Poliamoriya zamonaviy munosabatlar trendi sifatida

Biroz vaqt avval eng keng tarqalgan va ko'pincha uchraydigan munosabatlar modeli patriarxal yoki an'anaviy oila hisoblangan edi. Jamiyatdagi ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy o'zgarishlar oila va nikoh institutining transformatsiyasi, hamda turli xil romantik munosabatlar variantlarining paydo bo'lishiga sabab bo'lmoqda.

Hozirgi paytda an'anaviy munosabatlarga eng keng tarqalgan alternativalar:

• Mehmon nikohi;
• Masofadan turib nikoh;
• Parallel oila;
• Poliamoriya.

Poliamoriya nima?

Poliamoriya bu bir nechta sherik bilan yaqin, romantik va jinsiy munosabatlarni bir vaqtning o'zida olib borishdir va bunda barcha tomonlarning roziligi talab qilinadi. U asta-sekin oila va nikoh institutini o'zgartirayotgan munosabatlarning keng tarqalgan shakliga aylanmoqda.

Poliamoriyadagi munosabatlar qanday bo'lishi mumkin?

• Ierarxik – asosiy va bir yoki bir nechta ikkinchi darajali sheriklar mavjud;
• Ierarxiyaga asoslanmagan – barcha sheriklar teng huquqli.

Poliamoriyadagi munosabatlarning tuzilishi:

• Yopiq guruh (jumladan, birgalikda yashaydigan va umumiy xo'jalik yuritadigan kommunalar): guruhga sodiqlik g'oyasi, guruh a'zolari o'rtasidagi sevgi va jinsiy munosabatlarda hech qanday cheklov yo'q, faqat guruh ichidagi munosabatlar doirasida. Sheriklar guruhdan tashqarida sevgi va jinsiy munosabatlarga ega bo'lmaslikka kelishadilar. Guruh tarkibi barcha ishtirokchilarning roziligi bilan o'zgarishi mumkin;
• Ochiq guruh: har bir ishtirokchi boshqa odamlar bilan ko'p munosabatlarga ega bo'lishi mumkin, odamlar doirasi oldindan belgilanmagan; munosabatlar muhimligi va jalb etilish darajasi bo'yicha farqlanishi mumkin;
• Aralash shakllar: monogam va poliamoriya sheriklarni birlashtirishi mumkin; monogam sherik bir kishi bilan monogam munosabatlarga ega bo'ladi, lekin boshqa odamdan bunday talab qilmaydi.

Asosiy tushunchalar:

Ko'pincha poliamoriya munosabatlari allaqachon mavjud bo'lgan (asosiy munosabatlar) asosida yaratiladi, keyinchalik qo'shimcha munosabatlar ikkilamchi deb ataladi. Kamdan-kam hollarda asosiy munosabatlar dastlab bir nechta sheriklar bilan yaratiladi.

Shunday qilib, asosiy tushuncha sodiqlik emas, balki kelishuvlar va ularning bajarilishidir, munosabatlar konsensual xarakterga ega.

Poliamoriya** va poligamiya:**

Poliamoriya poligamiyadan farq qiladi – bu ko'proq hissiy bog'lanishlarni, g'amxo'rlik, mas'uliyatni qayta taqsimlashni shakllantirish haqida. Ochiqlik va kelishuvlar hurmat va ishonchga asoslangan. Poligamiya tarixan patriarxal (asosan ko'pxotinlik) bo'lgan, zamonaviy tushunchada esa jinsiy aloqada bo'lish ko'proq bo'ladi, munosabatlar shart emas. Poliamoriya esa jinsiy aloqalarsiz ham bo'lishi mumkin, asosiy narsa – bu hissiy bog'lanishdir.

Poliamoriyaning asosiy xususiyatlari:

• Bir nechta sheriklar bilan yaqinlikka bo'lgan tabiiy ehtiyojning tasdiqlanishi, monogamiya esa hayotiy bo'lmagan deb hisoblanadi;
• Halollik va ochiqlik;
• Ko'p sheriklarga sadoqatlilik;
• Mustaqillik;
• Tenglik;
• Kelishuv;
• Yangi yechimlarni izlash;
• Sevgi va yaqinlikka qaratilganlik;
• Boshqalarning baxtidan quvonish.

Tadqiqotlar natijasiga ko'ra, poliamoriya munosabatlarida ko'proq hissiy yaqinlik va g'amxo'rlik ehtiyojlari qondiriladi, bu esa odamlarni ko'proq qoniqtiradi.

Poliamoriya va jamiyat

Poliamoriya munosabatlari ko'pincha jamiyat tomonidan stigmatizatsiya qilinadi va tanqid qilinadi. Shunga qaramasdan, ba'zi tadqiqotlar poliamoriya munosabatlari barqaror ekanligini va ba'zi odamlar uchun baxt va qoniqishni ta'minlashini ko'rsatmoqda.