. Va… Yig‘ilishda Lena lavozimga ko‘tarilgani e’lon qilindi. Tamara atrofdagi dunyoning qulayotganini his qilmoqda. U ko‘chaga chiqib, yig‘lay boshlaydi va o‘zini ayblaydi.
Ehtimol, bu hikoya ko‘pchilikka tanish tuyuladi. Har birimiz Tamara bo‘lib, bizning ham "ona do'stining o'g'li" bo'lgan davrlarimiz bo'lgan.
Bunday paytlarda biz qayg‘uni his qilmaslik uchun yo‘l izlaymiz: masalan, yig‘lamaslik, o‘zini ushlab turish, bardosh berish. Ammo bu mumkin emas. Og‘ir voqealarni boshdan kechirish uchun aksincha harakat qilish kerak: ularni qabul qilish, kelgan stressga javoban his-tuyg‘ularni yashashga ruxsat berish kerak, go‘yo hech narsa bo‘lmagandek o‘zini tutish kerak emas.
O‘z-o‘zini parvarish qilish muskullari
Kattalarda o‘z-o‘ziga rahm-shafqat qilish ko‘nikmasi yo‘q. Shuning uchun Tamara, masalan, atrofdagilarning qo‘llab-quvvatlashi va roziligiga qattiq bog‘langan. Biroq, bu ko‘pchiligimizga xosdir.
O‘zimizga eng sodiq va ishonchli do‘st bo‘lish mumkin va kerak. Bu og‘ir vaziyatlardan o‘z-o‘zini baholashga zarar yetkazmasdan va yolg‘izlikni his qilmasdan chiqishga yordam beradi. Axir, agar har kim o‘zini o‘zi tashlab qo‘yayotgan bir paytda, hatto o‘zingiz ham o‘zingizga yordam bera olmasangiz, kim yordam beradi? Hech kim.
O‘z-o‘zini qo‘llab-quvvatlash amaliyotlari
Mana sizga o‘z-o‘zini parvarish qilish mushaklarini rivojlantirishga yordam beradigan bir necha amaliyotlar.
Amaliyot № 1
Amaliyot № 2
O‘z-o‘zini baholash bo‘yicha mutaxassis, psixolog va o‘z-o‘zini baholashni mustahkamlash bo‘yicha serial-kitob muallifi Anna Babich bilan birgalikda bu savolga javob izlaymiz.
Tamara haqida hikoya
Tamara hayotidagi muhim bosqichda. U yangi marketing direktori lavozimiga tanlov bo‘lib o‘tadigan yig‘ilishga tayyorlanmoqda. U qattiq ishlaydi, o‘z malakasini isbotlashga va lavozimga ko‘tarilish uchun loyiq ekanligini ko‘rsatishga harakat qilmoqda. Biroq, u kabi ushbu lavozimga da’vogarlik qilayotgan raqibi Lena ham bor.
Kun X keldi. Va… Yig‘ilishda Lena lavozimga ko‘tarilgani e’lon qilindi. Tamara atrofdagi dunyoning qulayotganini his qilmoqda. U ko‘chaga chiqib, yig‘lay boshlaydi va o‘zini ayblaydi.
Ehtimol, bu hikoya ko‘pchilikka tanish tuyuladi. Har birimiz Tamara bo‘lib, bizning ham "ona do'stining o'g'li" bo'lgan davrlarimiz bo'lgan.
Bunday paytlarda biz qayg‘uni his qilmaslik uchun yo‘l izlaymiz: masalan, yig‘lamaslik, o‘zini ushlab turish, bardosh berish. Ammo bu mumkin emas. Og‘ir voqealarni boshdan kechirish uchun aksincha harakat qilish kerak: ularni qabul qilish, kelgan stressga javoban his-tuyg‘ularni yashashga ruxsat berish kerak, go‘yo hech narsa bo‘lmagandek o‘zini tutish kerak emas.
O‘z-o‘zini parvarish qilish muskullari
Kattalarda o‘z-o‘ziga rahm-shafqat qilish ko‘nikmasi yo‘q. Shuning uchun Tamara, masalan, atrofdagilarning qo‘llab-quvvatlashi va roziligiga qattiq bog‘langan. Biroq, bu ko‘pchiligimizga xosdir.
O‘zimizga eng sodiq va ishonchli do‘st bo‘lish mumkin va kerak. Bu og‘ir vaziyatlardan o‘z-o‘zini baholashga zarar yetkazmasdan va yolg‘izlikni his qilmasdan chiqishga yordam beradi. Axir, agar har kim o‘zini o‘zi tashlab qo‘yayotgan bir paytda, hatto o‘zingiz ham o‘zingizga yordam bera olmasangiz, kim yordam beradi? Hech kim.
O‘z-o‘zini qo‘llab-quvvatlash amaliyotlari
Mana sizga o‘z-o‘zini parvarish qilish mushaklarini rivojlantirishga yordam beradigan bir necha amaliyotlar.
Amaliyot № 1
- Hozir sizga yomon bo‘lganini tushuning. Kattalar ham o‘zini yomon his qilishi mumkin.
- Ichki Tanqidchiga ayting: "To'xta. Sen menga yordam bermayapsan." Allaqachon ma’lum bo‘lgan asbobni ishga soling – uni zahiraga yuboring.
- O‘zingizni ayamang. Yig‘lang, his-tuyg‘ularingizning sovishini kuting, o‘zingizni mehr bilan, og‘zaki yoki jismonan silab qo‘ying, iliq qo‘llab-quvvatlash so‘zlarini ayting, har qanday baholardan qoching.
- Agar sizdan harakatlar talab qilinsa va o‘zingizni resursli holatga keltirishingiz kerak bo‘lsa, baland ovozda ayting: "Men kattaman, chunki…"
Amaliyot № 2
- Oynaning oldida o‘tiring va sizga qiyin bo‘lgan va siz qo‘llab-quvvatlashga juda muhtoj bo‘lgan vaziyatni eslang.
- O‘zingizni qo‘llab-quvvatlang va o‘zingizga hamdardlik bildiring. O‘zingizni boshdan, yelkadan silashingiz, quchoqlashingiz va iliq so‘zlarni aytishingiz mumkin.
- Ushbu amaliyotdan oldin va keyingi his-tuyg‘ularingizni belgilab oling.