Нарциссик ота-оналарнинг болалари
Нарциссик ота-оналарнинг болалари ўзларининг эмоционал ва психологик ривожланишида ўзига хос муаммоларга дуч келадилар. Ота-она ўз эҳтиёжларига йўналтирилган ва бола билан эмоционал масофани сақлаган тарбия хусусиятлари туфайли, болалар кўпинча ўзларини камситиш, ўз-ўзидан ишонмаслик ва шахсий муносабатларда қийинчиликларга эга бўлиб улғайишади.
Нарциссик ота-оналар болаларга қандай таъсир қилади
Нарциссик хислатларга эга бўлган ота-оналарнинг болалари кўпинча ўзларининг эмоционал эҳтиёжлари эътиборсиз қолдирилаётганини ҳис қиладилар. Улар меҳр, қўллаб-қувватлаш ва эътироф етишмаслигини ҳис қилишлари мумкин.
Нарциссик ота-оналар болалардан жуда юқори ёки ҳақиқий бўлмаган кутувларни талаб қиладилар. Меҳр ва қабул қилиш боланинг ютуқларига боғлиқ бўлади. Бу болаларнинг ўзларини муҳим эмасдек ҳис қилишларига олиб келади, агар улар кутилган натижаларга эришмасалар.
Нарциссик ота-оналар болаларнинг шахсий чегараларини инкор қилишлари, уларнинг шахсий ҳаётига аралашишлари ёки ҳар бир жиҳатни назорат қилишлари мумкин. Болалар ўз чегараларини тушуниш ва ҳимоя қилишда қийинчиликларга эга бўлиб улғайишлари мумкин.
Болалар идеалликка интилишлари мумкин, ота-оналарининг муҳаббати ва эътирофини қозониш учун. Бу уларда доимий зўриқиш ва муваффақиятсизликдан қўрқиш ҳиссини яратиб беради.
Бундай оилаларда болалар кўпинча ота-онанинг образини кўрсатиш ва сақлаш учун фойдаланиладилар. Улар ўзларини фақат ота-оналарининг муҳимлигини ва улуғлигини тасдиқлаш учун хизмат қилаётган объектлардек ҳис қилишлари мумкин.
Фақат ютуқлар билан баҳолангани сабабли, болалар катта бўлганда доимий тасдиқни талаб қиладиган бўлиб қолишлари мумкин. Уларнинг ўз-ўзини баҳолаши атрофдагиларнинг фикрига боғлиқ бўлиб қолади.
Нарциссик ота-оналарнинг болалари ўзларининг ким эканликларини аниқ тушуна олмасликлари мумкин, чунки уларнинг шахсий аниқланишлари кўпинча ота-оналарнинг талаблари ва кутувлари билан босилган бўлади.
Нарциссик ота-оналар болаларини манипуляция қилишлари мумкин, уларни ўз истаклари ёки кутувларни қондирмаганликлари учун айбдор ҳис қилишга мажбур қиладилар. Бу доимий айбдорлик ва уят ҳиссига олиб келиши мумкин.
Болалар учун эҳтимолий психологик оқибатлар
Нарциссик ота-оналарнинг болалари ўзларининг эмоционал ва психологик ривожланишида ўзига хос муаммоларга дуч келадилар. Ота-она ўз эҳтиёжларига йўналтирилган ва бола билан эмоционал масофани сақлаган тарбия хусусиятлари туфайли, болалар кўпинча ўзларини камситиш, ўз-ўзидан ишонмаслик ва шахсий муносабатларда қийинчиликларга эга бўлиб улғайишади.
Нарциссик ота-оналар болаларга қандай таъсир қилади
Нарциссик хислатларга эга бўлган ота-оналарнинг болалари кўпинча ўзларининг эмоционал эҳтиёжлари эътиборсиз қолдирилаётганини ҳис қиладилар. Улар меҳр, қўллаб-қувватлаш ва эътироф етишмаслигини ҳис қилишлари мумкин.
Нарциссик ота-оналар болалардан жуда юқори ёки ҳақиқий бўлмаган кутувларни талаб қиладилар. Меҳр ва қабул қилиш боланинг ютуқларига боғлиқ бўлади. Бу болаларнинг ўзларини муҳим эмасдек ҳис қилишларига олиб келади, агар улар кутилган натижаларга эришмасалар.
