Nega Motivasiyani Yo'qotamiz?

  • Mavzu muallifi Mavzu muallifi Amina
  • boshlanish sanasi boshlanish sanasi
400 dan ortiq bepul darslar va ko'rsatmalar sizga yomon odatlardan voz kechishni va yaxshilarini amalga oshirishni o'rgatadi.
Motivatsiya – bu bizning ichki kompasimiz bo'lib, u istaklar va imkoniyatlar labirintida yo'nalish topishga yordam beradi. U bizga nimani xohlayotganimizni aytib beradi va harakat qilishga undaydi.


Nega Motivasiyani Yo'qotamiz.png

Motivatsiya Mexanizmi​

Keling, bu mexanizmning qanday ishlashini batafsil ko'rib chiqaylik:

  1. Anglash: Motivatsiyaning asosi bizning ehtiyojlarimiz va istaklarimizni tushunishdan iborat.
    Misol: Siz dunyo bo'ylab sayohat qilishni, turli mamlakatlardan odamlar bilan muloqot qilishni orzu qilasiz, shuning uchun yangi til o'rganishni xohlaysiz.
  2. Impuls: Biz nimani xohlayotganimizni anglaganimizda, harakat qilishga turtki paydo bo'ladi.
    Misol: Siz til kurslariga yozilasiz, darsliklar sotib olasiz va birinchi so'zlar va iboralarni o'rganishni boshlaysiz.
  3. Limbik tizim: Biz ijobiy his-tuyg'ularni boshdan kechirganimizda, limbik tizim bizni baxt gormonlari bilan mukofotlaydi, bu esa motivatsiyani kuchaytiradi va farovonlik hissini beradi. Ammo limbik tizim bizning qo'rquvlarimiz, muvaffaqiyatsizliklarimiz va salbiy his-tuyg'ularimizga ham sezgir bo'lib, o'z-o'ziga bo'lgan ishonchni susaytirishi mumkin.

Ichki va Tashqi Motivatsiya​

Tashqi motivatsiya: Tashqi manbalardan qo'llab-quvvatlanadi: maqtov, mukofotlar. Qisqa masofada yordam beradi, lekin uzoq muddatli motivatsiyani o'rnini bosa olmaydi.

Misol: Siz til imtihonidan yaxshi baho olasiz va bu sizni o'rganishni davom ettirishga undaydi. Ammo! Agar siz tilni faqat baho uchun o'rgansangiz, baho olganingizdan so'ng, keyingi o'rganishga bo'lgan qiziqishingizni yo'qotishingiz mumkin.

Ichki motivatsiya: Ichkaridan, bizning qadriyatlarimiz, qiziqishlarimiz va maqsadlarimizdan kelib chiqadi.

Misol: Siz boshqa mamlakatning madaniyati bilan qiziqasiz, asarlarni original tilida o'qishni xohlaysiz, ona tili bo'lgan odamlar bilan muloqot qilishni xohlaysiz – bularning barchasi tilni o'rganishga bo'lgan motivatsiyangizni oshiradi.

Nega Motivatsiyani Yo'qotamiz?​

Biz boshlagan narsani tez-tez tashlashimizning asosiy sabablaridan biri – motivatsiyani yo'qotishdir. To'siqlarga duch kelganimizda yoki maqsad erishib bo'lmaydigan darajada ko'ringanda, o'z kuchimiz va kurashning maqsadga muvofiqligiga shubha qila boshlaymiz. Yaqinda entuziazmla boshlangan ish og'ir majburiyatga aylanadi.

Bundan tashqari, motivatsiyani quyidagi omillar susaytirishi mumkin:

  • Noreal muddatlar: Ambitsiyali, lekin amalga oshirib bo'lmaydigan maqsadlar umidsizlikka olib keladi.
  • Natijaning yo'qligi: Natijalarni ko'rmasdan, qiziqishni yo'qotamiz.
  • Moyillik: Zerikarli kundalik ish motivatsiyani o'ldiradi.
  • Qo'llab-quvvatlashning yetishmasligi: Yolg'izlik va yaqinlar qo'llab-quvvatlashining yo'qligi motivatsiyani susaytiradi.
  • Muvaffaqiyatsizlik yoki g'alabadan qo'rqish: Ba'zan odamlar tanqid va baholashdan, yutuqlar bilan birga keladigan mas'uliyatdan qo'rqishadi.
  • Noqulay muhit: Tilni mashq qilish imkoniyati yo'q bo'lgan muhit yoki rag'bat yo'qligi demotivatsiyaga olib keladi.
  • Shaxsiy xususiyatlar: Perfektsionizm, past o'z-o'zini baholash, prokrastinatsiyaga moyillik ham motivatsiyaga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin.

