Нозофобия: сабаблар, фикрлар, эътиқодлар ва психотерапевтик техника

Мен илгариги мақоламда Нозофобия ва Ипохондрия тушунчалари ўртасида таққослаш қилган эдим, уларнинг ўхшашликлари ва фарқларини топишга ҳаракат қилдим. Ушбу мақолада эса Нозофобияга хос сабаблар, фикрлар ва эътиқодларни батафсилроқ тавсифлашни ва Когнитив-Бихевиораль психотерапияда қўлланиладиган самарали усулларни таклиф қилмоқчиман.

Нозофобиянинг асосий сабаблари

Нозофобияни келтириб чиқарадиган омиллардан бири — инсоннинг барча нарсаларга салбий ёндошуви. Инсон хавфни кўпроқ таҳлил қилиб, ўзига хавф туғдирувчи нарсаларга эътибор қаратади, чунки улар унинг хавфсизлиги учун муҳимроқ. Шу билан бирга, воқеаларнинг энг ёмон сценарийини кутган ҳолда инсон ўзини тайёрлагандай ҳис қилади.

Ташвишли ва шубҳали инсонлар ҳам кўпинча Нозофобиянинг қурбони бўлишади. Уларнинг фикрича, улар билан албатта бирон даҳшатли нарса содир бўлади, масалан, даволаб бўлмайдиган касаллик пайдо бўлиши мумкин.

Нозофобияга хос фикрлар ва сценарийлар

Нозофобиядан азият чекадиган инсонларнинг фикрларини учта асосий сценарийга бўлиш мумкин:

1. Мен ўзим учун жавобгар бўлишим керак. Ҳаммасини назорат қилишим керак:
   
   • «Эҳтимол, менда қандайдир даҳшатли касаллик бор».
   • «Мен саломатлигимни текшириб кўришим керак, акс ҳолда ўзимни жавобгарсиз ҳис қиламан».
2. Келажак номаълум, бирон нарса ёмон бўлиши мумкин:
   
   • «Менда ушбу касаллик йўқлигига 100% ишончим йўқ».
3. Мен ўзимни соғлом ҳис қилишим керак:
   
   • «Мен ўзимни ёмон ҳис қиляпман, бу даҳшатли касалликнинг биринчи белгиси бўлиши мумкин».

Самарали психотерапевтик техникалар

1. Ноаниқлик билан тўқнашув — бу техника ташвишни келтириб чиқарадиган воқеаларнинг эҳтимолини баҳолашга қаратилган.
2. Ҳавотирнинг афзалликлари ва камчиликларини баҳолаш — мижозлар ўз хавотирларидан кўра кўпроқ зарарларини топишади.
3. Фикрларни қабул қилиш — ушбу техника фикрларни кабулини қувватли ёндошувдан амалга оширишни талаб қилади.