Sevgi nima uchun faqat his-tuyg'u emas?
Yarim asr oldin Janubiy Kaliforniya universiteti professori Leo Buskalia sevgi nafaqat his-tuyg'u ekanligini yozgan edi. U bu qobiliyatni dinamik deb ta'riflagan, ya'ni uni til o'rganish, raqs qilish va ijodkorlik kabi rivojlantirish mumkin. Buskalining fikricha, biz sevishni boshqa insoniy qobiliyatlar kabi o'rganamiz. Ammo ko'pchilik bu hisni o'z-o'zidan paydo bo'lishini kutadi. Buning o'rniga, uni o'zimizda yaratish kerak.Zamonaviy psixologlarning ko'plari bu fikrga qo'shiladi va sevgini "harakat", "tanlov" va "iroda akti" deb atashadi. Ularning fikricha, ko'p kattalar sevishni bilmaydi, boshqa odamlarning samimiy his-tuyg'ulariga ishonishmaydi va ularni qabul qilishmaydi. Ularning sevgida notajribali bo'lishi romantik intilishlarning yo'qligi bilan ifodalanadi.
Salbiy tajriba sevgi qobiliyatiga qanday ta'sir qiladi?
Odamlar odatda sevishga qodir bo'lib tug'iladi. Bola ota-onasiga bog'lanish hissini shakllantiradi. Ammo ba'zida bola sharoitlarda o'sadi, bu uning tabiiy sevgi qobiliyatini rivojlanishiga to'sqinlik qiladi. Masalan, ota-onalar bolaga sovuq munosabatda bo'lishi va faqat u nimadir "erishgan" paytda e'tibor va g'amxo'rlik ko'rsatishi mumkin.Bunday stsenariy psixologlarning fikriga ko'ra, odamlarni yaqin munosabatlardan qochadigan xatti-harakat modeliga olib keladi. Bunday odamlar kamdan-kam hollarda sevib qoladi, lekin boshqa odamlar kabi yaqinlikka muhtoj bo'ladi.
Zamonaviy madaniyat sevgi kutilishlarini qanday oshiradi?
Hatto odamning munosabatlarda salbiy tajribasi yoki rad etuvchi ota-onasi bo'lmasa ham, zamonaviy madaniyatning juda yuqori kutilishlari tufayli sevib qolish qiyin bo'lishi mumkin. Zamonaviy madaniyatning talablariga ko'ra, sevgilisi ham eng yaxshi do'st, ham sevgi, ham yaqin qarindosh, ham ish sherigi, ham sport sherigi bo'lishi kerak.Falsafiy olim Alan de Botton fikricha, odamlar romantik sevgiga haddan tashqari bog'langan - har bir odamning ikkinchi yarmi, mukammal mos keladigan inson borligiga ishonishadi. Agar u yoningizda bo'lsa, hech qachon yolg'iz his qilmasligingizga ishonishadi. Bunday tasavvurlar bilan odamlar haqiqiy hayotda ideal odamni topa olmay, hayratda qolishadi.
Ijtimoiy tarmoqlar va gormonlar romantik his-tuyg'ularga qanday ta'sir qiladi?
Sevgi faqat his-tuyg'u emas, bu ham bosh miya ichida sodir bo'ladigan murakkab biokimyoviy reaktsiyalar majmuasidir. Romantik his-tuyg'ularni shakllantirishda oksitotsin, vazopressin, dofamin, serotonin, testosteron, estrogen va boshqa gormonlar va neyromediatorlar ishtirok etadi.Sevib qololmaslik biokimyoviy muammo bo'lishi mumkin. Masalan, testosteron va estrogen sintezining buzilishi jinsiy istakni pasaytirishi mumkin. Romantik munosabatlarni shakllantirish uchun zarur bo'lgan dofamin, noradrenalin va oksitotsinning yetarli darajada ishlab chiqarilmasligi chuqur bog'lanishning oldini olishi mumkin.
Sevgi qobiliyatini qanday qaytarish mumkin?
- O'z-o'zini tahlil qilish. O'z his-tuyg'ularingizni va sevgi bilan bog'liq tajribangizni tahlil qiling.
- Mutaxassisga murojaat qilish. Psixoterapevt yoki psixiatr bilan maslahatlashish foydali bo'lishi mumkin.
- Sog'liqni saqlash. To'liq ovqatlanish, yetarli uyqu, o'rtacha jismoniy faoliyat nafaqat tanaga, balki ruhiy holatga ham foydali ta'sir ko'rsatadi.
- Fikrlash tarzini o'zgartirish. Psixoterapiya yordamida noto'g'ri fikrlarni aniqlash va tuzatish mumkin.
- Xatti-harakatni o'zgartirish. Yangi joylarda yangi tanishlar orttirish, ishlarni tartibga solish va dam olish.