Dastlab, maqola asosan ota-onalarga qaratilgan bo‘lishi kerak deb o‘yladim, chunki bolalarning psixoseksual rivojlanishi ularni ko‘proq tashvishga soladi. Bunday savollar bilan ular ko‘pincha maslahatga murojaat qilishadi.
Keyin esa o‘yladimki, jinsiy muammolar bilan ko‘proq kattalar – erkaklar va ayollar, shuningdek, turmush qurgan juftliklar murojaat qilishadi.
Bunday mavzularni muhokama qilish ko‘pchilik uchun uyatli va noqulay tuyuladi.
Oila psixologi qabulida nozik mavzular
Masalan, yaqinda besh yoshli qizning onasi shikoyat bilan murojaat qildi:
“Qizim kechqurun uyda yalang‘och yuradi, ichki kiyim kiyishni xohlamaydi, yaqinda bolalar bog‘chasida yechindi va o‘g‘il bolalarga o‘z jinsiy a'zolarini ko‘rsatdi.”
Bu gaplarni u uyatchanlik bilan, sekingina aytdi. Keyinchalik aniqlanishicha, onasi bu qizining xatti-harakatlarini uyatli va iflos deb hisoblagan ekan.
Yana bir misol:
O‘smirlik yoshidagi qiz ota-onasini shok holatiga tushirdi, chunki u o‘ziga qizlar ham, o‘g‘il bolalar ham yoqishini aytgan edi. Ota-onasi darhol xavotirga tushib, maslahat olish uchun murojaat qilishdi.
Keyinchalik, o‘smir qizning bu xatti-harakati ota-onaga qarshi norozilik shakli ekanligi ma’lum bo‘ldi va ota-onalar vaziyatni tushunib tinchlandi.
Er-xotinlar maslahat uchun murojaat qilganda ham shunga o‘xshash manzarani kuzatish mumkin. Ular o‘zlarining jinsiy ehtiyojlari, afzalliklari va istaklari haqida bir-birlari bilan gaplashishdan uyalishadi.
Nega jinsiy aloqa haqida gapirish uyatli va noqulay?
Bolalar va o‘smirlarning psixoseksual rivojlanishi haqida ma’lumotga ega bo‘lish ota-onalarga ishonch va xotirjamlik beradi. Ular bolalarning yoshga bog‘liq rivojlanish jarayonlarini tushunib, bu holatlarni tabiiy qabul qiladi. Bunday bilimlar ota-onalarga farzandlari bilan jinsiy aloqalar, munosabatlar va jinsiy identifikatsiya mavzularini ochiq muhokama qilish imkonini beradi.
Kattalar uchun ham bilimning ahamiyati
Kattalar ham jinsiy hayot bilan bog‘liq masalalarda bilim olish orqali xotirjamlikka erishadi. Bu bilimlar ularga o‘z istaklari va afzalliklarini normaning bir qismi sifatida qabul qilishga yordam beradi. Jinsiy ehtiyojlarini ochiq va ishonchli tarzda sheriklari bilan muhokama qilish imkonini beradi va ular birgalikda zavq olish uchun harakat qilishadi.
Keyin esa o‘yladimki, jinsiy muammolar bilan ko‘proq kattalar – erkaklar va ayollar, shuningdek, turmush qurgan juftliklar murojaat qilishadi.
Bunday mavzularni muhokama qilish ko‘pchilik uchun uyatli va noqulay tuyuladi.
Oila psixologi qabulida nozik mavzular
Masalan, yaqinda besh yoshli qizning onasi shikoyat bilan murojaat qildi:
“Qizim kechqurun uyda yalang‘och yuradi, ichki kiyim kiyishni xohlamaydi, yaqinda bolalar bog‘chasida yechindi va o‘g‘il bolalarga o‘z jinsiy a'zolarini ko‘rsatdi.”
Bu gaplarni u uyatchanlik bilan, sekingina aytdi. Keyinchalik aniqlanishicha, onasi bu qizining xatti-harakatlarini uyatli va iflos deb hisoblagan ekan.
Yana bir misol:
O‘smirlik yoshidagi qiz ota-onasini shok holatiga tushirdi, chunki u o‘ziga qizlar ham, o‘g‘il bolalar ham yoqishini aytgan edi. Ota-onasi darhol xavotirga tushib, maslahat olish uchun murojaat qilishdi.
Keyinchalik, o‘smir qizning bu xatti-harakati ota-onaga qarshi norozilik shakli ekanligi ma’lum bo‘ldi va ota-onalar vaziyatni tushunib tinchlandi.
Er-xotinlar maslahat uchun murojaat qilganda ham shunga o‘xshash manzarani kuzatish mumkin. Ular o‘zlarining jinsiy ehtiyojlari, afzalliklari va istaklari haqida bir-birlari bilan gaplashishdan uyalishadi.
Nega jinsiy aloqa haqida gapirish uyatli va noqulay?
- Ota-onalar yoki yaqin odamlar tomonidan bolalikdan singdirilgan qarashlar: “Jinsiy aloqa — bu iflos va uyatli.”
- O‘tgan davrdagi travmatik tajribalar va natijada bu mavzulardan yoki umuman jinsiy aloqadan qochish.
- Jinsiy aloqa bilan bog‘liq mavzularni hayotdagi unchalik muhim bo‘lmagan jihatlar deb hisoblash va boshqa mavzularni muhimroq deb bilish.
- Yana boshqa shaxsiy sabablarga ko‘ra.
- Psixoseksual rivojlanish haqida ma’lumot olish: Jinsiy rivojlanishning normal va tabiiy ekanligini tushunish. Bu bilimlar mustahkam asos beradi va ishonchni oshiradi. Albatta, bu bilimlar ilmiy va mutaxassislar tomonidan tasdiqlangan bo‘lishi kerak.
- Jinsiylikni qabul qilish va rivojlantirish: Hayotning har bir sohasi e’tibor va rivojlanishni talab qiladi. Biz shaxsiyatimizni, ota-ona sifatidagi rolni rivojlantirganimiz kabi, jinsiyligimizni ham rivojlantirish zarur.
- Uyat va qo‘rquv bilan bog‘liq hissiyotlar ustida ishlash: Travmatik vaziyatlar bo‘lgan taqdirda ham bu terapiya uchun muhim mavzu.
- Sherigingiz bilan bu mavzuni asta-sekin muhokama qilish: Dastlab neytral mavzulardan boshlab, so‘ngra yanada samimiy va ochiq mavzular haqida gapirish.
Bolalar va o‘smirlarning psixoseksual rivojlanishi haqida ma’lumotga ega bo‘lish ota-onalarga ishonch va xotirjamlik beradi. Ular bolalarning yoshga bog‘liq rivojlanish jarayonlarini tushunib, bu holatlarni tabiiy qabul qiladi. Bunday bilimlar ota-onalarga farzandlari bilan jinsiy aloqalar, munosabatlar va jinsiy identifikatsiya mavzularini ochiq muhokama qilish imkonini beradi.
Kattalar uchun ham bilimning ahamiyati
Kattalar ham jinsiy hayot bilan bog‘liq masalalarda bilim olish orqali xotirjamlikka erishadi. Bu bilimlar ularga o‘z istaklari va afzalliklarini normaning bir qismi sifatida qabul qilishga yordam beradi. Jinsiy ehtiyojlarini ochiq va ishonchli tarzda sheriklari bilan muhokama qilish imkonini beradi va ular birgalikda zavq olish uchun harakat qilishadi.
Eng soʻnggi tahrirlash moderatoridir: