Деструктив оилаларда, ота-оналар болаларнинг ҳаётини назорат қилиб, болалар эса итоаткор бўлиб қолган ҳолатда, оиладаги муносабатлар иерархияси шундай оқибатларга олиб келади: болаларни салбий ҳис-туйғулар орқали мотивация қилиш, қадрсизлантириш, хатоларни кўрсатиш, уларни нимадандир маҳрум қилиш ва бошқалар билан солиштириш.
Салбий мотивация натижасида ким шаклланади?
Салбий мотивация фақатгина маънавий жароҳатланган, ўзига ишонмайдиган, қарор қабул қилишда қийналадиган ва ўзини маънан синган инсонни тарбиялайди. Бундай инсон ўз-ўзидан узоқлашади ва ички зиддиятлар билан яшайди.
Нега бундай оилаларда болаларни мақташмайди?
Бундай оилаларда мақташ болани "кўкка кўтариши" мумкин, бу эса ота-онанинг авторитетига таҳдид солади, деб ўйлашади. Ота-оналар болаларнинг психик соғлиғи ва руҳий ривожланиши учун мақтов муҳимлигини англамайди.
Фақат танқидланган одам билан нима содир бўлади?
Доимо танқидланган инсон невротик ҳолатга тушиб қолади, ўзидан узоқлашади, ўзини ёмон кўради ва қабул қилмайди. Бундай инсон катта ёшга етганда ҳам болалигида ўрганган ўзини танқид қилиш ва йўққа чиқариш моделини давом эттиради.
Болаларни солиштириш ва ўзаро низо чиқариш
Бундай оилаларда болаларни бошқалар билан солиштиришади, ўзаро рақобатга ташлашади, уларга тўлиқсизлик ва нокомиллик ҳиссини уйғотишаССди. Бу болага ўзининг эмоционал ҳолатларини тўлиқ ҳис қилиш ва тўлиқ инсон сифатида шаклланишига тўсқинлик қилади.
Катта ёшга етган болаларнинг ҳолати
Катта бўлгач, бундай болалар кўпинча манипулятив бошлиқлар остида ишлаб, ўзларини ҳимоя қилишда, токсик муносабатларни узишда ва кераксиз мажбуриятлардан воз кечишда қийналади. Бу уларга болаликда юклатилган тўлиқсизлик ва ишсизлик ҳиссининг натижасидир.
Иш жойида ва оилада салбий мотивация
Салбий мотивация, оилада бўладими ёки ишда, психик бузилишларга сабаб бўлади ва мияга зарар етказади. Бу токсик раҳбарлар, йўл-йўриқ кўрсата олмайдиган оталар ва зўравон эрлар томонидан қўлланилади.
Шифоланиш йўли
Агар болаликда салбий мотивацияга дуч келган бўлсангиз, ўзингизни ижобий фикрлашга ўргатишингиз ва ижобий одатларни шакллантиришингиз керак бўлади. Бу узоқ давом этадиган жараён бўлиб, миянгизни "қайта дастурлаштириш" ва ижобий маъноларга мослашиши учун ҳаракат талаб этади.
