Романтик ёки оилавий муносабатларда молиявий боғлиқлик мавжуд бўлган ҳолларда, манипуляциялар одатда кенг тарқалган бўлади. Айрим ҳолларда улар очиқ-ойдин, бошқаларида эса – аниқсиз ва яширин бўлади. Ушбу мақолада асосий манипуляциялар кўриб чиқилади. Хўш, молиявий боғлиқлик муносабатларида қандай манипуляциялар мавжуд?
1. "Сен бегона ҳисобидан яшаяпсан."
Бундай манипуляция шундан иборатки, ким тўласа, у бошқа шерикка ўз шартларини айтади. "Сен бегона ҳисобидан яшаяпсан" деган гап охирги қарор тўловни амалга оширган кишига тегишли бўлади, деб ҳисобланади. Агар боғлиқ шерик мустақил равишда бирор нарса қилишни хоҳласа, аммо уни молиявий таъминлайдиган шерикка бу ноқулай бўлса, боғлиқ шерикнинг ташаббуслари осонлик билан унинг кимнинг ҳисобидан яшаяётгани ва ҳаётида кимга ҳаммаси учун миннатдор бўлиши кераклигини эслатиб тўхтатилиши мумкин. Худди шундай манипуляция "Мен тўлаган бўлсам, менда кўпроқ ҳуқуқлар бор, менга кўпроқ рухсат берилади" деган гап билан ҳам ўз ифодасини топади. Бу молиявий шерикнинг ўз кучли позициясини шеригига нисбатан қўллашдаги ҳокимият ва назоратни кучайтиришга бўлган уринишини кўрсатади.
2. "Мен тўлаган бўлсам, сен менга қарздорсан."
Бундай манипуляция шундан иборатки, ким тўласа, у аллақачон муносабатларга катта ресурсларни киритган бўлади. Агар боғлиқ шерикнинг молиявий ресурслари кам бўлса, бу автоматик равишда унинг қарздорлигини англатади. Бу дегани, бўшлиқни тўлдириш учун, агар боғлиқ шерик пул олса, у бунга жавобан бошқа нарса билан - бўйсиниш, уй ишларини қилиш, шерикни кўнгилочар қилиш ва ҳоказо - қарзни қайтариши керак бўлади. Бунинг муҳимлиги шундаки, боғлиқ шерик бунга рози бўлмаса ҳам, шерик уни таклиф қилмаган бўлиши мумкин. Масалан, улар фақат кечки овқат учун тўлайди, лекин кейин "ҳисоб" қўйилади. Бу эса одатда одил бўлмаган ва икки томонлама келишилмаган тузумни яратади.
3. "Мен топаман, сен эса уй ишлари учун жавобгарасан."
Бундай манипуляция, шунингдек, эркаклар ҳам, аёллар ҳам қўллашлари мумкин. Агар аёл ўз эркак шеригини таъминласа, у худди шу ролни бажариши мумкин. Бир қарашда, вазифаларнинг адолатли тақсимланиши кўринади. Аммо муаммо шундаки, кўпгина уй ишлари ва эмоциялар ечимини ҳар икки шерик бирга ҳал қилишлари керак. Манипуляция шунда кўрилади, кимдир фақат пул топиб келади, қолган барча масъулиятларни боғлиқ шерикга юклайди.
4. "Мен ҳар иккимизга ҳам етарли нарса қиляпман."
Бу манипуляция шундан иборатки, бир шерик муносабатларда муаммоларни ҳал қилишга унчалик ҳоҳишли бўлмайди. Масалан, жамоавий терапияга борган пайтда молиявий шерик боғлиқ шерикни тинглаш ва уни тушуниш учун ҳаракат қилмаслиги мумкин, чунки ўйлайдики, унинг пули етарли, бошқа нарсаларни эса бошқалар қилиб беради.
5. Молиявий кўмак ёки совға билан манипуляция қилиш.
Муносабатлардаги муаммолар пайтида молиявий шерик шерикнинг ҳиссиётларига пул ёки совғалар билан жавоб қайтаради, бу эса муаммони ҳал қилмасдан уни ёпиб қўяди.
6. Пулдан маҳрум қилиш.
Шерик ёқмаган вақтда молиявий шерик маблағларни камайтириб, боғлиқ шерикнинг хатти-ҳаракатларини ўзгаришга мажбур қилишга уринади.
7. "Ҳар доим бандман."
Эмоционал боғлиқликни йўқ қилишга ҳаракат қиладиган баҳона, молиявий шерик кўп ишлагани сабабли муносабатларга чуқурроқ киришишга вақт йўқлиги бўлиши мумкин.
8. "Биз ажрала олмаймиз."
Бу манипуляция ўзаро бўлиб, одамлар молиявий боғлиқликни йўқотишдан қўрқишлари сабабли ажралишдан қочишлари мумкин.
9. "Мен ишлайман, сен ҳеч нарса қилмайсан."
Молиявий шерик ўз манфаатларини кучайтириш учун боғлиқ шерикни кичикроқ кўрсатишга ҳаракат қилади.
10. "Далилла, сен мени фақат пул учун яхши кўрмайсан" ёки "Мен фақат пул учун қоляпман."
Бу икки манипуляция ҳам шерикка ўз туйғуларини далиллаш учун ҳис этилади, лекин иккинчиси фақат молиявий ёрдам учун қолишини билдириши мумкин.
