Ko'p uxlashning yomon tomonlari

Qancha uyqu kerak?​

Voyaga yetgan odamga kamida 6,5 soat, optimal ravishda esa 7-8 soat tun uyqusi kerak. Bunda uxlash vaqti ham muhim – u 23:00gacha bo'lishi kerak va uyqu sharoitlari ham muhimdir. Bolalarda esa, yoshga qarab, tun uyqusi uzoqroq bo'ladi. Bolaning yoshi kichikroq bo'lsa, u kunduzgi uyquga ham ko'proq ehtiyoj sezadi.

Uyqu yetishmasligi nima qiladi?​

Kundalik kam uyqu ham "uyqu qarzi"ni to'playdi. Agar tun uyqusi yetarli bo'lmasa, bu odamning umumiy ish qobiliyatiga, kognitiv funksiyalariga, xatti-harakatlari va kayfiyatiga salbiy ta'sir ko'rsatadi. Uyqusizlikdan so'ng, mantiqiy fikrlash qobiliyati pasayadi, diqqat tarqoqligi va konsentratsiya yo'qoladi. Uyqu va uyg'onish davrlarini sun'iy ravishda uzaytirish ichki biologik soatlarning sinxronlashuviga to'sqinlik qiladi va melatonin, o'sish gormoni, insulin, kortizol va prolaktin kabi ko'plab gormonlarga ta'sir qiladi. Bu metabolik, nevrologik va psixik darajalarda salomatlikka zarar yetkazishi mumkin va bir qator kasalliklar xavfini oshirishi mumkin.

Kimlar ko'proq ta'sir qiladi?​

Uyqu yetishmasligini kishi o'zi sezmasligi mumkin. Ish jadvali, smenali ish rejimi va tun smenalari uyquni qisqartirishga sabab bo'ladi. Yangi tug'ilgan chaqaloq bilan yosh ota-onalarda ham uyqu buzilishi ko'p uchraydi. Ayollarda uyqu buzilishi ko'proq uchraydi, bu ijtimoiy majburiyatlarning ko'pligi bilan bog'liq. Yoshi o‘tgan sari uyqu buzilishi ko‘proq kuzatiladi – har o‘n yilda 10% ga ko‘proq. Elektron gadjetlardan foydalanish ham yomon uyquga sabab bo'lishi mumkin. Masalan, yotish oldidan chiroqni yoqib qo'yish uyquning yuzaki bo'lishiga va tez-tez uyg'onishga olib keladi, melatonin gormonini bostiradi.

Nima qilish kerak?​

Uyqu buzilishlari – uyquga ketish qiyinligi, tun bo'yi uyg'onish, tun uyqusidan so'ng uyg'onganda tetiklik yo'qligi va boshqalar – mutaxassis e'tiborini talab qiladi. Dastlab terapevtga murojaat qilish kerak. U batafsil tekshiruv va davolash kerakmi yoki yo'qligini aniqlaydi. Uyqu buzilishi kasallikning alomati yoki mustaqil holat ekanligini aniqlash kerak.

Uyqu muammolarining sabablarini aniqlash muhim – bu xatti-harakat va ijtimoiy-demografik omillar yoki giperoaktivlikka olib keladigan kasalliklar bo'lishi mumkin. Tun simptomlarining mavjudligini aniqlash ham muhim: xurrak, apnoe epizodlari, "bezovta oyoqlar" sindromi, issiqlik hujumlari, terlash va boshqalar. Shifokor uyqu buzilishlarini davolash uchun turli xil psixofarmakoterapiya usullari, psixologik yordam va uyqu gigiyenasi bo'yicha tavsiyalarni taklif qilishi mumkin. Yotish oldidan yaxshi odatlar ham muhim: tinchlantiruvchi musiqa, kitob o'qish, iliq vanna kabi tinchlantiruvchi odatlar; har kuni bir vaqtda yotish va uyg'onish; yotoqxonaning salqin, jim va qorong'i bo'lishiga ishonch hosil qilish; yaxshi uyqu uchun qulay matras va yostiqlar kerak.