Жинсийликнинг аниқ ва ўзгармас таърифини бериш қийин бўлса-да, бу клиник нуқтаи назардан ҳам фойдасиздир.
Жинсийлик шахснинг бошқа хусусиятлари билан боғлиқ бўлиб, уларнинг биологик мойилликлари билан чамбарчас боғлиқ. У шахснинг жинсий роли билан ўзини идентификация қилиши ва ҳаёти давомида орттирган тажрибаси асосида ривожланади.
Инсон жинсийлиги тўртта асосий компонентдан иборат: жинсий идентификация, жинсий рол билан идентификация қилиш, жинсий ориентация ва жинсий хулқ. Ушбу омиллар шахсият ривожланишига таъсир қилади.
Жинсийлик шунчаки жисмоний жинсий муносабатлардан (коитал ёки некоитал) кўпроқ, аммо бу ҳар қандай ҳаракатдан камроқ, у завқ олишга қаратилган.Сигмунд Фрейднинг жинсий импулслар ҳақида айтган фикрлари нотўғри талқин қилиниши ва бошқача мотиватсиялар аралашиб кетишига олиб келиши мумкин.
Жинсий хатти-ҳаракатлар шундан иборатки, бир орган (масалан, оғиз) жинсий завқни қондириш учун ҳам, жинсий бўлмаган эҳтиёжларни қондириш учун ҳам ишлатилиши мумкин. Жинсий хатти-ҳаракатларни тушунишдаги қийинчиликлар шундан иборатки, одам жинсий фаолиятдан жинсий бўлмаган эҳтиёжларини қондириш учун фойдаланиши мумкин ва аксинча.
Фрейд нафақат erta болалик тажрибаларининг шахсий ривожланишга таъсирини, балки болалик давридаги жинсий фаолият ва тарбиялашнинг ролини ҳам тушунтирган.
Инсон жинсий хатти-ҳаракатлари асосан ўрганилган бўлиб, аксарият ҳолларда бу тажриба ота-оналар томонидан назоратсиз ўтади. Аммо ота-оналарнинг хатти-ҳаракатлари боланинг жинсийлиги ҳақида тушунча олишига таъсир қилади. Болалар гениталлари билан ўйнаши нормал ривожланишнинг бир қисми ҳисобланади.
Нормал жинсий хатти-ҳаракатлар
Мастерс ва Жонсон инсоннинг жинсий реакцияларини биринчи марта тасвирлаб, бу жараённинг физиологик томонлари тўрт фазали цикл билан тушунтирилишини кўрсатган.
DSM-IV жинсий реакцияларнинг тўрт фазасини аниқлайди:
2-фаза: Ҳаяжон психологик стимулятсия ёки жисмоний стимулятсия орқали юзага келиши мумкин. Эркакларда жинсий қўзғалиш пенил эректсия, аёлларда эса вагинал лубрикация орқали ифодаланади.
3-фаза: Оргазм завқнинг чўққиси, ритмик қисқаришлар ва мускуллар орқали намоён бўлади.
4-фаза: Тинчланиш жараёнида тана қайтадан одатий ҳолатига қайтади, оргазмдан кейин тезлик билан тинчланади.
Жинсийлик шахснинг бошқа хусусиятлари билан боғлиқ бўлиб, уларнинг биологик мойилликлари билан чамбарчас боғлиқ. У шахснинг жинсий роли билан ўзини идентификация қилиши ва ҳаёти давомида орттирган тажрибаси асосида ривожланади.
Инсон жинсийлиги тўртта асосий компонентдан иборат: жинсий идентификация, жинсий рол билан идентификация қилиш, жинсий ориентация ва жинсий хулқ. Ушбу омиллар шахсият ривожланишига таъсир қилади.
Жинсийлик шунчаки жисмоний жинсий муносабатлардан (коитал ёки некоитал) кўпроқ, аммо бу ҳар қандай ҳаракатдан камроқ, у завқ олишга қаратилган.Сигмунд Фрейднинг жинсий импулслар ҳақида айтган фикрлари нотўғри талқин қилиниши ва бошқача мотиватсиялар аралашиб кетишига олиб келиши мумкин.
Жинсий хатти-ҳаракатлар шундан иборатки, бир орган (масалан, оғиз) жинсий завқни қондириш учун ҳам, жинсий бўлмаган эҳтиёжларни қондириш учун ҳам ишлатилиши мумкин. Жинсий хатти-ҳаракатларни тушунишдаги қийинчиликлар шундан иборатки, одам жинсий фаолиятдан жинсий бўлмаган эҳтиёжларини қондириш учун фойдаланиши мумкин ва аксинча.
Фрейд нафақат erta болалик тажрибаларининг шахсий ривожланишга таъсирини, балки болалик давридаги жинсий фаолият ва тарбиялашнинг ролини ҳам тушунтирган.
Инсон жинсий хатти-ҳаракатлари асосан ўрганилган бўлиб, аксарият ҳолларда бу тажриба ота-оналар томонидан назоратсиз ўтади. Аммо ота-оналарнинг хатти-ҳаракатлари боланинг жинсийлиги ҳақида тушунча олишига таъсир қилади. Болалар гениталлари билан ўйнаши нормал ривожланишнинг бир қисми ҳисобланади.
Нормал жинсий хатти-ҳаракатлар
Мастерс ва Жонсон инсоннинг жинсий реакцияларини биринчи марта тасвирлаб, бу жараённинг физиологик томонлари тўрт фазали цикл билан тушунтирилишини кўрсатган.
DSM-IV жинсий реакцияларнинг тўрт фазасини аниқлайди:
- 1-фаза: Хоҳиш
- 2-фаза: Ҳаяжон
- 3-фаза: Оргазм
- 4-фаза: Тинчланиш
2-фаза: Ҳаяжон психологик стимулятсия ёки жисмоний стимулятсия орқали юзага келиши мумкин. Эркакларда жинсий қўзғалиш пенил эректсия, аёлларда эса вагинал лубрикация орқали ифодаланади.
3-фаза: Оргазм завқнинг чўққиси, ритмик қисқаришлар ва мускуллар орқали намоён бўлади.
4-фаза: Тинчланиш жараёнида тана қайтадан одатий ҳолатига қайтади, оргазмдан кейин тезлик билан тинчланади.