Муваффақиятсизлик қўрқуви

Муваффақиятсизлик қўрқуви турли сабабларга эга бўлиши мумкин, бугун биз унинг фақат бир вариантни кўриб чиқамиз.

Деструктив оилаларда ўсган болалар​

Деструктив оилаларда, яъни ота-оналар ўртасидаги низолар табиий ҳол бўлган муҳитда ўсган болалар "қалқон" сифатида ҳаракат қиладилар. Бундай болалар "қандай қилиш кераклигини" аниқ билишларига ишонадилар, чунки улар учун "қандай қилинишини билмаслик" ҳалокатга олиб келиши мумкин. Ота-оналар ўзаро жанжаллашганда, орашиб урушганида, болалар учун бундан қўрқинчлироқ нарса йўқ. Чунки ота-оналар болалар учун бутун дунё ҳисобланади, ва уларнинг жанжаллари ортидан дунё гўёки уларнинг кўз ўнгида вайрон бўлади. Агар дунё вайрон бўлса, демак, ўлим яқин. Шунинг учун қандайдир чора кўриш керак.

Қўрқув ва болалик тажрибаси​

Боланинг отаси онасини урганини кўрганда қандай қўрқувни ҳис қилишини тасаввур қилиш қийин. Лекин биз бунинг оқибатларини яхши биламиз: кўпинча бу каби болалар катта бўлганларида аддикциялар, неврозлар ва бошқа муаммолар билан дуч келадилар. Улар "Мен билишим керак, фақат мен қандай қилинишини биламан" деган фикрни яхши ўзлаштирадилар.

Бундай болалар ўсиб, ота-оналари жанжаллашганда уларни тўхтатишга ҳаракат қиладилар. Баъзан бу иш беради, ота-оналар ҳеч бўлмаганда уларга эътибор қаратадилар. Бу ҳаракатлар сезилмасдан аҳамиятлилик ҳисси билан мустаҳкамланади, айниқса, қиз болаларда. Қизлар бундай вазиятларда кўпроқ фаолият кўрсатишга мойил бўлса, ўғил болалар бундан кўпроқ азият чекиб, қарийб фалаж ҳолатига келадилар. "Мен қандай қилинишини биламан" деган фикр барча ҳаётий вазиятларга умумлаштирилади.

Қўрқувга асосланган ишонч​

"Мен яхши биламан" деган фикр ўз-ўзига ишонч билан эмас, қўрқув билан асосланган. Агар иш юришмаса, муваффақиятсизлик юз берса, бунинг ортидан қўрқув очиқланади. Шу сабабли, масалан, янги лойиҳани олаётганда, у муваффақиятли бўлиши керак. Инсон бу лойиҳани катта шиддат билан амалга оширади, унга муваффақиятсизликка йўл қўйиш мумкин эмас, чунки шунда унинг қандай қилинишини билмаслиги кўриниб қолади. Бу эса ҳалокат!

Муваффақиятсизлик қўрқувидан чиқиш йўли​

Бу болалик қўрқуви инсонни тўхтатиб, унга қарашга мажбур қилгунича қувиб юради. "Нима бўлади? Агар менинг ишларим юришмаса, нима содир бўлади?" деган саволни ўзингизга беринг. Жавоб оддий: ҳеч нарса бўлмайди. Демак, бундай қилиш иш бермади, бошқача усулни синаб кўриш мумкин. Агар иккинчи ва учинчи марта ҳам иш бермаса, эҳтимол, бу менинг ишим эмасдир? Балки бу нарса менга умуман ёқмас, тўғрими?

Янги ёндашув: тажриба сифатида қабул қилиш​

Шундай қилиб, "Мен ҳар доим қандай қилинишини билишим керак" деган мифни секин-аста тарқатиш мумкин. Бунда муваффақиятсизлик энди муваффақиятсизлик эмас, балки тажриба ҳисобланади. Тажриба эса билим ва ўсиш беради. Бу эса тамоман бошқа бир ҳикоя.