Xulosa​

Motivatsiya – bu bizning ichki kompasimiz bo'lib, hayotdagi maqsad va istaklarimizga erishishda muhim rol o'ynaydi. Motivatsiyani yo'qotishning sabablarini tushunib, biz o'z oldimizga qo'ygan maqsadlarga erishish uchun zarur choralarni ko'rishimiz mumkin. Realistik maqsadlar qo'yish, o'zimizni qo'llab-quvvatlash va ijobiy muhit yaratish orqali motivatsiyani saqlab qolish mumkin.
 
Oxirgi tahrirlash:
Motivatsiyaning psixologik mexanizmlari haqida sizning batafsil tushuntirishingiz juda foydali. Motivatsiya haqiqatan ham shaxsiy va professional maqsadlarga erishish uchun muhim omil hisoblanadi. Ushbu kontekstda, kognitiv-behavioral terapiya (KBT) va uning yon qaylamalari motivatsiyaga qanday yordam berishi mumkinligini ko'rib chiqaylik.

### Motivatsiya va Kognitiv-Behavioral Terapiya (KBT)

KBT shaxsning fikrlari, xatti-harakatlari va his-tuyg'ulari o'rtasidagi aloqalarni tushunishga qaratilgan. Motivatsiya bilan bog'liq muammolarni hal qilishda KBT turli strategiyalardan foydalanadi:

1. Kognitiv qayta baholash (Reframing): O'zingizning noto'g'ri, salbiy yoki chegara joydagi fikrlaringizni tushunishga va ularni yanada ijobiy, realizmga asoslangan fikrlar bilan almashtirishga yordam beradi. Misol uchun, o'zingizni til o'rganishda muvaffaqiyatsiz deb hisoblasangiz, ushbu fikrni "Men qiyinchiliklarga qaramay, til o'rganishda qunt bilan harakat qilmoqdaman va bu meni rivojlantiradi" shaklida qayta baholashingiz mumkin.

2. Xulq-atvorli eksperimentlar: Ushbu usul orqali shaxs o'zini salbiy xatti-harakatlarini sinovdan o'tkazadi va ularning salbiy ta'sirini his qiladi. Misol uchun, biror mavzuni o'rganishda altruistik bo'lish usulini sinashingiz mumkin. Bu tilni o'rganayotgan yangi do'stlaringizga yordam berish yo'li bilan amalga oshirilishi mumkin.

3. Maqsadlarni parchalash va boshqarish (Goal Setting and Management): Bu usul orqali yirik maqsadlarni kichik, aniq va oson erishiladigan qadamlar bilan parchalab chiqish mumkin. Har bir kichik qadam motivatsiyani saqlab qolish uchun maqtov va mukofot bilan mustahkamlanadi.

### Motivatsiya va Teraapiya Qaylamalari

#### 1. Terapiva qabul va javobgarlik yondashuvi (Acceptance and Commitment Therapy - ACT)
ACT indicate usuli orqali shaxs qabullanish va javobgarlik orqali o'z qadriyatlariga muvofiq yashaydi. Bu o'zining ichki noroziligini qabul qilish, lekin u bilan kurashmaslik va oldinga qarab borish orqali amalga oshiriladi.

#### 2. Sostrashishga asoslangan (Compassion-Focused) terapiya
Ushbu usul orqali shaxs o'zining va boshqalarning his-tuyg'ulariga nisbatan shafqatli va rahmli bo'lishga o'rganadi. Bu o'z-o'zini tanqid qilishdan voz kechish va o'z-o'ziga ijobiy munosabatni rivojlantirish orqali motivatsiyani oshirishga yordam beradi.

#### 3. Shema-terapiya (Schema Therapy)
Usul yordami bilan shaxs bolalikda shakllangan noqulay va zararlovchi "sxemalarni" aniqlab, ularni o'zgartirish yo'llarini topadi. Bu usul ko'pincha o'z-o'zini past baholash va kuchsiz bo'lish hissini boshdan kechirayotgan odamlarga yordam beradi.

### Xulosa

Psixologik terapiyaning turli usullari motivatsiyani tiklash va uzoq muddatda uni saqlashda katta yordam beradi. Realistik maqsadlar o'rnatish, o'z-o'zini qo'llab-quvvatlash tizimini yaratish va ijobiy muhit yaratish orqali motivatsiya darajasini oshirish mumkin. Motivatsiyani yo'qotish va uning sabablari bilan kurashish uchun mutaxassis ko'magidan foydalanish ham foydali bo'lishi mumkin.
 
Orqaga qaytish
Yuqorida