Нарциссик ота-оналар болаларнинг шахсий чегараларини инкор қилишлари, уларнинг шахсий ҳаётига аралашишлари ёки ҳар бир жиҳатни назорат қилишлари мумкин. Болалар ўз чегараларини тушуниш ва ҳимоя қилишда қийинчиликларга эга бўлиб улғайишлари мумкин.
Болалар идеалликка интилишлари мумкин, ота-оналарининг муҳаббати ва эътирофини қозониш учун. Бу уларда доимий зўриқиш ва муваффақиятсизликдан қўрқиш ҳиссини яратиб беради.
Бундай оилаларда болалар кўпинча ота-онанинг образини кўрсатиш ва сақлаш учун фойдаланиладилар. Улар ўзларини фақат ота-оналарининг муҳимлигини ва улуғлигини тасдиқлаш учун хизмат қилаётган объектлардек ҳис қилишлари мумкин.
Фақат ютуқлар билан баҳолангани сабабли, болалар катта бўлганда доимий тасдиқни талаб қиладиган бўлиб қолишлари мумкин. Уларнинг ўз-ўзини баҳолаши атрофдагиларнинг фикрига боғлиқ бўлиб қолади.
Нарциссик ота-оналарнинг болалари ўзларининг ким эканликларини аниқ тушуна олмасликлари мумкин, чунки уларнинг шахсий аниқланишлари кўпинча ота-оналарнинг талаблари ва кутувлари билан босилган бўлади.
Нарциссик ота-оналар болаларини манипуляция қилишлари мумкин, уларни ўз истаклари ёки кутувларни қондирмаганликлари учун айбдор ҳис қилишга мажбур қиладилар. Бу доимий айбдорлик ва уят ҳиссига олиб келиши мумкин.
Болалар учун эҳтимолий психологик оқибатлар
- Шахсий муносабатларни қуришда қийинчиликлар. Одамларга ишонмаслик ва ўз-ўзидан ишончсизлик сабабли, болалар яқин, ишончли муносабатларни қуришда қийинчиликларга дуч келишлари мумкин.
- Паст ўз-ўзини баҳолаш. Доимий танқид ёки еътироф етишмаслиги болаларнинг ўзларини камситишлари ёки қадрсиз ҳис қилишларига олиб келади.
- Эмоционал қарамлик. Бундай болалар ўз қадр-қимматларини фақат бошқаларнинг еътирофи орқали оладиган бўлиб қолишлари мумкин.
- Депрессия ва хавотирли бузилишлар ривожланиш хавфи. Доимий стресс ва кутувларга мос келмаслик босими сабабли, нарциссик ота-оналарнинг болалари депрессия, хавотир ва бошқа эмоционал муаммоларга мойил бўлиб қолишлари мумкин.
- Олтин бола. Бу бола ота-онасининг амбицияларини амалга ошириш учун танланган бўлиши мумкин. У ютуқларга эришса, кўпроқ эътибор олади, аммо кутувларни қондириш учун кучли босимга дуч келади.
- Қурбонлик эчкиси. Бошқа бола оила муаммолари учун "жавобгар" этиб белгиланиши ва доимий танқидга учраши мумкин. У оиладаги муваффақиятсизликлар ёки камчиликлар учун "айбдор" бўлиб қолади.
- Кўзга кўринмас бола. Айрим болалар можаролардан ёки салбий эътибордан қочиш учун эмоционал жиҳатдан узоқлашишлари мумкин. Бундай болалар ёмон эмоционал оғриқни олдини олиш учун кўзга кўринмас бўлишни ўрганадилар.
- Психотерапия, айниқса когнитив-бихевиорал терапия ёки жароҳатлар билан ишлаш терапияси, нарциссик ота-оналарнинг болаларига ўз ҳис-туйғуларини тушуниш, муаммоларни аниқлаш ва уларни ҳал қилиш йўлларини топишга ёрдам беради.
- Шахсий чегараларни ўрнатиш ва ҳимоя қилишни ўрганиш жуда муҳим, айниқса, агар ота-она шахсий маконни бузишни давом эттирса ва босим ўтказса.
- Ўз-ўзини баҳолаш устида ишлаш, ўз қадрини англаш ва бошқаларнинг еътирофидан мустақил бўлиш нарциссик тарбиянинг оқибатларини енгиб ўтиш йўлидаги муҳим қадамдир.
- Мунтазамлик динамикасини англаш. Ота-она билан муносабатлардаги кўплаб муаммолар унинг нарциссик хатти-ҳаракатлари билан боғлиқ эканлигини тушуниш, ички айбдорлик ва уят ҳиссини камайтиришга ёрдам беради.