Kognitiv-harakat terapiyasi kimlar uchun mos

Kognitiv-harakat terapiyasi (KHT) — bu keng doiradagi odamlar va muammolar uchun mos bo'lgan suhbatga asoslangan psixoterapiya turi. Ushbu terapiya quyidagi kasalliklar va holatlar uchun samarali:

• Tashvish buzilishi
• Depressiya
• Post-travmatik stress buzilishi
• Obsessiv-kompulsiv buzilish
• Fobiya
• Moddalarga qaramlik
• Oziq-ovqat bilan bog'liq buzilishlar

Shuningdek, KHT quyidagi holatlarda ham muvaffaqiyatli qo'llanilishi mumkin:

• Munozaralar muammolari
• Ishdagi muammolar
• O'z-o'zini anglash
• Umuman, hayot sifatini yaxshilash va ichki uyg'unlik

KHT muammoni aniqlash va birgalikda belgilangan maqsadlarga erishishga qaratilgan. Ushbu terapiya mijozlarga salbiy yoki buzilgan fikrlash uslublarini va muammoni saqlab qoladigan yoki undan qutilishga xalaqit beradigan xatti-harakatlarni aniqlashga yordam beradi.

KHT ning asosiy maqsadi mijozlar tomonidan identifikatsiya qilingan fikrlar va ularning ta'sirini kamaytirishdir. Mijozlar salbiy fikrlarni aniqlash, ularga qarshi turish orqali yangi va moslashuvchan fikrlash va xatti-harakatlarni o'rganish imkoniyatiga ega bo'lishadi.

Terapiyaning davomiyligi odatda qisqa bo'lib, kitoblarda 5 dan 20 sessiyagacha tavsiya etiladi, bu individual ehtiyojlar va maqsadlarga bog'liq. KHT ko'pincha boshqa terapevtik yondashuvlar va dori-darmonlar bilan birgalikda qo'llaniladi.

Shuni ta'kidlash kerakki, KHT hamma uchun mos emas va ba'zi odamlar uchun boshqa psixoterapevtik yondashuvlar ko'proq foyda keltirishi mumkin. Shuningdek, KHT da etarlicha malakali mutaxassisni tanlash juda muhim.

Kognitiv-harakat terapiyasi uchun moslikni baholash

KHT mijoz uchun mos ekanligini baholash uchun eski bir test mavjud. Bu quyidagi mezonlarga asoslanadi:

1. Mijoz avtomatik fikrlarni aniqlay oladimi? Terapevt avtomatik fikrlar nima ekanligini tushuntirgandan so'ng, mijoz bunday fikrlarni o'zida aniqlab, ular haqida gapira oladimi?
2. Mijoz his-tuyg'ularni aniqlay oladimi va farqlay oladimi? U his-tuyg'ularini aniqlash va nomlashni biladimi, masalan, g'azab, aybdorlik, uyat, qayg'u?
3. Mijoz o'zgarishlar uchun shaxsiy mas'uliyatni qabul qiladimi? Mijoz o'zining hissiy bezovtaligi // farovonligi uchun o'zi sababchi deb hisoblaydimi yoki boshqalarni va atrof-muhitni ayblaydimi?
4. Mijoz KHT ning asosiy tamoyillariga rozi bo'ladimi? U uyga vazifalar berilishini qabul qila oladimi, tushunadimi va rozi bo'ladimi?
5. Mijoz konstruktiv terapevtik munosabatlarni o'rnata oladimi?
6. Mijoz umuman boshqa odamlar bilan ijobiy munosabatlarni o'rnata oladimi, shu jumladan, oldingi terapiya tajribasi?
7. Mijozning muammosi "yangi"mi? Muammo qanchalik surunkali bo'lsa, shunchalik ko'p seanslar kerak bo'ladi.
8. Mijoz aniq ifodalangan himoya xatti-harakatlaridan foydalanmaydimi yoki juda kam foydalanadimi? Masalan, alkogol yoki benzodiazepinlar yordamida tashvish bilan kurashish yoki kuchli qochish kabi xatti-harakatlar qisqa muddatda o'zini yaxshi va xavfsiz his qilishga yordam beradi, lekin uzoq muddatda muammolarni keltirib chiqarishi mumkin.
9. Mijoz seans davomida muammolarga diqqatni jamlashga qodirmi?
10. Mijoz umuman terapiyaga nisbatan optimistik kayfiyatdami?

Shu bilan birga, javoblar "ha" bo'lsa, KHT ancha mos keladi.

Bundan tashqari, "yo'q" javoblari mijoz uchun KHT mos emas degani emas. Bu javoblar, ehtimol, jarayonning qiyin bo'lishini va qo'shimcha ish talab qilishini anglatadi.

Qo'shimcha savollar:

• Psixoz va psixotik holatlar uchun KHT yordam beradimi? Psixoz va psixotik holatlar uchun boshqa yordam kerak. KHT biroz vaqt o'tgach foydali bo'lishi mumkin.
• KHT kimlarga mos emas? KHT hammaga mos kelmasligi mumkin. Ba'zida bu usul yoqmasligi ham mumkin, va bu normal holat.
• KHT bolalar va o'smirlar uchun mosmi? Ma'lum yoshdan boshlab, bolalar o'z fikrlarini anglay olishlari va his-tuyg'ularini nomlashni bilganlarida, KHT foydali bo'lishi mumkin. O'smirlar uchun KHT qo'rqmasdan qo'llanilishi mumkin.