Бу манипуляциялар муносабатларга путур етказади, шунинг учун бундай ҳолларда ёрдам сўраб мутахассисларга мурожаат қилиш керак.
1. "Сен бегона ҳисобидан яшаяпсан."
Бундай манипуляция шундан иборатки, ким тўласа, у бошқа шерикка ўз шартларини айтади. "Сен бегона ҳисобидан яшаяпсан" деган гап охирги қарор тўловни амалга оширган кишига тегишли бўлади, деб ҳисобланади. Агар боғлиқ шерик мустақил равишда бирор нарса қилишни хоҳласа, аммо уни молиявий таъминлайдиган шерикка бу ноқулай бўлса, боғлиқ шерикнинг ташаббуслари осонлик билан унинг кимнинг ҳисобидан яшаяётгани ва ҳаётида кимга ҳаммаси учун миннатдор бўлиши кераклигини эслатиб тўхтатилиши мумкин. Худди шундай манипуляция "Мен тўлаган бўлсам, менда кўпроқ ҳуқуқлар бор, менга кўпроқ рухсат берилади" деган гап билан ҳам ўз ифодасини топади. Бу молиявий шерикнинг ўз кучли позициясини шеригига нисбатан қўллашдаги ҳокимият ва назоратни кучайтиришга бўлган уринишини кўрсатади.
2. "Мен тўлаган бўлсам, сен менга қарздорсан."
Бундай манипуляция шундан иборатки, ким тўласа, у аллақачон муносабатларга катта ресурсларни киритган бўлади. Агар боғлиқ шерикнинг молиявий ресурслари кам бўлса, бу автоматик равишда унинг қарздорлигини англатади. Бу дегани, бўшлиқни тўлдириш учун, агар боғлиқ шерик пул олса, у бунга жавобан бошқа нарса билан - бўйсиниш, уй ишларини қилиш, шерикни кўнгилочар қилиш ва ҳоказо - қарзни қайтариши керак бўлади. Бунинг муҳимлиги шундаки, боғлиқ шерик бунга рози бўлмаса ҳам, шерик уни таклиф қилмаган бўлиши мумкин. Масалан, улар фақат кечки овқат учун тўлайди, лекин кейин "ҳисоб" қўйилади. Бу эса одатда одил бўлмаган ва икки томонлама келишилмаган тузумни яратади.
3. "Мен топаман, сен эса уй ишлари учун жавобгарасан."
Бундай манипуляция, шунингдек, эркаклар ҳам, аёллар ҳам қўллашлари мумкин. Агар аёл ўз эркак шеригини таъминласа, у худди шу ролни бажариши мумкин. Бир қарашда, вазифаларнинг адолатли тақсимланиши кўринади. Аммо муаммо шундаки, кўпгина уй ишлари ва эмоциялар ечимини ҳар икки шерик бирга ҳал қилишлари керак. Манипуляция шунда кўрилади, кимдир фақат пул топиб келади, қолган барча масъулиятларни боғлиқ шерикга юклайди.
4. "Мен ҳар иккимизга ҳам етарли нарса қиляпман."
Бу манипуляция шундан иборатки, бир шерик муносабатларда муаммоларни ҳал қилишга унчалик ҳоҳишли бўлмайди. Масалан, жамоавий терапияга борган пайтда молиявий шерик боғлиқ шерикни тинглаш ва уни тушуниш учун ҳаракат қилмаслиги мумкин, чунки ўйлайдики, унинг пули етарли, бошқа нарсаларни эса бошқалар қилиб беради.
5. Молиявий кўмак ёки совға билан манипуляция қилиш.
Муносабатлардаги муаммолар пайтида молиявий шерик шерикнинг ҳиссиётларига пул ёки совғалар билан жавоб қайтаради, бу эса муаммони ҳал қилмасдан уни ёпиб қўяди.
6. Пулдан маҳрум қилиш.
Шерик ёқмаган вақтда молиявий шерик маблағларни камайтириб, боғлиқ шерикнинг хатти-ҳаракатларини ўзгаришга мажбур қилишга уринади.
7. "Ҳар доим бандман."
Эмоционал боғлиқликни йўқ қилишга ҳаракат қиладиган баҳона, молиявий шерик кўп ишлагани сабабли муносабатларга чуқурроқ киришишга вақт йўқлиги бўлиши мумкин.
8. "Биз ажрала олмаймиз."
Бу манипуляция ўзаро бўлиб, одамлар молиявий боғлиқликни йўқотишдан қўрқишлари сабабли ажралишдан қочишлари мумкин.
9. "Мен ишлайман, сен ҳеч нарса қилмайсан."
Молиявий шерик ўз манфаатларини кучайтириш учун боғлиқ шерикни кичикроқ кўрсатишга ҳаракат қилади.
10. "Далилла, сен мени фақат пул учун яхши кўрмайсан" ёки "Мен фақат пул учун қоляпман."
Бу икки манипуляция ҳам шерикка ўз туйғуларини далиллаш учун ҳис этилади, лекин иккинчиси фақат молиявий ёрдам учун қолишини билдириши мумкин.
Бу манипуляциялар муносабатларга путур етказади, шунинг учун бундай ҳолларда ёрдам сўраб мутахассисларга мурожаат қилиш керак.