Ушбу мақолада психология нуқтаи назаридан кўзга кўринишдан қўрқиш феномени ва уни енгиш йўлларини кўриб чиқамиз. Бу қўрқувни бартараф этиш орқали ҳаёт сифатини яхшилаш мумкин.
Кўзга кўринишдан қўрқиш — турли ёшдаги ва ижтимоий мавқега эга одамларнинг кўп учрайдиган ҳолати. Бу
қўрқув турли шаклларда намоён бўлиши мумкин, масалан, омма олдида гапиришдан қўрқиш ёки ўз фикр ва ҳис-туйғуларини очиқ баён этишдан қўрқиш. Ушбу мақолада бу қўрқув ортида турган психологик механизмлар, унинг оқибатлари ва уни енгиш учун стратегиялар ҳақида суҳбатлашамиз.
Кўзга кўринишдан қўрқишнинг психологик механизмлари
- Ижтимоий хавотир
Ижтимоий хавотир — бу одамнинг бошқалар томонидан баҳоланишидан қўрқиш ҳолати. Бу ҳолат паст ўз-ўзини баҳолаш, ўтмишдаги салбий тажрибалар ёки одам ўзини атрофдагиларнинг кутганларига мос келмайди деган эътиқод билан боғлиқ бўлиши мумкин. Ижтимоий хавотир оммавий жойлардан қочишга олиб келиши мумкин, бу эса ўз навбатида кўзга кўринишдан қўрқишни кучайтиради.
- Рад этилиш ва танқиддан қўрқиш
Кўпчилик одамлар рад этилиш ёки танқиддан қўрқади. Бу қўрқув болаликдаги жароҳатлар, масалан, масхара қилиш ёки ота-онанинг қўллаб-қувватлашининг етишмаслиги билан боғлиқ бўлиши мумкин. Рад этилишдан қўрқиш одамни баҳоланиши мумкин бўлган вазиятлардан қочишга олиб келади, бу эса ўз-ўзини намоён этиш имкониятларини чеклайди.
- Перфекционизм
Перфекционизм ҳам кўзга кўринишдан қўрқиш ривожланишида муҳим омил бўлиши мумкин. Бундай инсонлар ўз олдиларига юқори стандартларни қўяди ва уларга мос келмасликдан қўрқади. Бу доимий ўз-ўзини танқид қилиш ва камчилик ҳиссини келтириб чиқаради, бу эса қўрқувни кучайтиради.
Кўзга кўринишдан қўрқишнинг оқибатлари
Кўзга кўринишдан қўрқиш инсоннинг ҳам руҳий, ҳам жисмоний соғлиғига жиддий таъсир қилиши мумкин:
- Эҳтиросий муаммолар
Кўзга кўринишдан қўрқадиган одамлар
депрессия, хавотир ва бошқа эҳтиросий бузилишлардан азият чекишлари мумкин. Изоляция ва ижтимоий алоқалардан қочиш бу ҳолатларни янада кучайтириши мумкин.
- Ижтимоий изоляция
Ижтимоий таъсирдан қочиш ижтимоий изоляцияга олиб келиши мумкин, бу эса ҳаёт сифатини пасайтиради ва бахт даражасини туширади. Инсон ўзини ёлғиз ва кераксиз ҳис қилиши мумкин.
- Касбий чекловлар
Кўзга кўринишдан қўрқиш карьера имкониятларини чеклайди. Одамлар тақдимотлар, муҳокамалар ёки ҳатто лавозимга кўтарилишдан қочиши мумкин, бу эса уларни баҳолаш қўрқувидан келиб чиқади.
Кўзга кўринишдан қўрқишни енгиш стратегиялари
- Психотерапия
Психолог ёки психотерапевт билан ишлаш қўрқувнинг илдизларини тушунишга ва уни енгиш стратегияларини ишлаб чиқишга ёрдам беради.
- Ўз-ўзини аямаслик машқи
Ўз-ўзини аямаслик даражасини ошириш ўз-ўзини танқидни камайтиришга ва ўз-ўзини баҳолашни оширишга ёрдам беради. Бу камчиликларни қабул қилиш ва ҳар бир инсон хатоларга йўл қўйиши мумкинлигини тан олишни ўз ичига олади.
- Пастдан юқоригача экспозицион хулқ
Қўрқув туғдирувчи вазиятлар билан босқичма-босқич юзлашиш хавотир даражасини камайтиришга ёрдам беради. Масалан, кичик ижтимоий алоқалардан бошлаб, уларнинг мураккаблигини аста-секин ошириш мумкин. Ўзингизни кичик қадамлар билан намоён этишни бошланг, улар сиз учун хавфсиз бўлади.
Хулоса
Кўзга кўринишдан қўрқиш — бу мураккаб ҳодиса бўлиб, инсоннинг ҳаётига катта таъсир кўрсатиши мумкин. Унинг психологик механизмлари ва оқибатларини тушуниш уни енгиш йўлидаги муҳим қадамдир. Психотерапия, ўз-ўзини аямаслик ва босқичма-босқич намоён этиш орқали бу қўрқувни енгиш ва дунёга очилишни бошлаш мумкин.
